اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ طی دو دهه اخیر شاید هیچ زمانی به اندازه امروز منطقه خاورمیانه دستخوش انواع تنش‌های ژئوپلیتیکی و درگیر سایه جنگ نبوده است. شاید بر سر انتخاب تاریخ «هفتم اکتبر» یا «یکم آوریل» به عنوان مبدا آغاز «عصر جنگ» در منطقه میان برخی کارشناسان اختلاف نظر وجود داشته باشد اما تقریبا تمام تحلیلگران معتقدند که ایران و اسرائیل دو بازیگر اصلی این نمایش هستند. تجاوز به بخش کنسولی ساختمان سفارت ایران در دمشق و ترور هفت تن از مستشاران ارشد نظامی ایران در سوریه سبب شد تا مقامات تصمیم گیر در تهران «طرحی نو دراندازند» و با کنار گذاشتن سیاست «صبر استراتژیک»، گزینه پاسخ مستقیم را به عمق سرزمین‌های اشغالی انتخاب نمایند. برهمین اساس شامگاه شنبه سیزدهم آوریل سپاه پاسداران انقاب اسلامی با پرتاب بیش از ۳۰۰ موشک و پهپاد به سمت اهداف نظامی در سرزمین‌های اشغالی؛ این پیام را به نتانیاهو و سران نظامی اسرائیل ارسال کرد که از این به بعد اگر به منافع ایران فراتر از مرزهای «منطقه خاکستری» حمله شود، جمهوری اسلامی ایران هیچ تردید یا ترسی برای هدف قرار دادن پایگاه‌های راهبردی همچون نواتیم ندارد.
اعضای کابینه جنگ اسرائیل بر سر پاسخ متقابل به حمله مشروع ایران اتفاق نظر دارند
پرده دوم از نمایش جنگ میان تهران- تل‌آویو تنها دقایقی پس از عملیات وعده صادق ایران به روی صحنه آمد. به گزارش آکسیوس در جریان جلسه کابینه جنگ اسرائیل افرادی همچون بنی گانتز خواستار حمله فوری نیرو هوایی رژیم به اهداف استراتژیک در داخل ایران شدند اما نتانیاهو با این تصمیم مخالفت کرده است. پس از به نتیجه نرسیدن این جلسه، بایدن به نتانیاهو تماس گرفت و ضمن اعلام حمایت مجدد از امنیت اسرائیل، دفع اکثر موشک‌ها و پهپادهای ایرانی را پیروزی بزرگ برای رژیم دانست و از «بی بی» خواست تا گزینه پاسخ نظامی علیه ایران را کنار بگذارد. با وجود درخواست واشنگتن- بروکسل از تل‌آویو برای خویشتن داری و جلوگیری از افزایش سطح تنش‌ها در خاورمیانه اما واکنش مقامات اسرائیلی به حمله ایران نشان دهند اراده صهیونیست‌ها برای گسترش دامنه جنگ و صدور بحران از سرزمین‌های اشغالی است. به گزارش وال استریت ژورنال در جریان تماس تلفنی یوآو گالانت و لوید آستین وزرای دفاع اسرائیل و آمریکا، گالانت پاسخ به حمله ایران را اجتناب ناپذیر عنوان کرد. پس از انتشار این خبر نقل قولی از نتانیاهو در میان وزاری حزب لیکود منتشر شد که وی خواستار تحمیل اضطراب به طرف ایرانی (مشابه آنچه اسرائیلی‌ها تجربه کردند) شده است. با توجه به اظهارات مقامات ارشد اسرائیل، پاسخ متقابل تل‌آویو امری قطعی به نظر می‌رسد اما زمان، ابعاد و چگونگی آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
تشدید تنش میان تهران- تل‌آویو شاید موجب رونمایی از موشک راهبردی فتاح شود
نخستین سناریو «پاسخ حداکثری» اسرائیل به حمله مشروع ایران است. در این احتمال جنگنده‌های اف- ۳۵ اسرائیل همراه با یگان‌های موشکی رژیم سایت‌های هسته‌ای، موشکی و پهپادی ایران در نقاط مختلف کشور را هدف قرار خواهند داد. با توجه به تلفات انسانی احتمالی در این حمله فرضی، اعضای شورای عالی امنیت ملی چاره‌ای جز از برنامه ریزی برای حمله گسترده و تحقق وعده پاسخ ده برابری به اسرائیل نخواهد داشت. افزایش سطح حملات مستقیم میان طرفین منازعه به معنای عبور از سطح «زیر آستانه جنگ» و پیچیده‌تر شدن فرآیند میانجی گری میان این دو قدرت منطقه‌ای است. برخی تحلیلگران معتقدند در نظام تحلیلی طرف اسرائیلی این گذاره به عنوان پیش فرض در نظر گرفته شده است که اگر طرف ایرانی با تمام قوا به فلسطین اشغالی حمله کند، آنگاه آمریکا و دولت‌های غربی به نفع تل‌آویو وارد صحنه نبرد خواهند شد. با این حال محدودیت‌هایی همچون جغرافیای کوچک و آستانه تحمل پایین شهروندان اسرائیلی متغییرهایی هستند که توان جنگ گسترده و طولانی اسرائیل در برابر ایران را زیر سوال می‌برند. در نهایت پیروز نهایی این سناریو نه ایران و نه اسرائیل، بلکه شخص نتانیاهو خواهد بود.
اگر ایران و اسرائیل وارد مرحله جنگ مستقیم شوند، دولت‌های غربی چه تصمیمی خواهند گرفت؟
در سناریو دوم مقامات اسرائیلی پیام حمله اخیر ایران را دریافت کردند، اما دولت بی بی برای فرار از استعفای اعضای راستگرا و پاسخ به درخواست افکار رژیم برخی اهداف مرتبط با ایران را به شکل «نمادین» و نه استراتژیک هدف قرار خواهد داد. در این سناریو حمله به صورت محدودتری علیه مراکز استراتژیک کشور، صرفا برای انتقال پیام و ایجاد بازدارندگی انجام خواهد شد. پس از این حمله اگر طرف اسرائیلی از پایان پاسخ به ایران سخن بگوید به معنای عدم تمایل طرف اسرائیلی به گسترش تنش یا اخذ امتیاز کلیدی از غرب، مانند ایجاد اجماع علیه تهران خواهد بود. ضعیف‌ترین سناریو عقب نشینی ناگهانی اسرائیل از وعده حمله به ایران و تن دادن رژیم به درخواست دولت بایدن برای اجتناب از پاسخ نظامی خواهد بود. در این احتمال صهیونیست‌ها سعی خواهند کرد با ایجاد کمپین دیپلماتیک علیه تهران اهدافی همچون گسترش دامنه تحریم سپاه پاسداران، عادی سازی روابط با پادشاهی سعودی، کاهش انتقادات غرب نسبت جنگ غزه و دریافت کمک‌های جدید مالی- تسلیحاتی را دنبال نماید.
لزوم اتحاد دولت- ملت ایران در برابر تهدید اسرائیل
نکته کلیدی در خصوص سه سناریو فوق آن است که هیچ کدام از آنها در وضعیت «قطعی» قرار نداشته و ممکن است برخی موارد در تحقق هریک از سناریو مشترک باشد. علاوه بر این احتمال ارائه پاسخی ترکیبی به ایران که در آن حملات سایبری، ترور هدفمند، سرقت کشتی‌ها و ... نیز تعریف شده باشد، وجود دارد. فارغ از تحقق هر یک از سناریوهای یاد شده لازم است تا دولت- ملت ایران به دور از هرگونه اختلاف سیاسی، فرهنگی یا ایدئولوژی بر مفهوم «اتحاد» و «همدلی» برای ایران تاکید کنند. مهم‌ترین نقطه قوت و در عین حال ضعف کشورها در هنگام بحران و جنگ میزان هماهنگی و اعتماد میان دولت و شهروندان عادی است. پیروزی در این آزمون سرنوشت ساز تنها با دوری از تفرقه و اتحاد میان تمام نیروهای سیاسی- اجتماعی ممکن خواهد بود.
نظر شما