دلاری شدن چیست؟ بررسی نمونه ای از آن

دلاری شدن معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که پول محلی بی‌ثبات شده و سودمندی خود را به عنوان وسیله مبادله برای معاملات بازار از دست می‌دهد.

دلاری شدن ممکن است هم مزایا و هم معایت خاص خود را داشته باشد. دلاری شدن معمولاً منجر به افزایش ثبات پولی و اقتصادی می شود اما لزوماً به معنای از دست دادن استقلال اقتصادی در سیاست پولی است.

درک دلاری شدن

دلاری شدن معمولاً در کشورهای در حال توسعه‌ای که مقام پولی مرکزی ضعیفی یا محیط اقتصادی ناپایداری دارند رخ می دهد. این پدیده ممکن است به عنوان سیاست پولی رسمی کشور یا به عنوان یک فرآیند واقعی بازار رخ دهد. دلار آمریکا چه از طریق فرمان رسمی و چه از طریق پذیرش از سوی فعالان بازار، به عنوان وسیله مبادله پذیرفته و برای استفاده در معاملات روزانه اقتصاد یک کشور به رسمیت شناخته می شود. گاهی اوقات دلار در کشور به عنوان ارز قانونی به پول رسمی کشور تبدیل می‌شود.

دلیل اصلی دلاری شدن، دریافت مزایای ناشی از ثبات بیشتر ارزش پول نسبت به پول داخلی یک کشور است. به عنوان مثال، شهروندان کشوری که اقتصاد آن دچار تورم افسارگسیخته و مداوم شده است، ممکن است از دلار آمریکا برای انجام معاملات روزانه استفاده کنند، زیرا تورم باعث کاهش قدرت خرید پول داخلی آنها می‌شود.

جنبه دیگر دلاری شدن این است که کشور بخشی از توانایی خود را برای تأثیرگذاری بر اقتصاد از طریق سیاست های پولی و تعدیل عرضه پول، از دست می‌دهد. کشوری که دلار را به عنوان پول رسمی پذیرفته است عملاً کنترل سیاست پولی خود را به فدرال رزرو ایالات متحده برون سپاری می کند. این مسئله ممکن است عاملی منفی به حساب آید، چرا که سیاست پولی دوره‌ای ایالات متحده به نفع اقتصاد ایالات متحده تنظیم شود و نه به نفع کشورهای دلاری شده.

با این حال، اگر دلاری شدن به بهره‌مندی از صرفه‌جویی‌های ناشی از مقیاس در سیاست پولی کمک کند استفاده از آن مفید خواهد بود چرا که به کشور دلاری‌شده اجازه می‌دهد تا در مصرف منابعی که باید برای تامین و مدیریت عرضه پول خود اختصاص دهد، صرفه‌جویی کند. همچنین ممکن است مقامات داخلی ثابت کرده باشند که در مدیریت سیاست پولی خود ناتوان هستند. کنار گذاشتن سیاست پولی مستقل ممکن است کشور دلاری شده را به منطقه ارزی بهینه دلار نزدیک‌تر کند. کشورهای کوچکی که مبادلات تجاری نسبتاً زیادی با ایالات متحده و روابط اقتصادی قوی با این کشور دارند از دلاری شدن به ویژه سود خواهند برد.

نمونه ای از دلاری شدن

زیمبابوه آزمایش دلاری شدن را انجام داد تا دریابد که آیا پذیرش ارز خارجی ممکن است از تورم بالای این کشور جلوگیری و اقتصاد آن را تثبیت کند یا خیر. تورم دلار زیمبابوه در جولای 2008 به نرخ سالانه 250 میلیون درصد رسید. پول زیمبابوه آنچنان بی ارزش شده بود که به طور گسترده ای به عنوان عایق و پر کردن داخل مبلمان استفاده می شد و بسیاری از مردم زیمباوه به تدریج برای انجام معاملات تجاری خود به استفاده از ارزهای خارجی روی آوردند یا صرفا به معاملات پایاپای متوسل شدند. سرپرست وزارت دارایی اعلام کرد که دلار آمریکا به عنوان پول قانونی در تعدادی منتخبی از فروشندگان و خرده فروشان پذیرفته خواهد شد. وزیر دارایی نیز پس از این آزمایش اعلام کرد که این کشور استفاده عمومی از دلار آمریکا را در سال 2009 به رسمیت می‌شناسد و بعداً استفاده از دلار زیمبابوه را در سال 2015 به حالت تعلیق درآورد.

دلاری‌سازی در زیمبابوه بلافاصله به کاهش تورم موثر منچر شد. این امر بی ثباتی کل اقتصاد کشور را کاهش و به آن اجازه داد تا قدرت خرید شهروندان خود و رشد اقتصادی را افزایش دهد. علاوه بر این، برنامه ریزی بلندمدت اقتصاد برای کشور آسان تر شد، زیرا دلار با ثبات مقداری سرمایه گذاری خارجی را جذب کرد.

با این حال، دلاری شدن برای این کشور کاملاً راحت نبود و مشکلاتی نیز در پی داشت. همه سیاست های پولی توسط ایالات متحده هزاران مایل دورتر از زیمبابوه تنظیم و اجرا می‌شد. در تصمیمات اتخاذ شده توسط فدرال رزرو و اجرا و تصویب سیاست‌های پولی آن منافع کشور زیمباوه در نظر گرفته نمی‌شد و این کشور باید امید داشت که تصمیماتی که فدرال رزرو اتخاذ می‌کند مانند تصمیمات این هیئت برای کنترل عملیات بازار آزاد برای این کشور نیز سودمند باشند. علاوه بر این، زیمبابوه در هنگام تجارت با شرکای محلی، مانند زامبیا یا آفریقای جنوبی، در نقطه ضعف قرار می‌گرفت. زیمبابوه نمی‌توانست با کاهش ارزش پول خود کالاها و خدمات خود را در بازار جهانی ارزان‌تر ارائه کند که این امر می‌توانست به جذب سرمایه خارجی بیشتر از این کشورها منجر شود.

زیمبابوه در سال 2019 با معرفی مجدد دلار جدید زیمبابوه به نام دلار تسویه ناخالص بی‌درنگ و غیرقانونی کردن استفاده از دلار آمریکا و سایر ارزهای خارجی در ژوئن این سال، مسیر خود را تغییر داد. تورم دلارهای جدید زیمبابوه شدید بوده است و استفاده قابل توجه از دلار آمریکا به عنوان ارز بازار سیاه در این کشور همچنان ادامه دارد.