اقتصاد آنلاین - پرستو بهرامی‌راد؛ عبدالرسول دیوسالار، استاد علوم سیاسی دانشگاه کاتولیکا در مورد تاثیر احیای برجام بر شرایط خاورمیانه گفت: باید در نظر بگیریم که برجام یک موافقت‌نامه خاص در حوزه اتمی است. برجام اساساً کمکی به حوزه‌های دفاعی و غیر اتمی نمی‌کند. این توافق به نوعی اعتماد میان کشورهای منطقه را بالاتر میبرد و مقداری نگرانی‌ها را نسبت به برنامه اتمی ایران کاهش می‌دهد، مثلاً ریسک اینکه عربستان یا ترکیه به سمت سلاح اتمی بروند را در صورتی که ایران اتمی شود، کاهش می‌دهد و به این شکل به امنیت منطقه‌ای کمک می‌کند.
بخش‌هایی از این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
عبدالرسول دیوسالار در ادامه توضیح داد: همانطور که ایران نپذیرفت وارد بحث‌های موشکی و منطقه‌ای شود، برجام کمکی به روابط ایران و عربستان یا ایران و امارات و دیگر کشورهای منطقه نمی‌کند. بنابراین اگر توافق هسته‌ای به امضا برسد و انتظار داشته باشیم مناسبات امنیتی - دفاعی منطقه را تغییر دهد، به نظرم انتظار واقع‌بینانه‌ای نیست.
وی با بیان اینکه برجام می‌تواند نگرانی را که حتی در سال ۲۰۱۵ هم در کشورهای عربی مطرح بود، ایجاد کند که منجر به تقویت اقتصادی ایران می‌شود، تاکید کرد: با آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران، تقویت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های منطقه‌ای و موشکی ایجاد شده و این روند با افزایش توان دفاعی ایران، کشورهای عربی را تضعیف کند. در نتیجه اگر کشورهای عربی به سمت این نگاه بروند، برجام می‌تواند تاثیر منفی بر امنیت منطقه نیز بگذارد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه کاتولیکا تصریح کرد: این مساله باعث می‌شود کشورهای عربی منطقه به سمت خریدهای تسلیحاتی بروند و ائتلافات منطقه‌ای بیشتر شود. به نوعی سیکلی از کنش و واکنش میان کشورهای منطقه ایجاد شود. اما حالت دیگری وجود دارد که برجام بتواند اعتماد سیاسی کاهش یافته میان کشورهای منطقه را تقویت کند و از همین رو شاید به عنوان یک فرصت سیاسی دیده شود.
دیوسالار در خصوص تاثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات برجامی بیان کرد: من احساس می‌کنم روسیه وضعیتی را برای خود مطلوب میداند که اختلافات میان ایران و غرب حل نشود.حل شدن تمامی این اختلافات به تبع باعث کاهش نقش آفرینی روسیه در ایران می‌شود. جنگ اوکراین فرصتی را برای روسیه فراهم کرد که بتواند با درخواست همکاری بیشتر از ایران در مقطعی چالش ایجاد کند.
استاد دانشگاه کاتولیکا در بخش دیگری از گفت‌وگو بیان کرد: جنگ اوکراین تاثیر مستقیم در حوزه برجام داشته است؛ اگرچه معتقد هستم تاثیر آن کوتاه مدت بود. چون روس‌ها بلافاصله بعد از فشار ایران و کشورهای دیگر و مخاطراتی که نبود برجام بر امنیت آنها میگذاشت، به احیای برجام بازگشتند. اما به هر ترتیب از برجام برای یک تهدید هسته‌ای چند جانبه استفاده کردند. اگرچه من معتقد هستم سریع این موضع را تغییر داده و به همکاری بیشتر در حوزه برجام بازگشتند.
وی افزود: این تغییر موضع روسیه هم به دیپلماسی فعال ایران برمی‌گردد. آقای امیرعبداللهیان در مقطعی سریعاً به مسکو رفت و مذاکراتی با آنها انجام داد و مواضع ایران را تشریح کردند. برجام برای ایران پروژه امنیتی و اقتصادی مهمی است. من فکر می‌کنم دولت آقای رییسی هم نشان داده که برجام برای دولت سیزدهم اهمیت استراتژیک دارد.
دیوسالار بیان کرد: برجام از نظر من تاثیری بر حضور منطقه‌ای ایران ندارد. چون استدلال و منطق حاکم بر حضور منطقه‌ای ایران چیز دیگری است. زیرا این حضور بخشی از استراتژیک دفاعی ایران است.
تحلیل‌گر مسائل سیاسی در ادامه تصریح کرد: به نوعی اختلاف اصلی روابط ایران و عربستان تهدیدی است که طرفین از همدیگر احساس می‌کنند. همواره بحث بر سر این مساله وجود داشته که عربستانی‌ها به دلیل مباحث منطقه‌ای و موشکی ایران، نگرانی‌هایی داشته‌اند؛ اما من فکر می‌کنم مجموع سیاست‌های تخاصمی بن سلمان و اتفاقاتی که در حوزه لابی عربستان و اسرائیل در از بین بردن برجام بود، باعث شد نگاه ایران به عربستان تا حدود زیادی تغییر کند.
دیوسالار با بیان اینکه نگرش ایران به عربستان آرام آرام از یک رقیب سیاسی به یک تهدید نظامی تغییر کرد، تاکید کرد: بنابراین اختلافات میان ایران و عربستان تا حدود بسیار زیادی اختلافات امنیتی- دفاعی بوده است. بر همین اساس اینکه در یک سال گذشته نیروهای امنیتی و به نوعی دفاعی دو کشور مذاکره می‌کنند، به نظرم اتفاق مهمی است و به نوعی نشان می‌دهد اشکالات حاکم بر روابط ایران و عربستان از مجرای صحیح و با درک دقیقی پرداخته می‌شود و در مسیر درستی قرار دارد.
وی در ادامه گفت‌وگو اشاره کرد: من فکر نمی‌کنم چین حتی بعد از امضای برجام اهداف خاصی در حوزه امنیتی و دفاعی در خاورمیانه داشته باشد. چینی‌ها در واقع به دنبال یک نوع رویکرد توسعه‌ای و اقتصادی در حوزه خاورمیانه هستند.
دیوسالار همچنین خاطرنشان کرد: مهمترین چالش ایران در ده سال آینده چالش بازبینی دکترین دفاعی یا الگوی بازدارندگی ایران است.
