اقتصاد آنلاین - محبوبه فکوری؛ مناقشات روسیه و اوکراین به اوج رسیده است. تا به حال بسیاری از بخش های مختلف اقتصادی این کشور از سوی ایالات متحده آمریکا و اروپا تحریم شده است؛ تحریم هایی که البته بیشتر سیستم های مالی و نقل و انتقالات پولی را هدف گرفته است؛ همان مسیری که برای ایران هم در نظر گرفته شده بود و کار را به استفاده از شبکه مویرگی نقل و انتقالات ارزی کشانده بود و شبکهای موازی و غیررسمی با حضور صرافان و برخی بانک های کوچک در دنیا را شکل داد.
راهبردهایی که ایالات متحده آمریکا در اعمال تحریم ها بر علیه برخی از کشورها از جمله ایران و روسیه به کار برده است، بیشتر هدف محدودیت های نقل و انتقال مالی را در برمیگیرد و اگرچه ممکن است بر روی خرید برخی از کالاها مهم از جمله نفت ایران یا محصولات معدنی روسیه هم اعمال شود، اما به سختی تحریم های مالی نیست؛ به خصوص اینکه شناساییهایی که بر روی شبکه های تراستی شکل میگیرد، شرایط را برای حیات بلندمدت این شبکه ها محدود می کند.
در واقع، ایران علیرغم همه تحریم ها توانست شرایط را به گونهای پیش برد که تجارت خارجی سالانه 100 میلیارد دلاری را رقم زند و هم کالا بفروشد و هم کالا بخرد، هر چند این فرآیند بسیار هزینهبرتر از گذشته و با ریسک بسیار بالا مواجه بوده اما ایران را متوقف نکرده است؛ ضمن اینکه در هر دوره تحریم، ارتباطات و شبکه هایی از سوی ایران برای ساماندهی نقل و انتقالات مالی طراحی شده که پیشرفتهتر از قبل بوده و توانسته تحریم ها تا حدودی حتی با هزینه بالاتر دور بزند؛ اما تجارت و حتی فروش نفت ایران متوقف نشده است.
حالا حفظ دستاوردهای این تحریم و شبکه هایی که حول آن شکل گرفته است، حتما حائز اهمیت است، اما به نظر می رسد نوع برخوردی هم که روسیه با تحریم هایی که هم اکنون علیه او وضع شده، حائز اهمیت بوده و می تواند حتی الگویی برای ایران باشد.
نکته حائز اهمیتی که وجود دارد، تاثیر حضور روسیه در شبکه ها و پیمان های منطقه ای همچون بریکس است که توانسته قدرت مقابله با تحریم را برای این کشور تا حدودی بیشتر نماید؛ چرا که اگر همپیمانان این کشور همراهی لازم را داشته باشند، به طور قطع روسیه در دور زدن تحریم های مالی غرب بر علیه خود، حتما موفق تر خواهد بود. موضوعی که هم اکنون بیس و پایه آن در بریکس مطابق با اطلاعات منتشر شده در حال شکل گیری است.
در واقع، روسیه تلاش دارد تا سوئیفت بریکس را با همکاری هم پیمانانش ایجاد نماید که این خود اتفاق مهمی در عرصه مدیریت فضای تحریمی از سوی این کشور است. طی هفتههای گذشته، اجلاس وزرای مالی گروه بریکس که کشورهای چین، روسیه، هند، آفریقای جنوبی و برزیل را تشکیل می دهند، به ریاست چین برگزار شده و در آن، وزیر مالی روسیه خواستار ایجاد آلترناتیوی در برابر سوئیفت از سوی کشورهای بریکس شده است.
در واقع، او با اشاره به تحریم های غرب بر علیه روسیه که موجب آشفتگی در اقتصاد جهانی شده و احتمال سرایت آن به سایر کشورها نیز وجود دارد، خواستار شکل دهی به نظام جدید مبادلات مالی شده است. وزیر مالی روسیه از اعضای بریکس خواسته تا اقدامات در حوزه هایی همچون «استفاده از ارزهای ملی در واردات و صادرات»، « اتصال سیستم های پرداخت و کارت های بانکی»، « ایجاد سیستم سوئیفت بریکس» و « ایجاد آژانس اعتبارسنجی بریکس» انجام شود
هر چند که سایر کشورهای عضو بریکس هنوز به این موضوع واکنش نشان نداده اند، اما در مرحله اول تنها بانک های مرکزی این کشورها با انجام آزمایش سوآپ ارزی موافقت کرده اند.
این در حالی است که همچون ایران که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا مورد تحریم واقع شد، اکنون بزرگترین بانک روسیه هم به طور کامل تحریم شده است و حدود 30 درصد از کل دارایی های بانکی روسیه نیز اتفاقا در اختیار این بانک است و نقش کلیدی در حوزه تبادلات مالی روسیه ایجاد می کند.
البته روسیه هم تدابیری به کار برده است که به نظر می رسد ایران هم می تواند از آن درس بگیرد؛ مهمترین اقدام رسیه برای مقابله با تحریم های اخیر، وارد کردن کشورهای غیردوست به پرداخت بهای گاز صادراتی به پول ملی این کشور بوده است؛ هر چند اعتراضاتی به این تصمیم روسیه صورت گرفته است، اما هیچ کشوری هم به این تصمیم بی اعتنایی نکرده و ارمنستان و مجارستان هم این پول را به روبل پرداخت کرده اند. البته برخی از کشورها از جمله اروپایی ها نیز مسیرهای کاهش وابستگی گاز را هم در پیش گرفته است؛ اما تمامی این مسیرهای تحریمی به نوعی از روسیه با یک پاتک در حال پاسخ دهی است که به نظر می رسد مطالعاتی در رابطه با این پاتک ها برای کشورهایی از جمله ایران بسیار حائز اهمیت تلقی می شود.
