عربستان و روسیه به هم نزدیک می‌شوند؟

کریستین ساینس مانیتور نوشت به نظر می رسد ماه گذشته در روابط پر تلاطم روسیه و عربستان سعودی - دو تولید کننده بزرگ نفتی - گشایش حاصل شد زیرا مسکو و ریاض چندین معاهده همکاری امضا کردند، اما سیاست های خارجی متفاوت دو کشور همچنان بر گرم شدن روابط بین روسیه و عربستان سعودی سایه افکنده است. نشریه کریستین ساینس مانیتور در اینترنت نوشت: روسیه و عربستان به عنوان دو تولید کننده بزرگ نفتی در جهان قابلیت استیلا بر بازارهای نفتی را دارند. اما این اتفاق تا کنون رخ نداده است زیرا اختلافاتی همچنان بین دو کشور وجود دارد و به ویژه روابط عربستان و آمریکا سبب شده است ریاض و مسکو تا حدودی از یکدیگر دور باقی بمانند. اما دیدار همراه با صمیمت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی سبب شد این ایده مطرح شود که این دو کشور بزرگ تولید کننده انرژی - که هر دو با بحران ژئوپلیتیکی مواجه هستند - در تلاش برای نزدیک تر کردن روابط خود هستند. برخی کارشناسان می گویند نشانه هایی دال بر « ظهور شراکت » بین ریاض و مسکو دریافت کرده اند و بر این اساس، پول عربستان سعودی می تواند به روسیه برای مقاومت در مقابل تحریم های کشورهای غربی کمک کند و در ازای آن، تسلیحات، متخصصان فنی و حمایت های دیپلماتیک روسیه نیز می تواند به پادشاه جدید عربستان برای رهایی کشورش از وابستگی به آمریکا - که اخیرا به صورت قابل توجهی همکاری های خود با ریاض را کاهش داده است - کمک کند. اما برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند در حالی که تغییر در روابط دو کشور مطمئنا رخ خواهد داد اما نزدیکی ریاض و مسکو ماهیتی کاملا تاکتیکی دارد و با محدودیت هایی نیز مواجه است. اختلافات بین دو کشور به ویژه بر سر موضوعات مهم و حیاتی از قبیل تغییر رژیم در سوریه و توافق هسته ای ایران همچنان باقیست . ایرینا زویاگلسکایا کارشناس مسائل خاور میانه ( غرب آسیا ) در مؤسسه مطالعات مسکو می گوید:« در گذشته، روابط بین روسیه و عربستان سعودی بسیار بد بود از این رو، هر گونه تغییر در این روابط سبب جلب توجه همگان می شود.» او همچنین گفت:« اما نباید در این موضوع اغراق کنیم. هر طرفی قصد دارد موقعیت خود را بهبود بخشد و در پی رسیدن به منفعت است اما تغییرات اساسی در روابط بین دو کشور رخ نخواهد داد.» پوتین و سلمان ماه گذشته در حاشیه اجلاس اقتصادی سن پترزبورگ با یکدیگر گفتگو کردند، جایی که گفته می شود دو کشور شش معاهده از جمله توافق همکاری هسته ای امضا کردند که بر اساس آن ، روسیه به احداث چند نیروگاه اتمی در عربستان کمک خواهد کرد. همچنین گفته می شود دو کشور قراردادهایی در زمینه همکاری های فضایی ، توسعه زیرساخت ها و تسلیحات امضا کردند. از نظر کرملین، برقراری روابطی خوب با یک بازیگر مهم در منطقه خاور میانه - غرب آسیا - بسیار اهمیت دارد زیرا روسیه همواره در پی یافتن دوستانی برای خود است. زویاگلسکایا همچنین گفت اعمال تحریم های غرب علیه روسیه یکی از دلایلی بود که سبب شد پوتین در پی گشایش جدید دیپلماتیک بر آید و از ناامیدی اعراب از آمریکا نهایت استفاده را کند. پوتین در این راستا اوایل امسال به مصر سفر کرد. او خاطر نشان کرد:« برای روسیه بسیار مهم است که خود را در جایگاه یک قدرت منطقه ای قرار دهد ، قدرتی که می تواند با همه طرف ها به گفتگو بپردازد. در همین حال، شاهدیم که بسیاری از کشورهای منطقه از سیاست های آمریکا ناامید شده اند و می خواهند حمایت روسیه را داشته باشند. اما سعودی ها می خواهند این پیام را به واشنگتن ارسال کنند که واشنگتن نباید شرکای خود را تغییر دهد و به کشورهای دیگر روی آورد.» در حال حاضر، روسیه، چین، آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در حال برگزاری مذاکراتی با ایران به منظور دست یابی به توافق نامه جامع هسته ای هستند ، ‌توافقی که به برنامه ادعایی تسلیحات هسته ای ایران پایان خواهد داد. همه شواهد و نشانه ها حاکی است مسکو از حامیان دست یابی به توافق هسته ای با ایران محسوب می شود و فعالانه در تلاش برای وارد شدن به بازار ایران در صورت لغو تحریم های بین المللی اعمال شده بر تهران است. روسیه برای فروش سامانه موشکی اس سیصد به ایران و همچنین احداث چندین نیروگاه دیگر به این کشور چراغ سبز نشان داده است. کارشناسان می گویند از نظر عربستان سعودی، ایران مهمترین دشمن و یک تهدید محسوب می شود چه تهران تسلیحات هسته ای در اختیار داشته باشد چه نداشته باشد. ریاض همچنین از تلاش های آمریکا برای دست یابی به توافق هسته ای با ایران خشمگین است. یوگنی ساتانوفسکی رئیس مطالعات خاور میانه (غرب آسیا) در مسکو اعلام کرد:« سعودی ها احساس می کنند منزوی شده اند . آنها دیگر نمی توانند به آمریکا اعتماد کنند از این رو به روسیه روی آورده اند.» او همچنین گفت:«فکر می کنم مقامات کرملین این موضوع را درک می کنند که این یک بازی بزرگ است.» پوتین در سن پترزبورگ از پادشاه عربستان برای سفر به روسیه دعوت کرد و شاهزاده محمد نیز از پوتین برای سفر به عربستان دعوت به عمل آورد. ساتانوفسکی می گوید طی سفر پوتین به عربستان در سال 2007 ، گمانه زنی های فراوانی درباره بهبود روابط دو کشور وجود داشت اما این اتفاق رخ نداد. او همچنین گفت:«همه این ها بازی است. سعودی ها هر از چند گاهی این بازی را تکرار می کنند. آنها بر این باورند که می توانند توجه آمریکا را به خود جلب کنند.» سوریه یکی از موضوعات مهم مورد اختلاف بین عربستان سعودی و روسیه است. مسکو همچنان به حمایت از بشار اسد رئیس جمهور سوریه ادامه می دهد و این در حالی است که سعودی ها از شورشیان سوری حمایت می کنند. اخیرا گمانه زنی هایی در این باره به وجود آمده است که روسیه در حال فاصله گرفتن از اسد است و گفته می شود بسیاری از کارشناسان خود را از سوریه خارج کرده است. اما مسکو اخیرا بر حمایت خود از دمشق تأکید کرد و کارشناسان روس می گویند تخلیه اتباع روس از سوریه طی دو ماه گذشته به سبب وخامت شرایط امنیتی در این کشور جنگ زده بوده است. عربستان سعودی به سبب عدم حمایت آمریکا از عملیات هوایی ریاض در یمن خشمگین است. آندری کلیموف معاون کمیته روابط خارجی سنای روسیه می گوید اشتباهی که بسیاری از تحلیل گران در حال ارتکاب آن هستند، این است که به تغییر در روابط دو کشور از منظر منشور جنگ سرد می نگرند و بر این باورند هر کشوری باید در یک بلوک یا دیگری قرار گیرد. او خاطر نشان کرد:« واقعیت این است که روسیه و عربستان سعودی در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند . سعودی ها می دانند که نمی توانند درباره هر موضوعی به آمریکا متکی باشند و به سبب توسعه روابط با روسیه منافع زیادی عایدشان می شود.» او افزود:« دو کشور برای ارزش های غربی اهمیت قایل نیستند. ریاض و مسکو می توانند بدون تغییر در نظم جهانی با یکدیگر همکاری داشته باشند.»