رونمایی از عامل‌اصلی ورشکستگی بانک‌ها

نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات پرداختی در یک بانک از جمله شاخص هایی است که می توان بر اساس آن شرایط بانک و توانایی پرداخت تسهیلات جدید توسط آن را ارزیابی کرد.

هر قدر نسبت مطالبات غیرجاری که اعم از مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول است، نسبت به کل تسهیلات پرداختی بیشتر باشد، نشاندهنده این واقعیت است که بانک در پرداخت تسهیلات از دقت کافی برخوردار نبوده است چرا که بخش زیادی از منابع بانک در قالب تسهیلات پرداختی، بازنگشته و به این ترتیب از قدرت تسهیلات دهی بانک کاسته شده است.

عامل دیگری که می تواند در افزایش نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات پرداختی در یک بانک مؤثر باشد، الزام و اجبار بانک به پرداخت تسهیلات از سوی نهادهای دیگر مانند دولت، بانک مرکزی و... است. چنین اتفاقی به خصوص در اقتصادی مانند اقتصاد ایران که هنوز مقوله ای به نام تسهیلات تکلیفی در آن وجود دارد و بانک های دولتی بزرگی نیز سهم بزرگی در تأمین مالی طرح های ملی و بنگاه های مالی دولتی دارند، چندان دور از ذهن نیست.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، در همین حال تازه ترین گزارش بانک مرکزی از وضعیت متغیرهای پولی و بانکی تا انتهای بهمن سال 93،‌ از حدود 5/78 هزار میلیارد تومان مطالبات غیرجاری بانک‌ها حکایت دارد که رشدی 4/13 درصدی نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد. بررسی صورت‌های مالی (حسابرسی نشده یا حسابرسی شده) بانک‌های بورسی نیز نشان می‌دهد میزان مطالبات غیرجاری این بانک‌ها در مجموع 9/31 درصد و به‌طور متوسط 3/54 درصد افزایش پیدا کرده است. به‌طور دقیق‌تر، مجموع تسهیلات غیرجاری این بانک‌ها به بیش از 66 هزار و 600 میلیارد تومان می‌رسد که بیانگر تجمیع 85 درصد تسهیلات غیرجاری سیستم بانکی در این بانک‌ها است.

بررسی روند تغییرات نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات درشبکه بانکی کشور طی سال های اخیر بروشنی گویای همین واقعیت است؛ میزان مطالبات غیرجاری از سال 85 تا 1391 در شبکه بانکی کشور حدود 45 برابر شده است.

بررسی نسبت تسهیلات غیرجاری یا مطالبات سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول به کل تسهیلات در دهه اخیر نشان می دهد که روند کلی این شاخص صعودی بوده و از 5 درصد به حدود 15 درصد افزایش یافته است.

اگرچه اخیرا معاون نظارتی بانک مرکزی از کاهش این نسبت به 12.4 درصد در سه ماهه نخست سال جاری خبر داده است اما این کاهش در مقایسه با جهش های سال های میانی دهه 80 و 90 بسیار ناچیز بحساب می آید.

براساس آمارهای منتشر شده توسط بانک مرکزی، رقم کل مطالبات غیرجاری بانکی در سال 80 حدود 1,2 هزار میلیارد تومان بوده که در سال 91 به 62 هزار میلیارد تومان رسیده است. از این مقدار 25 درصد مربوط به مطالبات معوق و نزدیک به 20 درصد نیز به مطالبات سررسید گذشته تعلق دارد.

در روزهای پایانی سال 92 میزان کل مطالبات غیرجاری با افزایش 15 هزار میلیارد تومانی نسبت به سال قبل به مرز 80 هزار میلیارد تومان رسی. از این مقدار 64 هزار میلیارد تومان معوقات ریالی و حدود 20 هزار میلیارد تومان دیگر ارزی بود. نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات نیز به 18 درصد افزایش یافت.

از سال 86 تا 91 هر ساله مقدار مطالبات غیرجاری شبکه بانکی در حال افزایش بوده است. در سال 84 مطالبات غیرجاری 5 هزار میلیارد تومان بود اما تنها ظرف یک سال با 200 درصد افزایش به 16 هزار میلیارد تومان رسید. از سال 86 تا 91 هم مقدار مطالبات غیرجاری با 140 درصد رشد تقریبا سه برابر شد و در سال 92 نسبت به سال 91 حدود 29 درصد رسید.