مقایسه‌حوادث‌جاده‌ای‌وسوانح‌هوایی

به همین ترتیب رانندگان این خودروها بعنوان اثر گذارترین و بزرگترین نقش داران در حوادث جاده ای از طیف های وسیع فرهنگی و اجتماعی برخوردار هستند. در حوادث ترافیکی و جاده ای این تنوع و ناهمگونی یا عدم تجانس ، پیامدهایی را بدنبال داشته است که می طلبد مسئولین امر با توجه بیشتری با آن برخورد نمایند. آمار بالای تلفات تصادف جاده ای در ایران نگران کننده است در حالیکه در کشورهای پیشرفته علیرغم وجود آمار بالای خودروهای تولیدی و سرعت بالای خودرو ها ، شاهد آمار بسیار پایینی از مرگ و میر های ترافیکی یا جاده ای می باشیم. این همه نشان می دهد که برای بهبود وضعیت حوادث جاده های در ایران باید چندین عامل مختلف را در کنار یکدیگر جمع کنیم . اگرچه طرح استانداردسازی جاده های ایران از سال ها پیش آغاز شده و همچنان با تکمیل و آغاز به کار آزادراهها و بزرگراه های استاندارد ادامه دارد و در کنار آن سازمان راهداری نیز با همکاری پلیس راهور تلاش کرده است تا وضعیت نظارت بر جاده ها را با افزایش دوربین های موجود برای ثبت تخلفات بالا ببرد اما همچنان نقش عامل انسانی به عنوان اصلی ترین عامل در تصادفات و تلفات جاده ای ایران ناشناخته مانده است و اقداماتی برای رفع این معضل انجام نمی گیرد .

مقایسه تعداد تلفات ناشی از حوادث رانندگی طی سال های 1380 تا 1391 به روشنی نشان می دهد که بطور متوسط بالای 20000 نفر در هر سال کشته داشته است. به رغم تمامی تلاشهای صورت گرفته از سوی دولت و حساسیت موضوع تلفات جاده ای با همکاری سازمان های ذیربط از جمله سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، پلیس راهور و سایر نهادها، کاهش سرعت مطمئنه و سخت گیری در نحوه تردد، آمار تلفات رانندگی در پایان سال 92 با کاهش 7/5درصدی به 17 هزار و 994 نفر رسیده است. 1- اگرچه کاهش روز افزون تعداد کشته های حوادث ترافیکی با روند روبه رشدی در حال حرکت می باشد اما این امر هنوز در مقایسه با بسیاری از بخشهای دیگر و کشورهای دیگر بسیار بالا می باشد. در این بین عکس العمل ها و نگرانی های مختلف در برخورد با سوانح هوایی و مقایسه آنها با حوادث ترافیکی و جاده ای بسیار متفاوت است . کشور ایران به همان ترتیبی که در طی سالهای اخیر شاهد حوادث گوناگون جاده ای می باشد با حوادث و سوانح هوایی بسیاری نیز برخوردار است بنابراین برای شهروندان شنیدن اخباری در زمینه حوادث جاده ای در مقایسه با حوادث هوایی خیلی نگران کننده نیست . سوانحی که عمدتاً به اصل ماجرا در خصوص فرسودگی ناوگان هوایی کشور بخاطر تحریمها و علل دیگر پرداخته نمی شود و در طی چند سال اخیر به علل مختلف نقص فنی و قصور و بی توجهی خلبان و راننده و شرایط آب و هوایی و ... مردم هر روزه آماده شنیدن اخبار متاثر کننده و پرحادثه می باشند. امابا نگاهی به آمار و ارقام و پیامدهای اجتماعی و مالی و ... حوادث هوایی و جاده ای بر جامعه و خانواده ها و گاه بر افراد جامعه هشدارهایی را به ما میدهد که اگر امروز به آن توجه نکنیم در آینده با آثار سوء فراوانی مواجهه خواهیم شد. بر اساس آمار سازمان هواپیمایی حدودا تعداد 44 حادثه سقوط هوایی در طی سالهای 1357-1393 داشته ایم که از این حوادث حدود 2330 نفر دچار فوت شده اند. 2- صرف نگاه بیمه ای به این حوادث نشان می دهد که در هر دو بخش حوادث جاده ای و سوانح هوایی ، این شرکتهای بیمه ای و صنعت بیمه بوده است که بیشترین خسارتهای مادی را متحمل شده است. از یک سو جبران خسارت مالی مورد بیمه یا هواپیما می باشد که عمدتاً بخاطر سرمایه های بالای انها از سوی بیمه گران اتکایی داخلی یا خارجی بیمه شده اند و پس از حادثه این بخش برای شرکت بیمه گر یا صنعت بیمه جبران می شود . بعد دوم خسارتهای جانی می باشد که باید به سرنشینان این حوادث پرداخت شود. از انجا که در اکثر این حوادث قانون صفر و یک حاکم است به عبارتی سرنشینان در اثر حوادث هوایی عمدتاً دچار فوت می شوند و نقص عضو و از کارافتادگی وجود ندارد جبران خسارتهای فوتی های حوادث هوایی حداکثر تا پراخت یک دیه در ماههای حرام برای شرکت بیمه و در نهایت برای صنعت بیمه تبعات بدنبال دارد . اما در تحلیل حوادث جاده ای این موضوع بسیار متفاوت است و گاه جبران خسارتهای حوادث ترافیکی و جاده ای چندین برابر پیش بینی ها می باشـد. میـزان تعهدات شرکت های بیمه گر در برابر کشته ها همانند حوادث هوایی حداکثر تا میزان رقم دیه در ماه حرام می باشد. اما در پرونده های خسارتی بسیار دیده می شـود که میزان خسارتهای افراد مصدوم و مجروح بیش از یک دیه است به عبارتی تجزیه دیه محاسبه شده برای جراحات وارده بیش از یک دیه هزینه بر دوش شرکتهای بیمه ای قرار می دهد. بنابراین شرکت های بیمه ای از این محل دچار خسارت های بالا می شوند. فرایند تکراری تعداد کشته ها و پراکندگی جغرافیایی حوادث در هر سال و عادت زدگی مردم و مسئولین به این پدیده باعث شده است که چندان اقدام جدی برای رفع کامل این مشکل برداشته نشود. از منظر دیگر مقایسه تعداد کشته ها و مصدومان و مجروحان حوادث جاده ای در ایران نشان از یک حادثه داعش وار و بلکه بالا تر را دارد. تعداد کشته های جنگ های داخلی و داعش در سوریه بر اساس آمار موجود در طی 4 سال بر اساس براوردهای موسسات بین المللی بین 200تا 300 هزار نفر اعلام می شود. این در حالی است که بر اساس آمارهای داخلی کشور بطور متوسط در ایران شاهد 20000نفر کشته در سال بوده ایم . فراوانی تجمعی 10 ساله اخیر امار کشته های حوادث جاده ای کشور به رقمی نزدیک به 200000نفر می رسد که معادل تعداد کشته های جنگ داخلی و بیرونی کشور سوریه در طی 4 سال می باشد. مقایسه این آمار با علم به وجود یک جنگ با دو طرف درگیر در حوادث و با عکس العملهای بین المللی فراوان سمینارها و همایشهای مختلف در درون و بیرون سوریه با حضور شخصیتهای سیاسی و هنری و ... نشان می دهد که توجه چندانی به کشته های حوادث ترافیکی نشده و نمی شود. حوادث ترافیکی در ایران بدون این حساسیتها به آرامی هر ساله پیش می رود و جان هزاران نفر را بصورت خاموش می گیرد..هزینه مادی بسیار زیاد در کنار آثار و تبعات اجتماعی و خانوادگی و ... که بر بدنه اجتماع وارد می سازد غیر قابل محاسبه می باشد. وجود کشته هایی از اقشار مختلف جامعه از وزیر و وکیل و معاون وزیر و نماینده مجلس و ... تا پایین ترین اقشار جامعه نشان از اهمیت بالا و وسعت حوزه درگیر این حوادث دارد. اگرچه پس از وقوع یک حادثه هوایی عکس العملهای صوتی و تصویری داخلی و بین المللی فراوانی بدنبال دارد و عموما با تسلیت های فراوان مقامات سایر کشورهای دوست و دشمن همراه است اما برای تعداد18000 نفر کشته در طی سال بعلت مرگ خاموش هیچ مقامی زیر سئوال نمی رود و هیچ مقامی در کشورهای جهان تسلیت نمی گوید و عکس العملهای بین المللی و سیاسی و اجتماعی برای این حوادث صورت نمی گیرد. عموماً پس از وقوع یک حادثه هوایی قوای مختلف و سازمانهای ذیربط و بی ربط اقدام به صحبت و اظهار نظر درباره حادثه می کنند و مسئول یا مسئولین دولتی را به باد انتقاد می گیرند، کمیته های بررسی این حوادث با ارسال جعبه سیاه به کشور سازنده و برگزاری جلسات فراوانی برای بررسی علل حادثه تشکیل می دهند. اما هیچ کسی در حوادث جاده ای بدنبال کشف حقیقت و رفع آنها و یافتن مسئول یا مسئولین نمی باشد . در پایان شاید بتوان یکی از علل عدم توجه یا بی توجهی به این امر را عادت زدگی یا روزمرگی این حوادث و توزیع آنها در ایام مختلف سال و برای تمام اقشار جامعه بیان داشت . در خصوص علل وقوع حوادث جاده ای و ترافیکی گفته هایی وجود دارد . سه عامل انسانی ،فنی و محیطی بعنوان بزرگترین عوامل وقوع می باشد که در این بین فرهنگ عمومی جامعه و قوانین و مقررات شکل جاده ها و خودروها همگی اثرگذار هستند که باید بازنگری جدی در این بخش صورت گیرد. وقوع ارام ارام این حوادث با پراکندگی جغرافیایی بسیار بالا و تعداد کشته های پایین در هر حادثه را پرداخته شده به این موضوع را کم رنگ کرده است اما با نگاهی به تعداد کشته ها در هر سال از اقشار مختلف جاده ای وضعیت نگران کننده مرگ و میرهای حوادث ترافیکی را نشان می دهد . سالها تلاش دولتمردن برای اصلاح و گسترش جاده ها و تعریض آنها بجای ایمن تر کردن جاده ها تبعات معکوسی را بر میزان و شدت حوادث جاده ای و ترافیکی بدنبال داشته است . میزان ضرر و زیان شرکتهای بیمه ای از محل این حوادث مستقیم و غیر مستقیم در طی سالهای اخیر هزینه های بسیاری را بر صنعت بیمه تحمیل کرده است .خودروهایی که دارای بیمه باشند در صورت وقوع حادثه باید از محل بیمه نامه شرکت بیمه پرداخت شود و اگر فاقد بیمه باشد از سوی صندوق تامین خسارتهای بدنی جبران می شود که موضوع هم بخاطر تامین بودجه صندوق از شرکتهای بیمه ای بصروت غیر مستیقم بر صنعت بیمه تحمیل می گردد . نوع خدمات خوب قابل ارائه از سوی شرکتهای بیمه بر اساس انتظارات عموم مردم مشروط و منوط به شیوه های استفاده از این وسیله نقلیه و میزان و تعداد خسارتهای پرداختی ازسوی شرکتهای بیمه ای می باشد. تصور عموم مردم از شرکتهای بیمه ای این بوده و هست که با دریافت حق بیمه های بالا سود زیادی بدست می آورند بدون توجه به این مطلب که برای پرداخت یک دیه 200میلیونی باید حداقل 200الی300 خودرو بیمه شوند تا بتوان از محل آنها جبران خسارت وارد شده بر یک فرد را انجام داد و نشان دهنده بی اطلاعی از قانون اعداد بزرگ می باشد و شهروندان انتظار دارند آتیه مردم از طریق شرکتهای بیمه در صورت بروز خسارت تأمین شود. موضوع آموزش شهروندان و بالا بردن فرهنگ رانندگی در همه ابعاد یکی از الزامات مهم کاهش تعداد کشته ها محسوب می گردد. تولید خودروهای داخلی با کیفیت بسیار پایین و بعضاً کشنده در حوادث جاده ای عاملی مهمی است که باید از سوی نهادهای بالا دستی اقداماتی برای ممانعت از تولید و حداقل استانداردسازی آنها صورت گیرد. قوانین و مقررات پیش گیرانه از سوی پلیس بجای اقدامات صرفاً تنبیهی و جریمه ای امری است که در تمام دنیا در حال اجراست . نوع اعطای گواهی نامه های مختلف برای افراد مختلف صرفا بر اساس کمترین گزینه های قابل پیش گیرانه نشان از تسامح و تساهل جامعه در برابر جان انسان بعنوان برگترین هدیه الهی می باشد . یکبار دیگر لازم به ذکر است که باید از سوی مسئولین امر فکری به حال این همه کشته در حوادث ترافیکی نمود . حوادثی که تبعات معنوی از دست رفتن عزیزی در حادثه ترافیکی تا سالهای سال برای خانواده متوفی ادامه دار و غیر قابل جبران می باشد. همچنین مقایسه تعداد کشته های حوادث جاده ای با تعداد کشته های جنگ 8 ساله ایران و عراق ، جنگ های داخلی عراق و سوریه نشان می دهد که جنگی پنهان و زیر پوستی در کشور در حال رخ دادن است که باید فکری برای رفع آن کرد.

1- www.ebtekarnews.com

2- پایگاه خبری بولتن نیوز

* محمود سبزی ( مدیر طرح و توسعه شرکت بیمه آسیا)