ایران و عراق بازیگران اصلی تولید نفت تا سال2030

امریکا که زمانی به‌عنوان بازار اصلی نفت و گاز صادرکنندگان محسوب می‌شد این روزها به رقیب عربستان سعودی در تولید نفت و رقیب قطر و استرالیا در گاز مایع طبیعی (ال‌ان‌جی) در صادرات تبدیل شده است. سارا وخشوری کارشناس امنیت انرژی و مطالعات خاورمیانه در مقاله‌یی با عنوان «چشمانداز انرژی خاورمیانه در سال2030» این مساله را تحلیل و بررسی کرد. در سال2015 تولید نفت امریکا می‌تواند به رقم تاریخی 9.6میلیون بشکه در روز برسد که آخرین‌بار در سال1970 رسیده بود. تا سال2017 پیشبینی می‌شود 5میلیون بشکه به تولید نفت امریکا اضافه شود. این افزایش تولید نفت نامتعارف منجر به بروز نگرانیهایی در مورد دوام این شرایط برای کشورها و مناطق تولیدکننده نفت به‌ویژه کشورهای صادر‌کننده نفت‌خام (اوپک) و خاورمیانه شد. همچنین نگرانی‌هایی در مورد تاثیر نفت و گاز شیل در این شرایط بر قیمتهای جهانی و ادامه‌دار بودن این مازاد عرضه در درازمدت وجود دارد. وخشوری در این مقاله سناریوهای مختلف تولید نفت خاورمیانه تا سال2030 را بررسی و ایران و عراق را جزو مهم‌ترین بازیگران در این زمینه قلمداد کرده است. به گزارش انستیتوی انترپرایز امریکا حجم ذخایر نفتی جهان حدود 1.5تریلیون بشکه برآورد می‌شود. تقریبا 73درصد از این میزان در کشورهای عضو سازمان اوپک قرار دارد. 52درصد در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و حدود 14درصد در کشورهای امریکای شمالی است. گفته می‌شود نفت امریکا تنها 2درصد از ذخایر نفتی جهان را تشکیل می‌دهد. به نظر میرسد تولیدکنندگان حاشیه خلیج‌فارس قصد دارند سهم خود را برای عرضه در بازار نفت حفظ کنند اما این امر نیاز به سرمایهگذاریهای کلانی در بخش انرژی دارد. تولید نفت و گاز در امریکای شمالی به‌سرعت رو‌به‌افزایش است و این بدین معناست که واردات آسیا از خاورمیانه باید آنقدر افزایش پیدا کند تا این وضعیت به تعادل برسد. به‌علاوه شدت و میزان مصرف انرژی در خاورمیانه به‌خصوص به‌خاطر رشد جمعیت و اتلاف انرژی رو‌به‌افزایش است. پیشبینی می‌شود رشد مصرف انرژی در این منطقه در دهه‌های آینده از نرخ رشد در مناطق صنعتی پیشی خواهد گرفت؛ وجود یارانه‌ها نیز به این افزایش کمک خواهد کرد. خاورمیانه تولیدکننده کلیدی خواهد بود هزینه پایین تولید نفت در منطقه خاورمیانه به این ناحیه کمک می‌کند همیشه نقش کلیدی خود را در بازار نفت حفظ کند. انتظار می‌رود تولید انرژی در خاورمیانه تا سال2030 رشد 33درصدی داشته باشد. تولید مایعات نیز در این منطقه تا سال2030 حدود 12میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داشت. نفت با رشد 19درصدی و گاز با رشد 68درصدی همچنان سلطه خود را در تولید انرژی حفظ خواهند کرد. خاورمیانه سهم خود را به‌عنوان صادرکننده بزرگ انرژی در بازار جهانی حفظ خواهد کرد و تا سال2030 میزان صادرات نفت و گاز خود را 10درصد افزایش خواهد داد. نفت تا سال2030 حدود 90درصد از صادرات انرژی این منطقه را تشکیل خواهد داد. خاورمیانه برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه خود در رسیدن به آن ظرفیت تولید و رشد تولیدات خود باید سرمایهگذاری‌های کلانی انجام دهد. آژانس بین‌المللی انرژی پیشبینی کرده است که این منطقه برای تحقق اهداف خود به سرمایه‌یی معادل 3.7تریلیون دلار نیاز دارد که شامل انرژیهای تجدیدپذیر نیز می‌شود تا بتواند سهم خود را در بازار جهانی و تولید حفظ کند. مصرف انرژی در خاورمیانه رو به افزایش است رشد جمعیت اصلیترین دلیل افزایش مصرف انرژی در این منطقه محسوب می‌شود. اتلاف انرژی که به‌واسطه یارانه‌ها تشویق شده است و تاخیر در برنامه‌های اصلاحی (جز ایران) نیز به رشد تقاضای انرژی در صنعت، حمل‌ونقل و بخش خانگی کمک می‌کند. رشد تولید انرژی سرعت خواهد گرفت اما با این وجود پیشبینی می‌شود سهم منطقه در عرضه همچنان روی 14درصد باقی بماند. این امر بدین خاطر است که مصرف انرژی منطقه تا سال2030 حدود65درصد افزایش خواهد یافت. سهم خاورمیانه در مصرف انرژی از 6درصد در سال2011 به 7درصد در دو دهه بعدی خواهد رسید و تا سال2030 به 4میلیون بشکه در روز خواهد رسید. مصرف انرژی به‌ازای هر نفر در اعضای اوپک، 75درصد بیشتر از میانگین کشورهای غیراوپک است و رشد صادرات نفت و گاز از این کشورها را کاهش می‌دهد. نیروگاه‌های برق و بخش حمل‌ونقل دلیل اصلی رشد مصرف انرژی در این منطقه خواهد بود. تقاضای انرژی در بخش برق 58درصد و در بخش حمل‌و‌نقل 63درصد رشد خواهد داشت. دلیل اصلی تقاضای انرژی در بخش صنعتی کشورهایی نظیر عربستان سعودی و ایران رشد صنعت پتروشیمی در تولید انرژی است.