شیر طعم‌دار بخوریم یا نخوریم؟

پای صحبت های مهندس مرتضی مشایخ، متخصص صنایع غذایی و عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور نشستیم تا ببینیم تفاوت این شیرهای طعم دار با شیرهای معمولی چیست. یکی از مهم ترین تفاوت های شیرهای طعم دار و معمولی، شکر فراوان موجود در این محصولات است. دلیل افزودن این همه شکر به شیرهای طعم دار چیست؟ میزان شکر افزوده شده به شیرهای طعم دار، با توجه به نوع طعم دهنده موجود در آن، نسبتا زیاد و معمولا بین 4 تا 8 درصد است. این شکر برای ایجاد طعم شیرین تر به این شیرها اضافه می شود تا کودکان و افرادی که تمایل چندانی به مصرف شیر ندارند، بتوانند طعم آن را بهتر تحمل کنند. به طور کلی، بیشتر افراد به سادگی طعم های شیرین را می پذیرند و اصولا شیرهای طعم دار هم با هدف تنوع بخشیدن به سبد غذایی خانوار و تامین سلیقه غذایی افراد پا به بازار گذاشته اند. اگر به شیرهای طعم دار در صنعت شکر افزوده نشود، طعم آنها چندان مورد پسند قرار نخواهد گرفت. مهم ترین طعم دهنده هایی که به شیرهای طعم دار افزوده می شوند، چیست؟ برای تولید شیرهای طعم دار، مقداری اسانس، کنسانتره طبیعی میوه، آبمیوه های طبیعی، رنگ های طبیعی یا پودر کاکائو را براساس استانداردهای موجود به شیرهای سفید ساده و تازه اضافه می کنند تا با کمک این طعم دهنده ها و رنگ های کاملا طبیعی، محصولی جدید عرضه شود. نمی توان به جای شکر از شیرین کننده های سالم تر یا کم کالری تر برای تولید شیرهای طعم دار استفاده کرد؟ چرا؛ شکر فراوان موجود در این محصولات، علاوه بر تغییز ذائقه مصرف کننده (که بیشتر هم کودکان هستند)، می تواند افزایش دریافت کالری روزانه و ابتلا به اضافه وزن و چاقی را به دنبال داشته باشد. از این رو، بهتر است استاندارد و قانونی برای تولید چنین محصولاتی در نظر گرفته شود تا از شیرین کننده های کم کالری مانند استویا یا در مواردی هم از شیرین کننده های طبیعی مانند عسل برای تولید این محصولات استفاده شود. به طور کلی، نمی توان حذف هرگونه شیرین کننده اضافی را از شیرهای طعم دار پیشنهاد یا حتی تصور کرد زیرا در این صورت، طعم نهایی آنها دیگر مطلوب و موردپسند نخواهدبود. آیا امکان استفاده از شیرخشک یا شیرهایی با کیفیت پایین تر برای تولید شیرهای طعم دار وجود دارد؟ براساس قانون و استاندارد، شیرهای طعم دار هم باید از مواد اولیه تازه و سالم تهیه شوند. یعنی کارخانه های معتبر، از شیرخشک یا شیرهای بی کیفیت برای تولید شیر طعم دار استفاده نمی کنند با این حال ممکن است برخی تولیدکنندگان، حجمی از شیر خشک هم به شیرهای طعم دارشان بیفزایند که البته این کار مشکلی از نظر سلامت برای مصرف کننده ایجاد نمی کند. آیا شیرهای طعم دار، حاوی افزودنی یا نگهدارنده خاصی هم هستند؟ به هیچ وجه به شیرهای طعم دار نگهدارنده نمی زنند. افزودنی آنها در حد طعم دهنده های طبیعی و یک نوع پایدارکننده است. پایدارکننده ها، ترکیب هایی هستند که برای معلق نگه داشتن کنسانتره میوه ها در کل فرآورده و پیشگیری از رسوب شان در شیر، استفاده می شوند و هیچ مشکلی برای سلامت مصرف کننده ایجاد نمی کنند. توصیه خاصی برای مصرف شیرهای طعم دار ندارید؟ شیرهای طعم دار، فقط برای ایجاد تنوع در سبد غذایی وارد بازار شده اند و به دلیل شکر و کالری زیادی که دارند، نمی توانند جایگزین شیرهای ساده شوند. مصرف مداوم این محصولات به وسیله بچه ها، باعث تغییر ذائقه آنها به سمت شیرینی و افزایش خطر ابتلا به چاقی و بیماری های مزمنی مانند دیابت یا ناراحتی های قلبی می شود. اگر فرزندتان واقعا نمی تواند طعم شیر ساده را بپذیرد، می توانید خودتان در منزل شیر طعم دار با شکر کمتر برای او تهیه کنید. می توانید از عسل و خرما برای شیرین کردن شیر استفاده یا شیر را با آب هویج یا آب طالبی مخلوط کنید. کمی پودر کاکائو یا موز رنده شده به آن بیفزایید و خلاصه طعم مورد پسند فرزندتان را بشناسید و با سالم ترین راه ممکن، آن طعم را برایش ایجاد کنید. مصرف شیرهای طعم دار به افراد چاق، دارای اضافه وزن و بیماران دیابتی هم توصیه نمی شود. شیرهای طعم دار هم پاستوریزه یا استریلیزه می شوند؟ صددرصد، انواع شیرهای بسته بندی و صنعتی، چه ساده و چه طعم دار، قبل از ورود به بازار پاستوریزه یا استریلیزه می شوند. اگر به بسته بندی این محصولات دقت کنید، حتما عبارت «پاستوریزه» یا «استریلیزه» را روی آنها می بینید. شیرهای پاستوریزه، ماندگاری کمتری نسبت به انواع استریلیزه دارند و باید تا زمان مصرف، داخل یخچال نگهداری شوند اما شیرهای استریل را می توان برای مدت طولانی تری حتی خارج از یخچال هم نگه داشت. نکته مهم اینجاست که هم شیرهای پاستوریزه و هم شیرهای استریل باید تا قبل از اتمام تاریخ انقضای خود مصرف شوند و اگر در پاکت آنها هم باز شد، در یک وعده استفاده شوند. بازماندن در این محصولات، امکان ورود عوامل محیطی و میکروارگانیسم ها به داخل آنها و ایجاد شرایط فسادشان را فراهم می کند.