اقتصاد جهانی می‌تواند با افزایش قیمت نفت کنار بیاید؟ / هدیه بزرگ بن سلمان به پوتین!

اقتصادآنلاین- شیما احمدی؛  به گزارش فایننشال تایمز درحالی که کشورهای گروه ۷ به دنبال تعیین سقف قیمتی هستند که مسکو از نفت خود به دست می‌آورد، جنگ کرملین در اوکراین باعث شده است تا اروپا انرژی روسیه را از اقتصاد خود حذف کند. افزایش شدید قیمت نفت خام در سال گذشته، شکاف بین دولت ریاض و جو بایدن را عمیق‌تر کرد، کسی که با این تعهد وارد دفتر کاخ سفید شد تا عربستان سعودی را "طرد" کند. در ماه اکتبر، کاخ سفید اوپک پلاس را به «همسویی با روسیه» پس از اقدام این کشور برای کاهش عرضه نفت متهم کرد.

این فروپاشی مجددا در طی این هفته قابل مشاهده بود، زمانی که ریاض و متحدان اوپک پلاس با تعهد به کاهش بیشتر عرضه نفت خام، بازار نفت را شوکه کردند- تلاشی برای تقویت نفت علی‌رغم نگرانی‌‌ها در مورد سلامت اقتصاد جهانی.

گرگ پریدی، مشاور مستقر  Spout Run Advisoryدر واشنگتن، می‌گوید که غافل‌گیری این کارتل‌ مانند یک «نقطه عطف» بود که اهمیت سیاسی و اقتصادی فراتر از بازارهای نفت داشت.

به گفته تحلیلگران، فشار فزاینده بیشتر بر قیمت نفت، درست همانطور که هزینه‌های انرژی در اقتصادهای غربی کاهش یافته بود - تلاش‌های بانک‌های مرکزی برای کاهش تورم را پیچیده می‌کند و فدرال رزرو آمریکا را در مقابل اوپک پلاس قرار می‌دهد.

و اگر گروه تولیدکننده موفق شود قیمت نفت را برای مدت طولانی‌تری بالا نگه دارد، ممکن است تلاش‌های کشورهای غربی برای محدود کردن جریان دلارهای نفتی به ذخایر نقدی برای جنگ کرملین را نیز به خطر بیندازد.

هلیما کرافت، رییس بخش کامودیتی‌ها در آر‌بی‌سی کپیتال مارکت می‌گوید:«عربستان سعودی اکنون آماده است تا تنش‌ها با واشنگتن را در تعقیب منافع اقتصادی خود تحمل کند. اوپک به کنترل اوضاع مسلط شده است. این برای بازاری راه‌اندازی شده که سعودی‌ها کنترل آن را در دست داشته و مسئول آن باشند.»

تولید نفت خام از سه تولیدکننده بزرگ (ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه)

اما خطرات برای سعودی‌ها و اقتصاد جهانی، اگر بیش از حد رفتار ضعیف و متخاصمانه‌ای از خود نشان دهند، بسیار زیاد است.

آدی ایمسیروویچ از موسسه مطالعاتی انرژی آکسفور  (OIES) کسی‌که زمانی در شرکت گاز پروم روسیه، تجارت نفت را اداره می‌کرد می‌گوید: «ما تورم بالایی داریم، اقتصادها به طور بالقوه وارد رکود می‌شوند و این وضعیتی است که برای بهبود اقتصاد به قیمت‌های نفت برای مدت کوتاهی نیاز دارید.»

اگر بانک‌های مرکزی دیگر نتوانند نرخ‌ها را به همان روش کاهش دهند، اوپک پلاس ممکن است مسئول کشاندن کل اقتصاد جهان به رکود باشد.

حرکت سریع نزولی

کاهش نرخ اوپک پلاس پس از ساعت‌ها یا حتی چند روز مذاکره انجام می‌شود. این هفته از ناکجا آباد آمد- یک شگفتی دیگر از وزیر انرژی عربستان سعودی، عبدالعزیز بن سلمان که تمایل زیادی به پرتاب غیرمنتظره‌ها به بازار نفت پیدا کرده است. این وزیر انرژی برادر ناتنی ولیعهد و نخست وزیر محمد بن سلمان یعنی حاکم واقعی کشور است.

عبدالعزیز همچنین با یک ضربه سریع توانست آن دسته از سفته‌بازانی که پس از بحران بانکی اخیر که باعث ایجاد ترس‌های جدید در مورد اقتصاد جهانی شد، روی کاهش قیمت نفت شرط‌بندی کرده بودند را گیج کند.

جو بایدن سال گذشته در جده با ولیعهد محمد بن سلمان دیدار کرد. پس از کاهش عرضه نفت توسط عربستان سعودی، دموکرات‌های ارشد قسم خوردند که این امر عواقبی در پی خواهد داشت

قیمت نفت پس از آن افزایش یافت که عربستان سعودی و متحدانش از جمله امارات، عراق و کویت از کاهش بیش از یک میلیون بشکه در روز یا حدود ۱ درصد تقاضای جهانی خبر دادند که از ۷۹ دلار در هر بشکه قبل از اعلام به بالای ۸۵ دلار در هر بشکه افزایش یافت.

حتی قبل از اعلام کاهش، تحلیلگران وال استریت و پیش‌بینی‌کنندگان مانند آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک انتظار داشتند که عرضه تا تابستان کمتر از تقاضای فزاینده باشد و باعث افزایش قیمت در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ شود.

اکنون سوال این است که آیا کاهش غیرمنتظره اوپک برای سلامت یک اقتصاد شکننده جهانی، به ویژه در شرایطی که بانک‌های مرکزی به تلاش خود برای مهار تورم ادامه می‌دهند، قیمت‌‎ها را خیلی سریع افزایش می‌دهد؟

ایمی مایرز جاف، استاد دانشگاه نیویورک می‌گوید: «خط باریکی از عدم قطعیت وجود دارد. افزایش قیمت‌ها در حال حاضر، در حالی که بسیاری از کشورهای مصرف کننده فقیرتر با بدهی و دلار قوی دست و پنجه نرم می‌کنند، "این خطر را دارد که جهان را به سمت یک بحران مالی بزرگتر سوق دهد". . . جایی که قیمت بالای نفت باعث تشدید عوامل بی‌ثبات‌کننده دیگر می‌شود و ما شاهد فروپاشی همه چیز از جمله قیمت نفت هستیم».

برخی دیگر بر این باورند که عربستان سعودی شرط می‌بندد که اقتصاد جهان بتواند نفت گران‌تری را به عهده بگیرد، به‌ویژه با بازگشایی اقتصاد چین. آمریتا سن، رئیس بخش تحقیقات انرژی اسپکتس می‌گوید که عربستان سعودی نسبت به کاهش تقاضا آگاه است، اما معتقد است که قیمت تا ۱۲۰ دلار قابل قبول است.

در همین حال، پیر اندوراند، مدیر صندوق تامین مالی نفت، استدلال می‌کند که کشورهای تولیدکننده نیز تاثیر تورم بالاتر را احساس می‌کنند و در پاسخ به آن تلاش می‌کنند درآمدهای خود را افزایش دهند. اندوراند استدلال می‌کند که نفت خام نسبتاً ارزان باقی می‌ماند.

نفت خام نسبتا ارزان است (قیمت نفت برنت به ازای هر بشکه به دلار)

در شرایط تعدیل شده بر اساس تورم، قیمت برنت تصفیه شده در روز پنجشنبه ۸۵.۱۲ دلار در هر بشکه برابر با ۷۳ دلار پنج سال پیش خواهد بود. رکورد بالای قیمت نفت ۱۴۷ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۰۸، امروز نزدیک به ۲۰۰ دلار خواهد بود.

اندوراند که پیش‌بینی کرده است قیمت نفت امسال به بشکه‌ای ۱۴۰ دلار برسد و می‌گوید: «اگر به کشورهای اوپک نگاه کنید، آن‌ها هم مثل بقیه از تورم رنج می‌برند – واردات آنها از نظر دلاری بسیار افزایش یافته است.» آنها به وضوح می‌گویند که ۸۰ یا ۹۰ دلار در هر بشکه رقمی بسیار پایین است. قبل از اینکه آنها واکنش نشان دهند و شروع به افزایش تولید کنند، قیمت احتمالاً بسیار بالاتر از ۱۰۰ دلار است.

عربستان سعودی روز یکشنبه گفت که کاهش ۵۰۰ هزار بشکه ای در روز «با هدف حمایت از ثبات بازار نفت» صورت گرفته است. اما عربستان همچنین برای پرداخت پروژه چشم انداز ۲۰۳۰ ولیعهد که "پروژه‌های گیگا" نام دارد، مانند توسعه شهر نئوم در دریای سرخ، به پول بیشتری نیاز دارد. چشم‌انداز ۲۰۳۰ مدت‌هاست که محور برنامه‌های ولیعهد برای اصلاح پادشاهی بوده و برای جذب سرمایه‌گذاری بین‌المللی تلاش کرده است.

در گذشته، افزایش قیمت نفت منجر به ولخرجی دولت می‌شد. اما ریاض که در سال‌های اخیر یارانه‌ها را کاهش داده، سه برابر شدن مالیات بر فروش را در اوج همه‌گیری کرونا که به‌عنوان یک اقدام موقت اعلام شده بود، تغییر نداده است.

رعد الغدیری در گروه مشاوره اوراسیا می‌گوید: «وظیفه [وزیر انرژی] عبدالعزیز تولید پول نقد است – تا مطمئن شود که عربستان بالاترین بازدهی را در سرمایه‌گذاری‌های خود از جمله تولید نفت داخلی خود به دست می‌آورد. جاه طلبی داخلی بر هر چیز دیگری در دوره محمد بن سلمان  غلبه می‌کند."

دستور کار داخلی عربستان

ممکن است نیازهای داخلی منجر به کاهش تولید اخیر عربستان سعودی شده باشد، اما پیامدهای آن در خارج از این پادشاهی احساس خواهد شد. این اقدام شواهد بیشتری از ایجاد شکاف با واشنگتن و عمق مشارکت ریاض با مسکو است.

راجر دیوان، ناظر باسابقه اوپک در اس اندپی گلوبال کامودیتی اینسایت می‌گوید: «با کاهش صادرات نفت خام سعودی‌ها و سایر تولیدکنندگان، بین ماه می تا پایان سال، تقاضا برای این نوع نفت فروخته شده توسط روسیه افزایش می‌یابد.»

برخی تحلیلگران معتقدند که این امر می‌تواند قیمت صادرات دریایی روسیه را به بالاتر از سقف قیمتی ۶۰ دلار در هر بشکه که توسط گروه جی ۷ تحمیل شده است، برساند و به طور مستقیم به نفع کرملین باشد.

ایمسیروویچ از موسسه مطالعاتی انرژی آکسفورد می‌گوید: «این یک هدیه بسیار بزرگ به پوتین است، چرا که روسیه از نظر اقتصادی و نظامی در وضعیت خوبی قرار ندارد و ناگهان شما برای قیمت نفت به ازای هر بشکه ۱۰ دلار اضافه به آنها می‎‌دهید. این هدیه‌ای است که که بقیه دنیا برای آن هزینه می‌کنند.»

این امر همچنین ناامیدی از عربستان سعودی را در واشنگتن عمیق‌تر خواهد کرد، جایی که دولت بایدن سال گذشته ماه‌هایی را صرف دیپلماسی میانجی‌گرانه کرد تا ریاض را متقاعد کند که عرضه نفت را افزایش دهد تا قیمت‌های فزاینده کاهش یابد. در اکتبر، زمانی که کارتل در عوض کاهش تولید زودهنگام را اعلام کرد، کاخ سفید اوپک پلاس را به "اتحاد با روسیه" متهم کرد.

اما تحریک متقابل است. تمرکز دولت بایدن بر تغییرات اقلیمی در پایتخت‌های نفتی خوب نبوده است، به ویژه زمانی که با تقاضا برای عرضه بیشتر نفت خام پس از حمله به اوکراین همراه شود. همچنین تصمیم ایالات متحده برای آزادسازی میلیون‌ها بشکه نفت از ذخایر استراتژیک نفت خود در سال گذشته در تلاش برای کاهش قیمت بنزین انجام شد.

دیوان می‌گوید: «شما از نظر سیاسی مسیر مستقل‌تری دارید که سعودی‌ها در پیش گرفته‌اند». او می‌گوید که نفوذ ایالات متحده بر سیاست نفتی عربستان اکنون از بین رفته است.

به گفته تحلیلگران، در حالی که انقلاب شیل آمریکا رو به پایان است، اوپک پلاس دیگر از افزایش تولید تگزاس در صورت افزایش قیمت‌ها نمی‌ترسد و این به کارتل، آزادی کاهش عرضه را می‌دهد.

عربستان سعودی نیز ممکن است احساس کند که ایالات متحده را تحت فشار قرار داده است. تعمیق روابط ریاض با چین به این معنی است که واشنگتن در مورد "از دست دادن" عربستان سعودی به پکن در صورت واکنش سیاستی نفتی بیش از حد، نگرانی دارد.

اما در عین حال، برخی از تحلیلگران سیاسی معتقدند تمرکز بیش از حد بر رقابت با چین، آمریکا را نسبت به نفوذی که هوز بر ریاض دارد، به ویژه در فروش تسلیحات و حمایت نظامی، کور می‌کند.

در بحبوحه سقوط قیمت نفت خام در سال 2020، ترامپ از عربستان سعودی خواست تولید خود را کاهش دهد

در ماه اکتبر، زمانی که دموکرات‌های عالی رتبه سوگند خوردند که پس از کاهش عرضه نفت عربستان سعودی، این امر عواقبی خواهد داشت، پیگیری چندانی انجام نشد. عبدالعزیز، وزیر انرژی عربستان، در ماه‌های بعد آشکارا از اینکه ایالات متحده در تنبیه آنها اشتباه کرده است، چرا که قیمت نفت نسبتا ثابت مانده، ابراز خوشحالی کرد.

پریدی از Spout Run Advisory می‌گوید: «ایالات متحده [در ماه اکتبر] با آنها محتاطانه رفتار کرد و واقعاً نباید چنین می‌کرد. آنها اف-۱۵ هایی دارند که بدون تکنسین‌های آمریکایی نمی‌توان آنها را در هوا نگه داشت. در پشت درهای بسته لازم نیست در مورد آنها مودب باشیم.»

اگرچه واکنش دولت به کاهش قیمت اخیر کمتر شده است، اما اگر قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه بازگردد یا اقتصاد وارد رکود شود، تنش‌ها دوباره قابل مشاهده خواهد بود. دولت بایدن کاملا آگاه است که قیمت بالای بنزین یک مسئولیت انتخاباتی است.

الغدیری از گروه اورسیا می‌گوید:«در عربستان سعودی این باور وجود دارد که ایالات متحده بر سر قیمت‌های بالاتر نفت جنجال بزرگی ایجاد نخواهد کرد، مگر اینکه واقعا از کنترل خارج شوند. اما وقتی با یک ابر قدرت جهانی بازی می‌کنید، این ابر قدرت می‌تواند دوباره شما را گاز بگیرد».