منظور از تراز پرداخت ها (BOP) چیست؟

به گزارش اقتصاد آنلاین، تراز پرداخت ها هم حساب جاری و هم حساب سرمایه را شامل می‌شود.

حساب جاری شامل تجارت خالص کالاها و خدمات یک کشور، درآمد خالص آن از سرمایه گذاری های فرامرزی، و خالص پرداخت های انتقالی آن کشور است.

حساب سرمایه از معاملات یک کشور در ابزارهای مالی و ذخایر بانک مرکزی تشکیل شده است.

مجموع تمام معاملات ثبت شده در تراز پرداخت ها باید صفر باشد. با این حال، نوسانات نرخ ارز و تفاوت در شیوه های حسابداری در عمل ممکن است مانع این امر شود.

آشنایی با تراز پرداخت ها(BOP)

تراز پرداخت ها (BOP) شامل واردات و صادرات کالاها، خدمات و سرمایه و همچنین پرداخت های انتقالی مانند کمک های خارجی و حواله است. تراز پرداخت های یک کشور و موقعیت خالص سرمایه گذاری بین المللی آن روی هم رفته حساب های بین المللی آن کشور را تشکیل می دهند.

در تراز پرداخت ها معاملات به دو حساب تقسیم می‌شوند: حساب جاری و حساب سرمایه. گاهی اوقات به حساب سرمایه، حساب مالی نیز گفته می‌شود در حالی که حساب سرمایه جداگانه و معمولاً بسیار کوچکی به صورت مجزا ثبت می‌شود. حساب جاری شامل معاملات کالا، خدمات، درآمد سرمایه گذاری و نقل و انتقالات جاری است.

حساب سرمایه به طور کلی معاملات در ابزارهای مالی و ذخایر بانک مرکزی را شامل می‌شود. این حساب در تعاریف محدودتر خود، فقط معاملات در ابزارهای مالی را شامل می شود. حساب جاری در محاسبات تولید ملی لحاظ می شود، در حالی که حساب سرمایه اینگونه لحاظ نمی‌شود.

اگر کشوری کالایی را (معامله‌ای در حساب جاری) صادر کند، عملا مبلغی را که برای خرید این کالا پرداخت می‌شود را به عنوان سرمایه خارجی به کشور وارد می کند (معامله‌ای در حساب سرمایه). اگر کشوری نتواند هزینه واردات خود را از طریق صادرات سرمایه تامین کند، باید این هزینه را با کاهش ذخایر خود تامین کند. این وضعیت اغلب کسری تراز پرداخت ها نامیده می‌شود که در آن به تعریف محدود حساب سرمایه که ذخایر بانک مرکزی در آن لحاظ نمی‌شوند استناد می‌شود. با این حال، در واقعیت بایستی مجموع تراز پرداخت ها در تعریف کلی آن اساسا برابر صفر شود.

در عمل، به دلیل دشواری شمارش دقیق هر معامله‌ای که بین یک اقتصاد و سایر نقاط جهان روی می‌دهد اختلافات آماری مختلفی مانند اختلافات ناشی از تسعیر ارز خارجی ایجاد می‌شوند.

مهم: تا زمانی که حساب سرمایه در معنای کلی آن در نظر گرفته شود مجموع تمام معاملات ثبت شده در تراز پرداخت ها باید صفر باشد.  علت آن این است که هر مقداری که به ستون بستانکاری حساب جاری برده می شود مقادر متناظری در ستون بدهکاری حساب سرمایه دارد و بالعکس.

تاریخچه تراز پرداخت ها (BOP)

قبل از قرن نوزدهم، مبادلات بین‌المللی برحسب طلا انجام می‌شد که انعطاف‌پذیری کمی برای کشورهایی که کسری تجاری داشتند باقی می‌گذاشت. بدین ترتیب رشد اقتصادی پایین بود و بنابراین تحریک مازاد تجاری روش اصلی تقویت موقعیت مالی کشورها به حساب می‌آمد. با این حال، اقتصادهای ملی به خوبی در هم ادغام نشده بودند و به همین دلیل عدم توازن‌ها تجاری شدید به ندرت بحران مالی ایجاد می‌کردند. انقلاب صنعتی یکپارچگی اقتصادی بین‌المللی را افزایش داد و به همین دلیل بسامد بروز بحران‌های تراز پرداخت‌ ها بیشتر شد.

رکود بزرگ کشورهای جهان را به  لغو استاندارد طلا و رقابت با یکدیگر بر سر کاهش ارزش پول خود وادار کرد، اما نظام برتون وودز که از پایان جنگ جهانی دوم تا دهه 1970 بر جهان حاکم شد، نظام دلار قابل تبدیل به طلا را با نرخ تبدیل ثابت به سایر ارزها معرفی کرد.

بااین‌حال، با افزایش عرضه پول ایالات متحده و عمیق تر شدن کسری تجاری این کشور دولت توانایی بازخرید کامل ذخایر دلاری بانک های مرکزی خارجی در ازای طلا را از دست داد و این نظام کنار گذاشته شد.

از زمان شوک نیکسون – همانطور که پایان تبدیل‌پذیری دلار به طلا مشخص است – نرخ مبادله‌ی ارزها آزادانه شناور شده  است، یعنی کشوری که با کسری تجاری مواجه است می تواند به طور مصنوعی ارزش پول خود را کاهش دهد – مثلاً با احتکار ذخایر خارجی – محصولات خود را جذاب تر کند و صادرات خود را افزایش دهد. به دلیل تحرک‌پذیری روزافزون سرمایه در میان مرزهای کشورها، گاهی اوقات بحران های تراز پرداخت ها رخ می دهد که این مسئله به کاهش شدید ارزش پول ملی کشورها منجر می شود مانند آنچه که در سال 1998 در کشورهای جنوب شرقی آسیا رخ داد. در طی رکود بزرگ، چندین کشور مختلف برای افزایش صادرات خود به کاهش رقابتی ارزش ارزهای خود را در پیش گرفتند. همه بانک‌های مرکزی بزرگ جهان با اجرای سیاست‌های پولی به شدت انبساطی به بحران مالی آن زمان پاسخ دادند. این امر منجر به افزایش ارزش پول سایر کشورها به ویژه ارزش ارز بازارهای نوظهور در برابر دلار آمریکا و سایر ارزهای بزرگ شد.

بسیاری از این کشورها به ویژه کشورهایی که صادرات آنها تحت فشار تقاضای راکد جهانی در طول رکود بزرگ قرار داشت با سست‌تر کردن معیارهای کنترل سیاست پولی خود با هدف حمایت از صادرات خود به این وضعیت واکنش نشان دادند.

ملاحظات ویژه

داده های تراز پرداخت ها و موقعیت سرمایه گذاری بین المللی کشورها در تدوین سیاست اقتصادی ملی و بین المللی اهمیت حیاتی دارند. برخی جنبه‌های مشخص داده‌های تراز پرداخت‌ها، مانند عدم توازن‌های پرداخت و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از جمله مسائلی اصلی هستند که سیاست‌گذاران کشورها برای حل آن‌ها تلاش می‌کنند. در حالی که در تراز پرداخت های یک کشور لزوماً  مجموع حساب های جاری و سرمایه بایستی برابر صفر باشد، ممکن است عدم توازنی در میان حساب های جاری کشورهای مختلف ظاهر شود و معمولا نیز چنین می‌شود. ایالات متحده با 647 میلیارد دلار بیشترین کسری حساب جاری جهان را در سال 2020 داشت. چین با 274 میلیارد دلار، بزرگترین مازاد جهان را داشت.

سیاست های اقتصادی اغلب اهداف خاصی را هدف قرار می دهند در حالی که این اهداف نیز به نوبه خود تراز پرداخت ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به عنوان مثال، ممکن است کشوری سیاست هایی را اتخاذ کند که منحصرا برای جذب سرمایه گذاری خارجی در یک بخش خاص طراحی شده‌اند، در حالی که ممکن است کشور دیگری سعی کند با هدف تحریک صادرات و انباشت ذخایر ارزی خود پول خود را به طور مصنوعی پایین نگه دارد . تأثیر این سیاست‌ها در نهایت در داده‌های تراز پرداخت‌ ها ثبت می‌شود.

مثالی از تراز پرداخت ها (BOP)

وجوهی که از یک منبع خارجی وارد کشوری می شوند در دفاتر حسابداری به ستون بستانکار برده می‌شوند و در BOP  ثبت می شوند. جریان سرمایه‌ی خروجی از یک کشور نیز در ستون بدهکارBOP  ثبت می شود. به عنوان مثال، فرض کنید ژاپن 100 خودرو به ایالات متحده صادر می کند. بدین ترتیب، کشور ژاپن صادرات 100 خودرو را در ستون بدهی BOP ثبت می کند، در حالی که ایالات متحده واردات را در ستون بستانکار BOP  ثبت خواهد کرد.

معادله‌ی تراز پرداخت ها چیست؟

معادله‌ی محاسبه تراز پرداخت ها عبارت است از :

حساب جاری + حساب سرمایه + حساب مالی + موجودی = 0.

تراز پرداخت‌ها و اجزای آن چیست؟

ترازپرداخت‌ها از کلیه معاملات بین واحدهای تجاری یک کشور و سایر نقاط جهان را در مدت زمان مشخصی تشکیل شده است. سه جزء اصلیBOP  عبارتند از حساب جاری، حساب سرمایه و حساب مالی. حساب جاری بایستی برابر مجموع حساب های سرمایه و مالی باشد.