نئوبانک چیست؟ آیا صنعت بانکداری را متحول خواهد کرد؟
در سال‌های اخیر، نئوبانک‌ها صنعت بانکداری را متحول کرده‌اند. اگرچه نرخ پذیرش خدمات بانکداری دیجیتال در کشورهای مختلف متفاوت است، در بعضی کشورها مثل برزیل، این نرخ تا 43 درصد هم گزارش شده است.
با توجه به رشد سریع نئوبانک‌ها، بانک‌های سنتی با ارائه خدمات نوآورانه به مشتریان در تلاش‌اند تا با آن‌ها رقابت کنند. نئوبانک‌ها دیجیتالی متولد می‌شوند و ارتباط با مشتری از آغاز تا پایان آنلاین است که همین موضوع باعث می‌شود تا نئوبانک‌ها از طریق ارتباط پیوسته، خدمات سریع‌تر و هوشمندانه‌تری به مشتریان خود ارائه کنند و درک بهتری از نیازهای آن‌ها داشته باشند. علی رغم موفقیت فعلی نئوبانک‌ها، ممکن است در آینده نزدیک، این نوآوران بازار به مانند همتایان خود در دیگر صنایع دچار مشکلاتی شده و سرعت رشدشان کاهش پیدا کند. در این مقاله عوامل جذابیت نئوبانک‌ها را معرفی کرده و سپس موارد اثر گذار بر رشد آن ها را بررسی می‌کنیم.
انواع نئوبانک
قبل از بررسی عوامل اثرگذار بر رشد و توسعه نئوبانک‌ها، فهم میزان تنوع نئوبانک‌ها ضروری است. به صورت کلی نئوبانک یک پلتفرم بانکداری دیجیتال است که تمام خدمات بانکی و مالی را به صورت آنلاین ارائه کرده و فاقد یک شعبه فیزیکی است. بر اساس نوع مجوز و نحوه عملیات بانکداری نئوبانک‌ها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
-
نئوبانک فول استک (نئوبانک تمام عیار)
- نئو بانک فرانت اِند
- بانک چالشگر
نئوبانکهای فول استک بر خلاف نئوبانکهای فرانت اِند به صورت مستقل دارای مجوز بانکداری هستند، اما نئوبانکهای فرانت اِند برای ارائه خدمات بانکی باید با یک بانک سنتیِ دارای مجوز همکاری کنند. بانک‌های فرانت اِند عمدتاً بر روی توسعه فنی خدمات بر بستر دیجیتال و ارائه رابط کاربری مناسب تمرکز کرده و شریک سنتی آن‌ها درگیر فراهم کردن نیازمندی‌ها و الزامات قانونی و هماهنگی با مقررات هستند. نئوبانک‌ها نباید با بانک‌های چالشگر اشتباه گرفته شوند. بانک‌های چالشگر تعداد کمی شعبه فیزیکی دارند که سعی دارند خدمات خود را به صورت دیجیتال ارائه کنند. تفاوت انواع نئوبانک‌ها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
البته با توجه به اینکه هنوز ادبیات در زمینه نئوبانک‌ها در حال تحول و تکامل است، ممکن است عباراتی مانند آلترنیتیو بانک، بتا بانک یا دیجیتال بانک را هم شنیده باشید ولی در این مقاله سعی شده تا از ادبیات رایج‌تر از منابع معتبر و مرجع استفاده شود. بعد از یکسان شدن زبان و ادبیات، در این مقاله به بررسی نقاط برتری و عوامل موثر در موفقیت نئوبانک‌ها می‌پردازیم.
نقاط برتری نئوبانک‌ها
-
فرایند افتتاح حساب سریع و بی دردسر (آنبوردینگ)
نئوبانک‌ها در زمینه ثبت نام و افتتاح حساب آنلاین عالی عمل می‌کنند. کاغذ بازی‌ها و پرکردن فرم‌های پیچیده، تجربه ناخوشایندی از بانک‌ها را در ذهن تداعی می‌کند. با درک درست این چالش، نئوبانک‌ها به این موضوع اهمیت ویژه‌ای دادند؛ زیرا اولین تعامل یک مشتری بالقوه با آن‌ها است و یک تجربه عالی می‌تواند بسیار به یاد ماندنی باشد. نئوبانک‌ها نیازی به فرم‌های کاغذی، امضای شخصی یا مراجعه حضوری ندارند.
2.تمرکز بر کاهش هزینه‌ها و ایجاد حاشیه سود قابل قبول
با توجه به اینکه نئوبانک‌ها هزینه‌های مرتبط با زیرساخت‌هایی مثل شعبه فیزیکی، خودپرداز، نیروی انسانی شعب و ... را ندارند، می‌توانند پس انداز‌های حاصل از این موارد را صرف بهبود تجربه مشتری از طریق افتتاح حساب بدون کارمزد، صدور کارت رایگان، نرخ بهره بالاتر سپرده‌ها و خدمات اعتباری جذاب بکنند.
3.طراحی برای سبک زندگی امروزی با استفاده از هوشمندسازی
موفقیت نئوبانک‌ها نشان دهنده این موضوع است که بهترین راه برای جذب مشتریان در صنعت بانکداری، داشتن شفافیت، سرعت و ارائه یک تجربه شخصی‌سازی شده و یکپارچه است. مشتریان به‌ویژه نسل‌های جدید به دنبال راه‌کارهای بانکداری دیجیتالی مبتنی بر موبایل هستند که با سبک زندگی آن‌ها همراه باشد. خدمات بدون کارمزد، پرداخت سریع صورت‌حساب‌ها و جابجایی یکپارچه پول چیزی است که مشتریان نسل جدید به دنبال آن هستند. یکی دیگر از موارد جذاب در نئوبانک ها چت بات‌ها هستند که توسط هوش مصنوعی پیشرفته پشتیبانی می‌شوند. این بات‌ها برای حل کردن مشکلات مشتریان حتی نیازی ندارند که یک کلمه از طرف مشتری تایپ شود.
بعلاوه، نئوبانک‌ها با کمک تکنولوژی‌های جدید می‌توانند مواردی مثل پرداخت اتوماتیک قبض‌ها، ذخیره‌سازی اتوماتیک پول، تحلیل مخارج و هزینه‌ها، مسدود سازی یا فعال کردن آنی کارت و... را به مشتریان ارائه کنند.
4.تمرکز بر دسته بندی مشتریان
مشتری هدف نئوبانک‌ها عموما افراد نسل Z و نسل Y هستند که نیاز دارند امور مربوط به بانکداری را به سادگی انجام دهند. انتظار این افراد شامل شفافیت، خدمات 24 ساعته و کارمزد کم‌تر است. نئوبانک‌ها با تمرکز بر خدمات دیجیتالی، تجربه مشتری یکپارچه و ارزش پیشنهادی متناسب با بازار هدف خود، توانسته‌اند تعداد مشتری قابل توجهی را در سراسر جهان به دست آورند. برای مثال، بیش‌تر مشتریان نئوبانک Revolut را نسل Y و افرادی که دائم مسافرت می‌کنند تشکیل می‌دهند. این افراد به دنبال پرداخت با ارزهای مختلف و نرخ پایین تبدیل ارز هستند.
5.خدمات اعتباری متنوع
مفهومی که این روزها رواج پیدا کرده، جامعه غیرنقدی است. این مفهوم به اشتباه در ایران به معنای تراکنش بدون پول نقد (اسکناس) بیان شده است؛ در حالی که منظور از این اصطلاح، استفاده از یکی از انواع اعتبار در تراکنش‌هاست. کارت اعتباری، برداشت بیش‌تر از موجودی، دریافت حقوق پیش از موعد و نظایر آن، همگی از سرویس‌های اعتباری هستند که نئوبانک‌ها با توجه به کاهش هزینه پول، توانسته‌اند با کارمزدهای رقابتی‌تر و همچنین تجربه کاربری بهتر نسبت به بانک‌های سنتی ارائه کنند.
جای خالی این خدمات در سبد محصولات بانک‌ها و نئوبانکهای ایرانی سال‌هاست احساس می‌شود و اگر نئوبانکی بتواند این جای خالی را با سرویسی مطلوب پر کند قطعاً گوی سبقت را از رقبا خواهد ربود. البته در ایران نئوبانک بانکینو در زمینه ارائه وام بدون ضامن فعال است.
6.منیت بالا
نئوبانک‌ها به طور عمده برای تامین امنیت حساب‌ها و اطلاعات کاربران بر روی هوش مصنوعی تکیه می‌کنند. امنیت سایبری قوی برای بانک‌ها ضروری است، زیرا افشای داده‌ها ممکن است اعتماد را که دارایی اصلی هر بانک است را زیر سوال ببرد. رمزنگاری داده‌ها یک الزام در زمینه بانکداری دیجیتال است. همچنین در این موسسات از سیاست اعتماد صفر پیروی می‌شود. در مدل اعتماد صفر به صورت پیش‌فرض به هیچ ماشین، سرویس یا شخصی اعتماد نمی‌‌شود و در تمام مراحل و از هر جایی (داخل شبکه سازمانی و بیرون شبکه) کاربران و دستگاه‌ها باید احراز هویت شده و دسترسی آن‌ها به صورت «حداقل سطح دسترسی» به منابع مورد نیاز تعریف شود. شناسه و گذرواژه‌ها که به‌عنوان کلید ورود به اپلیکیش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند امروزه با بررسی‌های رفتاری (بر اساس دستگاه مورد استفاده، نحوه تایپ کردن، سرعت تایپ و...) توسط هوش مصنوعی بهبود یافته‌اند.
7.شخصی سازی
نئوبانک‌ها با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین خدمات شخصی‌سازی شده به کاربران ارائه می‌کنند و با استفاده از چت بات‌ها به آن‌ها کمک می‌کنند تا حساب خود را مدیریت کرده، رفتار هزینه‌ای خود را کنترل کنند و در مورد مدیریت سرمایه‌گذاری اطلاعات کسب کنند. بحث شخصی‌سازی تجربه مشتریان دقیقا متناسب با یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های بانکداری دیجیتال یعنی مشتری‌محور بودن است. بعضی از محبوب‌ترین ویژگی‌هایی که نسل جدید را مجذوب خود کرده است شامل پس انداز خودکار، چالش و مسابقات پس انداز، حساب قُلک، رُند کردن تراکنش‌ها هستند.
عوامل اثرگذار بر رشد نئوبانک‌ها
هرچقدر یک نئوبانک خدمات جدید و نوآورانه بیش‌تری ارائه کند، مشتریان بیش‌تر به آن اعتماد می‌کنند و ارزش تراکنش‌ها و به دنبال آن درآمد نئوبانک‌ها بالاتر می‌رود. اگر روند رشد نئوبانک‌ها ادامه پیدا کند، پیش بینی می‌شود ارزش تراکنش‌ها در فرم دیجیتالی آن با نرخ رشد 22 درصدی تا 9 تریلیون دلار تا سال 2027 افزایش پیدا کند. موفقیت نئوبانک‌ها تا حد زیادی مدیون رشد تعداد کاربران علاقمند به تکنولوژی است. کارمزدهای کم، احراز هویت آنلاین و سریع و اپلیکیشن‌های مشتری محور، نئوبانک‌ها را قادر می‌سازد تا بر روی افراد 18 تا 34 سال که در جهانِ تکنولوژی محور رشد کرده‌اند تمرکز کنند. عوامل موثر بر رشد نئوبانک‌ها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
عوامل داخلی
عوامل داخلی مثل برنامه‌ریزی کسب و کار و نحوه جذب سرمایه مهم ترین عوامل اثرگذار بر رشد و زوال شرکت‌ها در حوزه مالی و نئوبانک هستند. برای پیدا کردن عوامل منفی اثرگذار بر رشد، باید ببینیم چه مواردی باعث شکست برخی از نئوبانک‌ها شدند. برای مثال نئوبانک Moven در سال 2020 پس از 9 سال فعالیت به دلیل عدم جذب سرمایه کافی تعطیل شد.
نئوبانک استرالیایی Xinja هم به دلیل نداشتن برنامه کسب و کار مناسب از بازار خارج شد. این بانک برای جذب سپرده بیش‌تر نرخ بهره را افزایش داد اما با درخواست کافی برای ارائه وام مواجه نشد و این موضوع باعث منفی شدن ترازنامه این بانک شد.
عوامل خارجی
عوامل داخلی بیش‌تر مربوط به تصمیم‌گیری اشتباه و عدم توانایی در پیش‌بینی میزان تقاضا است. اما عوامل خارجی زیادی در میزان رشد و زوال نئوبانک‌ها موثرند. یکی از این عوامل رقابت بالا است. در صنعت بانکداری، بانک‌های سنتی و نئوبانک‌ها دائما در حال ارائه خدمات جدید به مشتریان هستند. علی رغم وجود نرخ رشد بالا در جذب مشتری توسط نئوبانک‌ها، هنوز راه درازی برای رسیدن به سطح بانک‌های سنتی از نظر تعداد مشتری پیش روی نئوبانک‌ها وجود دارد.
اعتماد یکی از مهم‌ترین عوامل خارجی است که باعث می‌شود افراد از افتتاح حساب در یک نئوبانک صرف نظر کنند. با این حال طبق نظر مک کنزی، بعد از شیوع کرونا، تعداد افرادی که در آمریکا از خدمات فین‌تک‌ها استفاده کرده‌اند با افزایش روبرو شده است.
نوع عملیات بانکی و تفاوت مقررات، یکی دیگر از عوامل مهم در توسعه نامتوازن نئوبانک‌ها در کشورهای مختلف است. فارغ از ارائه خدمات نوآورانه توسط نئوبانک‌ها، مقررات سخت گیرانه باعث حفظ جایگاه بانک‌های سنتی به‌عنوان رهبران بازار می‌شود. تفاوت مقررات بین کشورها نیز باعث عدم توسعه بازار نئوبانک‌ها می‌شود. مثال خوب برای این مورد Monzo و Revolut هستند. پیروی از سیاست‌های آمریکا توسط این دو بانک نه تنها سخت بلکه پُر هزینه بوده است. دشواری کسب مجوز بانکداری در آمریکا باعث شد یکی از قوی ترین نئوبانکهای دنیا یعنی Chime، با بیش از 25 میلیون کاربر، مجبور به شراکت با بانک‌های محلی شود.
نتیجه گیری
نئوبانک‌ها با ارائه خدمات نوآورانه و جذاب پتانسیل بالایی برای نفوذ در بازار در صنعت بانکداری دارند. با این حال عواملی مثل ترجیحات مشتریان، قوانین و مقررات و رقابت بالا در سال‌های آینده نیز وجود خواهند داشت و رشد نئوبانک‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. آینده ناشناخته است، اما یک چیز کاملا روشن است: نئوبانک‌ها آمده‌اند تا بمانند و هر روز افراد بیش‌تری در زندگی روزمره خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.
منابع
Forbes
