خواص یک میوه قدیمی؛ انجیر برای درمان کدام بیماری ها مفید است؟
انجیر یکی از سودمندترین میوه‌ها برای حفظ سلامتی در مقابل بیماری‌های مختلف است؛ پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سکته‌های قلبی و مغزی، اثرات ضدپیری از جمله خواص انجیر است؛ در این مطلب به خواص انجیر برای پیشگیری از بیماری‌های مختلف و درمان آنها پرداخته‌ایم
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تسنیم، "انجیر" از قدیمی‌ترین میوه‌های مورد استفاده بشر است که قدمت استفاده از آن به ۱۱ هزار سال پیش بازمی‌گردد؛ این میوه از درخت انجیر با نام علمی Ficus می‌روید که بیش از ۸۰۰ گونه مختلف دارد و رایج‌ترین گونه Ficus با نام انجیر شناخته میشود که هم به صورت تازه و هم به صورت خشک‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قسمت‌های قابل استفاده گیاه
از زمان قدیم، قسمت‌های مختلف درخت انجیر از جمله میوه، شیره و برگ برای اهداف مختلف درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
در طب سنتی از ریشه انجیر برای درمان بیماری‌هایی نظیـر عفونتهای قارچی استفاده می‌شده است همچنین خواص ضدسرطانی این قسمت از انجیر نیز به اثبات رسیده است.
برگ‌های درخت انجیر دارای خاصیت ضـدمیکروبی اسـت و می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل ضدمیکروبی طبیعی یاد کرد.
شیره حاصل از درخت انجیر نیز خواص ضدسرطانی فراوانی دارد. این شیره دارای میزان بالایی از ترکیبات پلی فنـولی اسـت که منبع ارزشمندی از آنتی‌اکسیدانها است و به پیشگیری از بروز انواع بیماری‌های مزمن و سرطان‌ها کمک میکند. شیره انجیر همچنین دارای خاصیت دفـع کـرم و کـرم‌کشـی نیـز هست و شیره درخت انجیر برای درمان زگیل مؤثر است.
ساقه درخت انجیر نیز دارای خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضــد کرم اســت و عصــاره ســاقه آن بــرای درمان بیماری‌های پوستی مختلف، زخم و دیابـت اسـتفاده می‌شـود.
ترکیبات انجیر
هر ۱۰۰ گرم انجیر حدود ۷۴ کیلوکالری انرژی، ۱۹ گرم کربوهیدرات، حدود سه گرم فیبر، ۱۶ گرم قند، ۷۹ گرم آب و مقادیر کمی از پروتئین است؛ این میوه همچنین دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی است.
انواع انجیر
بیش از ۷۰۰ گونه انجیر در جهان شناخته شده اما متدوال‌ترین انواع آن، انجیر با گوشته سبز و انجیر سیاه است.
خواص انجیر برای سلامتی انسان
به دلیل خواص و فواید بی‌شمار انجیر برای سلامتی انسان، در طب سنتی و طب نوین، تأکید فراوانی بر مصرف این میوه شده است.
خواص انجیر برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی
از مهمترین دلایل بروز بیماری‌های قلبی، مصرف مواد غذایی با کلسترول و تری گلیسیرید بالاست؛ انجیر به واسطه وجود موادی به نام فلاونوئیدها از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری میکند. با انجام آزمایش روی موشهای آزمایشگاهی و جوجه مشخص شده است که مصرف انجیر باعث کاهش میزان کلسترول خون و بیماری‌های عروقی مانند تصلب شرایین میشود.
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ روی تأثیر عصاره برگ انجیر بر روی موشهای چاق گزارش شد که استفاده از این عصاره موجب بهبود پروفایل چربی و کاهش عوامل خطرساز چربی در این موش‌ها میشود.
انجیر برای پیشگیری از سکته‌های مغزی و قلبی
انجیر موجب کاهش سطح تری گلیسیرید و لیپیدهای موجود در خون میشود همچنین این میوه به دلیل دارا بودن فیبر زیاد، میزان رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و خطر بروز سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش میدهد.
خواص انجیر برای سلامت دستگاه گوارش
بیش از ۲۰ درصد افراد در جهان به بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش و به خصوص یبوست مبتلا هستند. یبوست زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارش نظیر سرطان روده بزرگ را فراهم میکند. محققین در مطالعاتی که اثر انجیر را روی حرکات دستگاه گوارش حیوانات آزمایشگاهی بررسی کرده‌اند، نشان داده که انجیر باعث افزایش این حرکات شده و میوه‌ای ملین است. فیبرهای غیرقابل حل یک لایه محافظتی را روی مخاط روده کوچک و بزرگ ایجاد می‌کنند و بدین ترتیب مانع از آسیبهای مکانیکی ناشی از مدفوع به مخاط روده میشوند.
انجیر ضدسرطان و زخم معده
این میوه به دلیل وجود ترکیبات فنولی از بروز زخم معده که توسط باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد میشود نیز جلوگیری میکند؛ با توجه به وجود آنتیاکسیدانهای فراوان در انجیر و تأثیر این مواد بر پیشگیری از انواع سرطان‌ها و همچنین نقش مهم زخم معده در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده، انجیر یکی از میوه‌های بسیار مؤثر در پیشگیری از بروز این سرطان است.
خواص ضدکرم انجیر
همچنین آنزیم فیسین موجود در برگ درخت انجیر خاصیت ضد کرم دارد و باعث دفع کرمهایی نظیر آسکاریس میشود.
خواص انجیر برای کبد
محققین با مطالعه بر روی موشهای نر بالغ مبتلا به بیماری کبد چرب دریافتند که مصرف خوراکی انجیر به مدت ۱۶ هفته در این حیوانات، موجب تسکین این بیماری میشود که این اثر را از طریق بهبود سطح آنزیمهای شاخص سلامتی کبد اعمال میکند.
تأثیر انجیر بر پیشگیری از بروز بیماری‌های اعصاب
انجیر منبع غنی از آنتیاکسیدانهای طبیعی از قبیل پلی فنول‌ها، اسیدهای آلی، ویتامین E ،کارتنوئیدها و اسیدآسکوربیک(ویتامین سی) است. امروزه مشخص شده است که این ترکیبات باعث مهار "استیل کولین استراز"ها میشوند که این آنزیمها در بروز بیماری‌های عصبی مثل آلزایمر، جنون، عدم تعادل و میاستنی گراویس نقش دارند. این آنزیمها با اتصال به انتقال دهنده‌های عصبی باعث از بین رفتن حرکات طبیعی و ارادی افراد میشوند.
انجیر برای بهبود حافظه
آسیبهای اکسیداتیو در مغز نقش مهمی در تخریب شناخت دارند که به دلیل افزایش سن و یا بیماری‌های عصبی ایجاد میشود. مطالعات نشان داده که غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان مانند انجیر باعث بهبود عملکرد مغز و شناخت در موشهای صحرایی پیر میشوند و به همین دلیل این میوه میتواند نقش مهمی در افزایش حافظه داشته باشد.
انجیر برای کاهش استرس
انجیر سبب بالا رفتن آستانه درد میشود و به عنوان آرامبخش و کاهنده میزان استرس و ترس توصیه میشود. ثابت شده است که عصاره "استونی" انجیر دارای اثرات آرامبخشی، شل‌کنندگی عضلات و ضد اضطرابی است و میتواند به عنوان یک روش درمانی در بهبود بیخوابی، استرس، بیماری اسکیزوفرنی، میگرن و صرع مورداستفاده قرار گیرد.
خواص انجیر برای زنان باردار
کلسیم موجود در انجیر با تحریک افزایش میزان ترشح موادی به نام "پروستاگلاندین‌ها" باعث افزایش میزان انقباضات رحم و تسهیل زایمان در خانم‌های باردار میشود. گزارش شده است عصاره آبی تهیه شده از برگ انجیر موجب تشدید انقباضات رحمی در موش صحرایی میشود و می‌توان از آن به عنوان یک عامل منقبض‌کننده طبیعی رحم در القای زایمان و درمان خونریزی بعد از زایمان استفاده کرد.
خواص ضدسرطانی انجیر
سرطان از شایع‌ترین علل مرگ و میر افراد در کشورهای پیشرفته است و کیفیت زندگی افراد مبتلا را به شدت تحت تأثیر منفی قرار میدهد. مطالعات اثرات ضدسرطانی انجیر را به اثبات رسانده است؛ این ویژگی انجیر نخستین بار در دهه ۱۹۴۰ موردبررسی قرار گرفت. در این تحقیقات نشان داده شد که مصرف انجیر از بروز سرطان کبد و کلیه در موشهای آزمایشگاهی جلوگیری میکند همچنین مصرف انجیر باعث کاهش میزان گسترش تومور در بدن، آسیب کمتر به DNA و افزایش میزان آنزیمهای ضد سرطان میشود.
به دلیل وجود آنتی‌اکسیدانهایی از قبیل ویتامین E ،C و همچنین بتاکاروتن، انجیر باعث کاهش میزان اکسیداسیون لیپوپروتئینها و به تبع آن کاهش خطر بروز سرطان میشود.
انجیر همچنین برای جلوگیری از سرطان پوست سودمند است؛ محققان در یک مطالعه گزارش کردند که عصاره به دست آمده از میوه و برگ انجیر از تکثیر سلول‌های سرطانی ملانومای پوست ممانعت میکند.
خواص انجیر برای سلامت پوست
در سالهای اخیر ترکیبات فنولیک توجه دانشمندان را برای استفاده در محافظت از پوست در مقابل خشکی، اگزما، آکنه، مهار رادیکال‌های آزاد، اثر ضدالتهابی، ضد پیری و محافظتی پوستی به خود جلب کرده‌اند. به دلیل وجود مقادیر زیادی از این ترکیبات در انجیر، محققین با بررسی تأثیر استفاده از کرم حاوی عصاره انجیر بر روی خصوصیات مختلف پوست دریافتند که در پی استفاده از فرمولاسیونهای تهیه‌شده از عصاره این میوه، میزان ملانین پوست، از دست دادن آب و چربی پوست به طور معنی‌داری کاهش و میزان رطوبت پوست افزایش می‌یابد و می‌توان از این کرم برای رفع آکنه، لک‌های پوستی و چین و چروک پوست استفاده کرد.
البته مزیت انجیر برای پوست تنها محدود به میوه آن نیست بلکه استفاده از شیره آن نیز برای پوست مفید است. شیره درخت انجیر دارای اثراتی مشابه برخی داروهاست که سبب میشود در درمان زگیل تسریع شود.
خواص انجیر برای دیابتی‌ها
در بیماری دیابت و به خصوص دیابت نوع ۲ با اکسیداسیون چربی‌ها و تغییر سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها احتمال بروز سرطان‌های مختلف و بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. استفاده بیش از حد از داروهای کاهنده قند خون و انسولین باعث ایجاد عوارض مختلف در بیماران میشود و به همین دلیل پزشکان امروزه به دنبال پیدا کردن داروهای گیاهی به عنوان جایگزین داروهای شیمیایی هستند.
انجیر یکی از میوه‌هایی است که مطالعات بسیاری بر روی آن انجام شده، برای مثال در مطالعه‌ای که روی موشهای آزمایشگاهی انجام شد، مشخص شده که مصرف انجیر باعث کاهش میزان قند خون، تعدیل اسیدهای چرب و ویتامین E میشود و با مهار فعالیت آنزیمهای دخیل در ایجاد بیماری دیابت(آلفا آمیلاز و بتا گلوکوزیداز) میتواند از بروز این بیماری پیشگیری کند همچنین بتاسیتواسترول دیگلوکوزید مهمترین ماده موجود در انجیر است که باعث تحریک آزاد شدن هورمون انسولین از سلول‌های پانکراس میشود.
انجیر میوه‌ای تب‌بر
در آزمایش‌هایی که بر روی موشهای آزمایشگاهی انجام شده است مصرف انجیر در این حیوانات باعث کاهش تب میشود و حتی میزان کاهش تب بیشتر از زمانی است که از داروهای تب‌بر مانند "استامینوفن" استفاده میشود.
خواص ضدمیکروبی انجیر
از انجیر برای درمان بسیاری از بیماری‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی و انگلی استفاده میشود. مصرف این میوه میزان ابتلا به التهابات معده ـ روده‌ای را که با علائم تهوع، استفراغ، گرفتگی‌های شکمی، اسهال و در برخی از موارد اسهال خونی، تعرق، سردرد، سستی، تب و بیقراری همراه است و توسط باکتری‌های مختلفی از قبیل استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا تیفی، سالمونلا پاراتیفی، شیگلا دیسانتری، اشریشیا کولای، باسیلوس سرئوس ایجاد میشود جلوگیری میکند همچنین مانع از رشد "سودوموناس آریژنوزا" میشود که این باکتری در انسان میتواند باعث عفونت دستگاه ادراری، دستگاه تنفسی، قرنیه و ایجاد زخم‌های پوستی شود. این عوارض بیشتر در افراد دارای نقص سیستم ایمنی نظیر افراد مبتلا به بیماری ایدز یا سرطان ایجاد میشود.
عصاره انجیر بر فعالیت بسیاری از میکروب‌ها تأثیر دارد که اثر ضدمیکروبی عصاره انجیر را می‌توان با میزان بالای فلاونووئیدها و تانن موجود آن مرتبط دانست.
اثرات ضدپیری انجیر
انجیر به دلیل دارا بودن آنتیاکسیدانهای فراوان باعث پیشگیری از پیری زودرس میشود. ویتامین سی موجود در این میوه باعث کمک به جوانسازی پوست و کاهش چین و چروک‌های پوستی میشود.
خواص انجیر برای فشار خون بالا
پتاسیم یکی از مواد معدنی ضروری برای کاهش فشار خون است؛ انجیر به دلیل دارا بودن فیبر بالا باعث کاهش رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و پیشگیری از فشار خون میشود؛ همچنین محتوای بالای پتاسیم موجود در آن به کاهش فشار خون کمک میکند.
خواص انجیر برای استحکام استخوان‌ها
"کلسیم" یک یون ضروری در حفظ سلامت استخوان‌هاست و باعث پیشگیری از پوکی استخوان میشود. یک عدد انجیر متوسط ۱۷.۵ میلی گرم کلسیم دارد که نزدیک به ۵ درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم را تأمین میکند و میتواند به حفظ استحکام استخوان‌های بدن کمک کند. مصرف روزانه انجیر به همراه شیر میتواند معجونی عالی برای تقویت عملکرد استخوان‌های شما باشد.
انجیر درمانی برای کم‌خونی
انجیر تازه حاوی آهن است که میتواند به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کند. ویتامین سی موجود در انجیر باعث افزایش جذب آهن میشود همچنین منیزیم موجود در انجیر با بهبود عملکرد گلبول‌های قرمز خون باعث کمک به درمان کم‌خونی میشود.
خواص ضدالتهابی انجیر
فلاونوئیدهای موجود در انجیر میتواند باعث کاهش التهاب شده و اثرات ضددردی اعمال کنند.
خواص انجیر برای کاهش فشار خون
فیبرها موادی هستند که با پر کردن حجم معده، باعث القای احساس سیری میشوند و در کاهش وزن مؤثرند. هر ۱۰۰ گرم انجیر، حدود ۱۰ گرم فیبر دارد که کمتر از نیمی از نیاز بدن انسان به فیبر را تأمین میکند بنابراین مصرف این میوه میتواند نقش مؤثری در کاهش وزن ایفا کند.
انجیر در قرآن کریم
نام انجیر در قرآن در آیه اول سوره مبارکه تین آمده است که در این آیه خداوند به دو میوه انجیر و زیتون سوگند یاد میکند. «والتِّینِ والزَّیتُونِ: سوگند به انجیر و زیتون»
بعضی از مفسرین معتقدند که علت ذکر این میوه‌ها به دلیل خواص درمانی و غذایی فوق‌العاده زیادی است که در آنها وجود دارد و برخی دیگر نیز بیان کرده‌اند که منظور از آن دو شهری است که محل رویش این میوه‌هاست چرا که دو سرزمین دمشق و بیت‌المقدس محل قیام بسیاری از انبیاء و پیامبران بزرگ بوده است.
انجیر در روایات و احادیث
نبی گرامی اسلام(ص) در خصوص خواص درمانی انجیر می‌فرماید: انجیر تازه و خشک بخورید چرا که بر قدرت آمیزش می‌افزاید، بواسیر را ریشه‌کن میکند و برای نقرس و سردی مزاج سودمند است.
امام علی(ع) می‌فرماید: "خوردن انجیر انسدادها را نرم میکند و برای بادهای قولنج سودمند است؛ در روز از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید اما فراوان نه."
همچنین در حدیثی از امام رضا (ع) درباره انجیر آمده است: انجیر بوی بد دهان را می‌برد، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد، درد را می‌برد و ب اوجود آن، دیگر دارویی نیاز نیست.
انجیر در طب سنتی
تین یا انجیر، میوه درختی به همین نام که دارای انواع برّى، بستانى و کوهى است. درخت انجیر با اندازه‌ای متوسط و برگ پهن است که وقتی آن را می‌شکنند از بیخ آن شیره‌ای برمی‌آید. میـوه آن برخلاف درخت‌های دیگر، هنوز گل نکرده می‌بندد.
طبع انجیر گرم است یا سرد؟
طبیعت انجیر، گرم و تر است؛ البته نـوع بیابانی آن (بـرّى)، گرمتر از بستانى و دارای رطوبت کمتر از آن اسـت.
اگر مزاج شما سرد و تر است، بهتر است انجیر خشک استفاده کنید تا بر تری مزاج شما افزوده نشود همچنین افراد با مزاج سرد و خشک بهتر است از انجیر تازه یا انجیر خشکی که در آب یا گلاب چند ساعتی خیس خورده باشد استفاده کنند؛ چون رطوبت بیشتر داشته برای لینت و رطوبت بخشی به مزاج بهتر است.
انجیر در کتاب قانون شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا مایه آرامش، سبب تعریق، چاقی و در درمان سرفه و صرع مفید ذکر شده است. بقراط آن را در بیماری‌های التهابی و همچنین به عنوان ملین مفید دانسته و در افزایش عقل مؤثر شناخته است.
طبیبان قدیم ایرانی مصرف انجیر همراه با پسته و بادام را جهت تقویت حافظه و قدرت تفکر و تعقل سودمند دانسته‌اند.
در یونان قدیم از این میوه برای درمان بیماری‌های کبد و طحال، ضد سرفه و تحریک افزایش ادرار استفاده میشد.
همچنین از انجیر خشک برای افراد مبتلا به بیماری دیابت استفاده می‌کردند. انجیر برای درمان تومورها و التهابات، گلودرد، آفت دهان نیز کاربرد داشته است. از انجیر به همراه انبه برای شستشوی زخم‌های ناشی از سوختگی استفاده می‌شده است.
از منظر طب سنتی انجیر برای درمان بیماری‌های تنفسی، زخم‌ها، بیماری‌های پوستی و حساسیت‌ها نیز سودمند است.
طبیبان طب سنتی میوه انجیر را برای درمان جذام، خستگی، خونریزی، سرفه، آسم و سایر بیماری‌های تنفسی، استفراغ، التهابات ریوی، اسهال، ضد کرم، ضد قارچ، مرض قند، زخم‌های پوستی، التهاب دهان، عفونتهای قارچی پوست، سکسکه، تورم مفاصل، شکستگی استخوان، نقرس، التهابات غدد لنفاوی، روماتیسم، بیماری‌های قلبی، درد قفسه سینه، بیماری‌های مقاربتی، مارگزیدگی، دیابت، سنگهای ادراری، عفونت دستگاه ادراری، سرخک و آبله سودمند دانسته‌اند.
تداوم در تناول آن برای افرادی که به دلیل حرارت قلـب دچـار عصبانیت‌های زودرس میشوند مفید اسـت؛ خـوردن انجیـر بـا بـادام و پسته جهت تقویت و بهبـود بـدن‌هـاى ضعیف، توصـیه شده است.
مضرات مصرف زیاد انجیر
مصرف بیش از حد انجیر مضر جگر و معده ضعیف است؛ به خصوص تر آن و خوردن زیاد آن نیز مضر دندان‌هاست.
مصلح انجیر
بهتر است استفاده انجیر خشک، همراه با گـردو، انیسـون یا شربت ریواس باشد.
بهترین نوع انجیر کدام است؟
از منظر طب سنتی، بهترین نوع انجیر، شیرین شاداب آن است، سفید آن خاصیت غذایی بیشتر و سیاه آن خـواص دارویی بهتری دارد.
نسخه‌های خانگی با انجیر
برای درمان بیماری‌های کبدی ۱۰ گرم انجیر را به تنهایی یا همراه با یک گرم پودر فلفل هر روز به مدت ۲ تا ۳ هفته مصرف کنید.
برای افزایش وزن، روزانه به صورت ناشتا چند عدد انجیر را با یک فنجان عرق انیسون مصرف کنید.
یک انجیر را سوزانده و سوخته آن را با روغن زیتون ترکیب کنید؛ مالیدن این ترکیب روی دندان و لثه‌ها باعث سـفید کـردن دندان و تقویت لثه میشود.
اگر یک یا دو دانه انجیر خام را با گوشت‌های غلیظ مانند گوشت گاو و امثال آن بپزید و یـا در دیـگ حلـیم بیندازید، موجب پختن سریع گوشت‌هـای آن مـی‌شـود.
ضـماد شیره انجیر را با پیه بـرای قطع زگیـل، بواسـیر و میخچه مـورد استفاده قرار دهید.
تولید انجیر در جهان
طبق گزارش سازمان جهانی خوار و بار کشاورزی ملل متحد، میزان تولید سالانه انجیر بیش از یک میلیون و ۵۶ هزار تُن بوده است و عمده کشورهای تولیدکننده انجیر در جهان ایران، آمریکا، ترکیه، یونان و اسپانیا هستند.
