ایران در میادین مشترک با محدودیت های فراوانی روبروست
قطر براساس نوع قراردادها می‌تواند مشارکت در تولید و بهره‌برداری را بپذیرد و اینکه هیچ تنشی در روابط بین‌الملل ندارد و توانسته اخیراً همه‌ی غول‌های بزرگ نفتی و گازی دنیا را در پروژه‌ی توسعه‌ی پارس جنوبی شریک کند و این در حالی است که ما محدودیت‌های بسیاری داریم و حتی به بسیاری از تکنولوژی‌ها دسترسی نداریم.
اقتصادآنلاین- نوا ذاکری؛ بیش از یک سال از تکیه زدن جواد اوجی بر مسند وزارت نفت می‌گذرد. در این مدت فعالیت‌های متعددی در این وزارتخانه صورت گرفته اما شاید در این میان، صادرات نفت و گاز و افزایش تولید، یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مسائل این وزارتخانه باشد. در حال حاضر و با توجه به تلفیق آمار نفت و گاز، نمی‌توان برای صادرات ایران به عدد مشخصی رسید. از سوی دیگر با توجه به آمار دیوان محاسبات از تفریغ بودجه‌ی چهارماهه‌ی نخست سال، این باور وجود دارد که صادرات نفت کاهش شدیدی داشته.
از سوی دیگر، میادین مشترک نیز یکی از مسائل اساسی وزارتخانه در دولت‌های مختلف بوده و هست و باید دید عملکرد جواد اوجی در این زمینه و تاکنون چطور بوده. اگرچه تحریم‌ها تاکنون باعث به وجود آمدن مشکلات عدیده‌ای شده‌اند که ایران را در مقابل همسایگان خود در میادین مشترک عقب نگه داشته اما به تازگی تلاش‌هایی شده که بتوانیم میدان‌های یادآوران و آزادگان را به کمک چین، توسعه دهیم؛ باید منتظر بود که این آیا این تلاش‌ها سرانجام به نتیجه‌ی مثبتی هم ختم می‌شود یا همچون بسیاری از برنامه‌های این وزارتخانه در نیمه‌ی راه رها می‌شود.
درخصوص فعالیت و عملکرد وزارت نفت در طول دوره‌ی حضور جواد اوجی در این وزاتخانه با «حمید حسینی» کارشناس حوزه‌ی انرژی گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
آقای حسینی شما عملکرد وزارت نفت و جواد اوجی را در حال حاضر چطور می‌بینید؟
اعتقاد دارم برای ارزیابی عملکرد وزارت نفت بهتر است عملکرد وزیر را با عملکرد شرکت‌های زیرمجموعه، مخصوصاً پخش پالایش و شرکت ملی پتروشیمی متمایز کنیم؛ اعتقاد دارم که نمی‌توان تمام تلاش‌های وزیر را منکر شد و با توجه به تسلطی که در حوزه‌ی گاز و حوزه‌ی پارس جنوبی داشته اقدامات خوبی و قابل قبولی انجام داده و تلاش می‌شود که امسال هم بتوانند مسأله‌ی گاز در زمستان را پشت سر بگذارند. کار سوآپی که با ترکمنستان انجام شد اگرچه مقدارش بالا نیست اما روند خوبی داشته و تلاش می‌شود که سوآپ روسیه و خرید گاز صورت بگیرد که این موضوع می‌تواند برای زمستان مؤثر باشد.
وزیر نفت اخیراً اعلام کرده که در یک سال اخیر 100میلیارد دلار قراداد و تفاهم‌نامه در صنعت نفت امضا شده؛ با توجه به تحریم‌های موجود، آیا می‌توان به اجرایی شدن این تفاهم‌نامه‌ها امیدوار بود؟
وزرات نفت تلاش کرده با شرکت‌های مختلف در داخل و خارج، برای توسعه‌ی میادین گازی و نفتی قرارداد امضا کند که این تلاش با ارزشی است اما تحقق این‌ها به شرایط کشور بستگی دارد. روس‌ها زمانی، در فازهای چهار و پنج پارس جنوبی با ایران وارد مذاکره شدند و یک سال مذاکره کردند و به جمع‌بندی رسیدند و در حالی که بحث تحریم‌ها هم در میان نبود، به هر دلیلی حاضر نشدند وارد همکاری با ایران شوند. در حال حاضر روس‌ها با توجه به شرایط جدید و اینکه مازاد منابع دارند و باید این مازاد را در خارج از کشور سرمایه گذاری کنند، ابراز علاقه کردند و یک تفاهم‌نامه‌ای به مبلغ 40 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، امضا کردند اما تا حالا کاری انجام نشده چرا که اصولاً بروکراسی در روسیه بسیار بالاست و در هماهنگ شدن برای انجام یک کار، سرعت عمل و چالاکی لازم را ندارند و بخشی از مشکل اغلب پروژه‌هایی که با روسیه پیگیری می‌کنیم، همین بروکراسی حاکم بر روسیه است که باید از بالا تا پایین هماهنگ شوند تا بتوانند کاری انجام دهند. ظاهراً این هفته آقای مخبر، سفری به روسیه دارد که امیدواریم در این سفر این تفاهم‌نامه تبدیل به قرارداد شوند.
با توجه به آمار دیوان محاسبات از تفریغ بودجه‌ی چهارماهه‌ی نخست سال، درآمد صادرات نفت و گاز، 66هزارمیلیارد تومان بوده که برخی بر این باورند آمار صادرات نفتی ایران 300هزار بشکه در روز است. از طرفی آمار اعلام شده، تلفیق نفت و گاز است؛ با توجه به این آمار و تلفیق نفت و گاز، این باور وجود دارد که صادرات نفت ایران کاهش شدیدی داشته، نظر شما دراین باره چیست؟
بنابر آماری که دیوان محاسبات اعلام کرده واقعا نمی‌شود محاسبه کرد چرا که در قانون، سهم نفت چیزی حدود 45درصد بوده اما می‌توانسته 20درصد کسری آن را از صندوق توسعه وام بگیرد اما مشخص نیست در آمار اعلام شده وام هم حساب شده یا فقط درآمد دولت از محل فروش نفت موجود است. ضمناً دوسه ماه اول سال، دلار 4200تومان حساب شده و از یک تاریخی به بعد دلار تی اس حساب و نرخ ارز اصلاح شده است. در بودجه‌ی پیش‌بینی شده تعداد یک میلیون و چهارصدهزار بشکه صادرات پیش‌بینی شده اما طبق آمار اعلام شده، 61درصد کاهش داشتیم و اگر صادرات انجام شود و61 درصد کاهش داشته باشد، نشان‌دهنده‌ی این است که توانستیم حدود 600هزار بشکه نفت صادر کنیم.
وضعیت صادرات گاز را در حال حاضر چطور می‌بینید؟
متأسفانه طبق آمار گمرک، هفتاد درصد صادرات گاز کاهش پیدا کرده. با اینحال گمرک اعلام کرده که درآمدها 40درصد افزایش داشته که با ارقام اعلام شده توسط شرکت ملی گاز تفاوت دارد. با اینحال مشخص است که روسیه بعد از جنگ اوکراین، به بازارهای خاکستری روی آورده و با توجه به اینکه ما در ماه‌های اول حاضر نشدیم انعطافی در قیمت‌ها نشان دهیم، حتماً بخشی از بازار ما توسط روسیه، تحت فشار است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم در این وضعیتی که چین هم خیلی وضعیت مناسبی ندارد و ذخایر آن در بالاترین سطح خود قرار دارد، بتوانیم صادرات بیشتری به چین داشته باشیم.
با توجه به قرارداد گازی برای سوآپ گاز روسیه که با این کشور منعقد شده آیا سوآپ گاز روسیه برای ایران به صرفه است؟ آیا با این قرارداد، ایران بازارهای گازی ترکیه و عراق را از دست نمی‌دهد؟
این قرارداد بستگی به این دارد که ما چه قراردادی بنویسم و با چه قیمتی خریداری کنیم. در این شرایط چینی‌ها با یک قرارداد خوب، با قیمت‌های مناسب توانستند گاز را از روسیه خریداری کنند. دلیلی هم نیست که اگر با روس‌ها همکاری کنیم، بازارهای عراق و ترکیه را از دست بدهیم چون عراق خواهان دریافت گاز بیشتر است و این نیاز در زمستان هم وجود دارد اما ما نمی‌توانیم در این فصل به عراق گازرسانی کنیم و نیاز این کشور در تابستان‌ها بیش از میزان فعلی است. ترکیه هم آمادگی دارد که گاز بیشتری از ایران خریداری کند. اردوغان هم در سفری که به ایران داشت اعلام آمادگی کرد که نفت و گاز بیشتری از ایران خریداری کند؛ این الزماً به معنای از دست دادن بازارمان نیست ولی در صورتی که نتوانیم میادین گازی را توسعه دهیم و افزایش برداشت داشته باشیم قطعاً در دراز مدت نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم و بهتر است که حداقل سوآپ را داشته باشیم و از این راه درآمد کسب کنیم.
در حالی که قطر به تازگی قراردادی با توتال امضا کرده تا برداشت خود از پارس جنوبی را افزایش دهد، وزارت نفت در این میدان چطور عمل می‌کند؟
وضعیت ما در پارس جنوبی با قطر کاملاً متفاوت است. قطر براساس نوع قراردادها می‌تواند مشارکت در تولید و بهره‌برداری را بپذیرد و اینکه هیچ تنشی در روابط بین‌الملل ندارد و توانسته اخیراً همه‌ی غول‌های بزرگ نفتی و گازی دنیا را در پروژه‌ی توسعه‌ی پارس جنوبی شریک کند و این در حالی است که ما محدودیت‌های بسیاری داریم و حتی به بسیاری از تکنولوژی‌ها دسترسی نداریم، لذا امکان اینکه بتوانیم به شکلی که قطر تولید دارد تولید داشته باشیم. قطر با طرح جدید خود قرار است برداشت ال ان جی را به 120میلیون تن برساند. منبع اصلی درآمد قطر، گاز است و با توجه به اینکه مصرفی هم در داخل ندارد، تبدیل شده به بزرگترین تولید کننده‌ی ال ان جی و بزرگترین برنده‌ی جنگ روسیه در افزایش قیمت‌های ال ان جی. قطعاً قطر توانسته برنده‌ی جنگ اوکراین باشد. لذا ما مجبوریم با شرکت‌های داخلی و پالایشگاه‌های قدیمیِ پارس جنوبی، به خصوص فاز یازده را توسعه دهیم، مگر اینکه برجام توافق شود و راه برای ورود شرکت‌های بزرگ نفتی و صاحبان تکنولوژی‌های جدید باز شود.
و به عنوان سوال آخر، شما وضعیت برداشت ایران از میدان‌های نفتی مشترک را چطور می‌بینید و اینکه ایران چقدر از رقیبان خود در این میادین عقب ایستاده و برای جبران آن چه می‌توان کرد؟
ما بیست‌وهشت میدان گازی و نفتی مشترک داریم که قطعاً امکان اینکه همزمان در همه‌ی آن‌ها شروع به فعالیت کنیم را نداریم. دو میدان برای ما بسیار اهمیت دارد؛ یکی میادین نفتی مشترک با عراق است که در آن دوازده حوزه‌ی مشترک داریم و دیگری پارس جنوبی مشترک با قطر است؛ این دو حوزه برای ما اولویت بوده و در این سال‌ها تلاش کردیم از عراق و قطر عقب نمانیم و تاکنون هم توانستیم رقابت کنیم. با توجه به حضور همه‌ی غول‌های نفتی دنیا در عراق، معلوم نیست بتوانیم رقابت کنیم. اخیراً تلاش‌هایی می‌شود که به کمک چینی‌ها بتوانیم میدان‌های یادآوران و آزادگان را توسعه دهیم که امیدوارم تحقق پیدا کند. در زمینه‌ی گاز هم باید فکری بکنیم که با توجه به طرح جدید قطر، عقب افتادگی تولید پیدا نکنیم. ما همچنین میدان گازیِ مشترکی با امارات داریم که برداشت می‌کنند و حوزه‌های مشترکی با عربستان داریم که متأسفانه تا مسئله‌ی تحریم‌ها حل نشوند، امکان حضور ما در این حوزه‌ها بسیار کمرنگ است.
