چگونه متوجه زردی نوزاد شده و در خانه درمان کنیم؟ +علائم
یکی از شایع‌ترین نگرانی‌های والدین هنگام تولد فرزند بیماری زردی است. کمتر کسی وجود دارد که حداقل یک‌بار نگران زردی نوزادش نشده و برای درمان آن تلاش نکرده باشد.
به گزارش اقتصاد آنلای ن، زردی نوزاد معمولا از رنگ پوست و چشم‌های او قابل تشخیص است. این بیماری در حالت خفیف هیچ خطری ندارد و حتی در منزل قابل درمان است. کبد نوزاد در روزهای ابتدایی تولد ممکن است هنوز عملکرد مطلوب را نداشته باشد و نتواند به‌خوبی بیلی‌روبین موجود در خون را دفع کند. این بیماری در نوزادانی که قبل از هفت ماهگی به دنیا می‌آیند، بیشتر دیده می‌شود. اما علائم زردی نوزاد چیست؟ این بیماری تا چه سنی و به چه صورتی ممکن است ادامه داشته باشد؟ در این مقاله به بررسی کامل علائم و نشانه‌های بیماری زردی در نوزادان می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
یرقان یا بیماری زردی در نوزاد تازه متولد شده چیست؟
زردی نوزاد تازه متولد شده در واقع همان زرد شدن رنگ پوست و چشم‌های نوزاد است. این بیماری بین نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع بوده و زمانی اتفاق می‌افتد که سطح بیلی‌روبین در بدن نوزاد بالاتر از حد معمول باشد. بیلی‌روبین ماده‌ای زردرنگ است که هنگام تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز خون تولید می‌شود.
در نوزادان بزرگ‌تر و بزرگسالان، کبد بیلی‌روبین را از طریق روده دفع می‌کند. اما کبد یک نوزاد تازه متولد شده ممکن است به‌اندازه کافی رشد نکرده باشد و نتواند این ماده را دفع کند. در بیشتر موارد، علائم زردی نوزاد تازه متولد شده با رشد کبد و شروع تغذیه کودک بهبود می‌یابد.
به گفته مجله پزشکی Healthline، علائم زردی نوزاد معمولا طی ۲ تا ۳ هفته از بین می‌رود. ماندگاری این بیماری بیشتر از ۳ هفته ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد. علاوه بر این، وجود مقادیر بالای بیلی‌روبین در نوزاد، او را در معرض خطر ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر آسیب‌های مغزی قرار می‌دهد. ازهمین‌رو، آکادمی پزشکی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که تمام نوزادان متولدشده قبل از ترخیص از بیمارستان و همچنین بین ۳ تا ۵ روزگی از نظر زردی معاینه شوند.
علائم زردی نوزاد دو ماهه
در پاسخ به این سوال که علائم زردی نوزاد چیست، باید بگوییم که زردی نوزاد ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد. این علائم به سطح بیلی‌روبین و علت دقیق زردی بستگی دارد. علائم زردی نوزاد معمولا با تغییر رنگ پوست در صورت و پیشانی آغاز می‌شود و با افزایش بیلی‌روبین تا پاها ادامه پیدا می‌کند.
از روی نشانه‌ها و علائم زیر می‌توانید زردی نوزاد خود را تشخیص دهید:
- زرد شدن رنگ پوست و سفیدی داخل چشم
- مدفوع به رنگ زرد یا نارنجی روشن
- تغذیه کم
- گریه شدید
علائم زردی نوزاد یک ماهه چیست؟
علائم زردی نوزاد تقریبا ۳ روز بعد از تولد ظاهر شده و تا ۲ هفتگی نوزاد ادامه دارد. نوزادان نارس بیشتر مستعد زردی هستند. علائم زردی در نوزادان نارس ممکن است بعد از ۵ تا ۷ روز بروز کرده و تا ۳ هفتگی طول بکشد. اما نوزادانی که مدت حاملگی آن‌ها کامل بوده است، معمولا قبل از یک ماهگی علائم زردی آن‌ها از بین می‌رود.
علائم نگران کننده زردی نوزاد چیست؟
کرنیکتروس یک عارضه مغزی نادر اما جدی از زردی درمان نشده در نوزان است که می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به کودک وارد کند. سطح بسیار بالای بیلی‌روبین در خون یا افزایش سریع سطح آن در بدن باعث به وجود آمدن این مشکل در نوزادان می‌شود. علائم زیر هشداری جدی برای والدین محسوب می‌شوند:
- تغذیه ضعیف
- بدخلقی نوزاد
- گریه‌های بلند و شدید
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی
- وقفه تنفسی
- غیرمعمولی شدن عضلات نوزاد (مانند عروسک پارچه‌ای)
- تشنج
- اسپاسم عضلات
- قوس پشت و گردن
چطور زردی نوزاد را از روی علائم تشخیص دهیم؟
معمولا مادران و نوزادان بعد از ۷۲ ساعت از بیمارستان ترخیص می‌شوند. بنابراین والدین باید چند روز پس از تولد، برای معاینه نوزاد خود به پزشک مراجعه کنند. چراکه سطح بیلی‌روبین در روزهای سوم تا هفتم بعد از تولد به اوج خود می‌رسد.
زردی نوزاد را می‌توانید از روی رنگ پوست و رنگ داخل چشم او تشخیص دهید. اما برای تعیین شدت زردی انجام آزمایش‌های دیگری لازم است. برای تشخیص زردی نوزاد انگشتان خود را آرام روی نوک بینی یا پیشانی او فشار دهید. اگر آن نقطه زردرنگ شد، به‌احتمال زیاد نوزاد دچار زردی است.
از دیگر راه‌های تشخیص علائم زردی نوزاد بررسی ادرار و مدفوع او است. ادرار نوزاد تازه متولد شده باید بی‌رنگ باشد. بنابراین اگر ادرار او زردرنگ و مدفوع او کم‌رنگ باشد، احتمال زردی نوزاد زیاد است.
درجه زردی نوزاد باید چند باشد؟
درجه زردی نوزاد تازه متولد شده از روی میزان بیلی‌روبین موجود در بدن نوزاد مشخص می‌شود. واضح است که هرچقدر این عدد بالاتر باشد، میزان بیشتری از بیلی‌روبین در خون نوزاد وجود خواهد داشت. درجه زردی ۱۰ و بالاتر از آن بدین معناست که نوزاد دچار زردی خفیف شده است.
در این شرایط با مراقبت از نوزاد، دادن تغذیه مناسب به او و پرتودرمانی می‌توانید علائم زردی نوزاد را بهبود دهید و عدد آن را به ۸ برسانید.
زردی زیر ۱۲ خفیف است و در این صورت هیچ خطری نوزادتان را تهدید نمی‌کند. به‌علاوه این درجه از زردی را بدون نگرانی می‌توانید در منزل درمان کنید. برای درمان زردی نوزاد در منزل بهتر است یک دستگاه زردی نوزاد اجاره کرده و مطابق با دستور پزشک، نوزادتان را داخل آن قرار دهید.
زردی ۱۳ تا ۱۵ باعث ادامه تغییر رنگ تا ناف کودک می‌شود. در این شرایط باید به پزشک مراجعه کنید. برای درمان این درجه از زردی به دستگاهی با تعداد لامپ‌های بیشتر و قوی‌تر نیاز است. زردی ۱۳ به بالا جزو زردی‌های خطرناک محسوب می‌شود. درجه زردی بین ۲۰ تا ۲۵ بسیار مضر و خطرناک بوده و در این صورت نوزاد حتما باید در بیمارستان بستری شود.
چه زمانی زردی نوزاد خطرناک است؟
زمانی که مقدار بیلی‌روبین موجود در خون بیش از حد زیاد شود، این ماده می‌تواند آسیب‌هایی جدی به مغز و سیستم عصبی مرکزی وارد کند. در نوزادان تازه متولد شده با علائم زردی بسیار شدید، بیلی‌روبین می‌تواند از لایه نازکی که مغز و خون را از هم جدا می‌کند، عبور کرده و با آسیب رساندن به مغز و نخاع، زندگی او را تهدید کند.
این بیماری که کرنیکتروس نامیده می‌شود، یک بیماری نادر اما خطرناک در نوزادان است. در انگلستان از هر ۱۰۰ هزار نوزاد کمتر از یک نفر به آن مبتلا می‌شود. درمان کرنیکتروس با تعویض یا انتقال خون انجام می‌شود. در صورت عدم درمان این بیماری کودک ممکن است دچار مشکلاتی جدی و همیشگی شود. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش شنوایی
- فلج مغزی
- ناتوانی در یادگیری
- لرزش غیرارادی قسمت‌های مختلف بدن
- حرکات غیرطبیعی چشم
- رشد نامناسب دندان‌ها
- کاهش شنوایی از علائم زردی نوزاد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر مواقع وجود علائم زردی نوزاد طبیعی است. اما گاهی اوقات زردی ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری پزشکی زمینه‌ای باشد. زردی شدید همچنین خطر ورود بیلی‌روبین به مغز را افزایش می‌دهد. این اتفاق ممکن است باعث وارد شدن آسیب‌های جدی به مغز شود.
بنابراین در صورت مشاهده علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- علائم زردی نوزاد بیش از حد گسترش یافته است.
- تب نوزاد بیشتر از ۳۸ درجه سانتیگراد است.
- شدت رنگ زرد کودک بیشتر شده است.
- کودک بیمار است یا نشانه‌هایی از بی‌حالی در او مشاهده می‌کنید.
- گریه‌های شدید دارد.
چطور زردی نوزاد را درمان کنیم؟
زردی معمولی نوزاد با رشد و بالغ شدن کبد کودک به‌خودی‌خود برطرف می‌شود. تغذیه مکرر کودک (بین ۸ تا ۱۲ بار در روز) به نوزادان کمک می‌کند تا بیلی‌روبین را از بدن خود دفع کنند.
برای درمان زردی‌های شدیدتر ممکن است به سایر روش‌ها نیاز داشته باشید. فتوتراپی یکی از متداول‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی است. در این روش از نور برای تجزیه بیلی‌روبین موجود در بدن کودک استفاده می‌شود. در فتوتراپی کودک تنها با یک پوشک و عینک محافظ مخصوص زیر نوری از طیف آبی قرار می‌گیرد.
در موارد بسیار شدیدتر برای درمان زردی نوزاد انتقال خون ضروری است. در این شرایط پزشک مقداری خون از اهداکننده یا بانک خون به نوزاد انتقال می‌دهد. این درمان به جایگزین کردن گلبول‌های سالم خون کمک می‌کند. چراکه افزایش تعداد گلبول‌های قرمز به کاهش سطح بیلی‌روبین و درنتیجه کاهش علائم زردی نوزاد کمک می‌کند.
