شکاف بین متحدان روسیه در آمریکای لاتین
آمریکای لاتین از زمان جنگ سرد، یکی از سمپات‌های شوروی بوده است. این سمپاتی که اغلب دلایل ژئوپلیتیک داشت، پس از فروپاشی شوروی از بین نرفت و در قالب روسیه ادامه پیدا کرد. اما حالا پس از سی سال از پایان جنگ سرد و تغییر ارزش‌ها در آمریکای لاتین شاهد آن یکپارچگی قدیمی نیستیم. اولویت یافتن اقتصاد به ایدئولوژی، باعث شده شکل جدیدی از واکنش‌ها و موضع گیری‌ها را در بحران‌های مختلف مشاهده کنیم. از جمله در بحران اوکراین که رفتار آمریکای لاتین قابل پیش بینی نبود.
اقتصادآنلاین – موسی حسن‌وند؛ واقعیت این است که پوتین پس از حمله به اوکراین بخشی از متحدان خود را در آمریکای لاتین از دست داده است. مشارکت روسیه در آمریکای لاتین از نظر سیاسی نتیجه نداده و اکثر کشورها تهاجم به اوکراین را محکوم کردند و تنها چند متحد قدیمی شوروی در کنار رییس جمهوری روسیه ایستاده‌اند.
آمریکای لاتین از حمله روسیه به اوکراین غافلگیر شد. واکنش‌های رسمی اما از محکومیت صریح کلمبیا، شیلی و گواتمالا تا ابراز همبستگی نیکاراگویه، کوبا و ونزویلا با پوتین متفاوت بود. پرو، اکوادور، هندوراس و مکزیک هم خواستار آتش بس و گفتگو شدند. در واقع برای اکثر مردم منطقه، روسیه یک کشور دوردست است و جذابیت پوتین به یک گروه کوچک روشنفکران چپ در شبکه‌های اجتماعی محدود می‌شود.
پاسخ برزیل اما عجیب بود. "ژاییر بولسونارو" رییس جمهوری این کشور ابتدا خود را "بی طرف" اعلام کرد، اما بعدتر مواضعش توسط ژنرال "همیلتون مورایو" معاون رییس جمهوری اصلاح شد. مورایو تهاجم روسیه به اوکراین را محکوم کرد و خواستار حمایت نظامی از کی‌یف شد. سفیر برزیل در سازمان ملل متحد هم به تاسی از کشور متبوع خود اعلام کرد که روسیه "خط قرمز را رد کرده است".
رییس جمهور برزیل تنها چند روز قبل از حمله روسیه به اوکراین، به مسکو سفر کرده و صریحاً با ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه ابراز همبستگی کرد. حتی آلبرتو فرناندز، رییس جمهور آرژانتین، کشورش را به عنوان دروازه‌ای برای سرمایه‌گذاری روسیه در آمریکای لاتین پیشنهاد داد.
مجمع عمومی و روشن شدن خطوط
در سوم مارس و پس از رای گیری مجمع عمومی، مواضع دیپلماتیک روشن شد. هنگامی که مجمع به قطعنامه‌ای رای داد که از روسیه می‌خواست خشونت علیه اوکراین را متوقف کند و از هرگونه تهدیدی با ماهیت مشابه علیه یکی دیگر از کشورهای عضو سازمان ملل خودداری کند، اکثریت کشورهای آمریکای لاتین به آن رأی مثبت دادند.
بولیوی، کوبا، السالوادور و نیکاراگویه رای ممتنع دادند. ونزویلا از این لایحه انتقاد کرد اما به دلیل اینکه این کشور حق عضویت خود به سازمان ملل را پرداخت نکرده، اجازه رای دادن به آن داده نشد.
خاطرات قدیمی که دوباره زنده شد
در واکنش به حمله روسیه، نقض قوانین بین‌المللی احتمالا تنها چیزی نبوده که ذهن دولت‌های آمریکای لاتین را درگیر کرده است. جهان تغییر کرده و آنها باید با افکار عمومی در کشورهای خود هم دست و پنجه نرم کنند. تصاویر خانه‌های بمباران شده و غیرنظامیان فراری که برای روزها روی صفحه نمایش تلفن‌های همراه پخش می‌شوند، تظاهرات همبستگی با اوکراین در آمریکای لاتین را برانگیخته است. واقعیت این است که از سال‌های جنگ سرد که دولت‌ها به واسطه کنترل رسانه می‌توانستند افکار عمومی را کنترل کنند، عبور کرده‌ایم.
علاوه بر این تهاجم روسیه خاطرات بدی در ذهن آمریکای لاتین زنده می‌کند و یادآور تهاجم‌های نظامی و دخالت‌های پشت پرده ایالات متحده در این منطقه است. سفیر مکزیک در سازمان ملل اخیرا گفت: "مکزیک چهار بار در تاریخ خود مورد حمله قرار گرفته است و به خوبی می‌داند که این به چه معناست." طعنه‌ای آشکار به آمریکا و اروپایی‌ها که در طول قرون گذشته مطامع استعماری خود را در این منطقه دنبال می‌کردند.
به هر حال، روسیه یک شریک استراتژیک و مهم برای نیکاراگویه، کوبا و ونزویلا باقی خواهد ماند. روسیه تحت تحریم (که حالا به لحاظ تعداد تحریم اعمال شده در جایگاه اول ایستاده) به این کشورها کمک می‌کند تا تحریم‌های آمریکا و اروپا را دور بزنند. ونزویلا هم برای واردات گندم تقریباً به طور کامل به روسیه وابسته است. هر چند بعد از درز خبر سفر مقامات ایالات متحده به این کشور و کاهش تحریم‌های نفتی، شاید بتوان در مواضع کاراکاس هم تشکیک کرد. هر چند روسیه بزرگترین فروشنده تسلیحات نظامی به ونزویلاست.
در نتیجه، منطقه نسبت به تحریم‌ها علیه روسیه محتاط است. کلمبیا (از اعضای ناتو) موافق تحریم‌ها است، در حالی که مکزیک و برزیل مخالف هستند. برزیل هم به دلیل واردات ۶۹ درصد کود کشاورزی از روسیه طبعا موافق تحریم‌ها نیست.
تحریم‌ها همچنان بحث برانگیز است
آندرس مانویل لوپز اوبرادور، رییس جمهور مکزیک، مخالف سیاست‌های تحریمی است و بارها تحریم آمریکا علیه کوبا را محکوم کرده است. هر چند وزیر خارجه این کشور با اتخاذ یک موضع سخت‌تر، حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرد. با این حال، نمی‌توان از مکزیک که تقریبا ۹۰ درصد تجارت خارجی خود را با آمریکا انجام می‌دهد و همسایه این قدرت اقتصادی است، انتظاری بیش از این داشت. تحریم‌ها همچون شمشیر داموکلس بر فراز السالوادور هم آویزان شده است. این کشور زیر فشار تحریمی در سال ۲۰۲۱ بیت کوین را ارز رسمی اعلام کرد و می‌خواهد اوراق بدهی دولت را با این ارز منتشر کند.
واکنش‌ها در آمریکای لاتین همچنان بدون یک روش هماهنگ ادامه دارد. هر چند دیگر نمی‌توان انتظار داشت که دولت‌های اغلب ضدآمریکایی و چپ، یکپارچه در کنار روسیه بایستند. واقعیت این است که جهان تغییر کرده و شبکه‌های اجتماعی دنیایی ساخته که بیش از هر کسی سیاستمداران را محدود می‌کند.
