عصر یخبندان بورس تمام شد؟
روزهای خنثی و کم رمق بورس که از ابتدای هفته آغاز شده بود، روز چهارشنبه نیز ادامه یافت و همزمان ارزش معاملات خرد سهام به کمترین میزان در ۹ ماه اخیر نزول کرد تا از رکود هر چه بیشتر داد و ستدها حکایت کند؛ رکودی که به نظر می رسد حاصل حاکمیت فضایی انتظاری و پرابهام است و مانع از فعالیت جدی سهامداران در بازار سهام شده است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، بازار سهام در آخرین روز از معاملات هفته جاری عقبگرد ۰۷/ ۰درصدی را در نماگرهای کل و هموزن به نمایش گذاشت. در این روز رسیدن ارزش معاملات به محدوده ۱۳۴۸میلیارد‌تومانی که در ۹ماه اخیر بی‌‌‌‌سابقه بود، نشان داد که بورس تهران از حیث معاملاتی همچنان در وضعیتی رکودی به‌سر می‌برد و در صورت تداوم ابهامات موجود درخصوص بودجه سال‌آتی و مذاکرات احیای برجام چنین وضعیتی قابلیت تشدیدشدن دارد.
در مجموع آنگونه که آمارها نشان می‌دهند شاخص‌کل بورس تهران در مجموع دادوستدهای روزانه میانگین ۳/ ۰درصد نوسان داشته است، با این‌حال با توجه به افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی در صورتی‌که اقتصاد ایران از هفت‌خوان بودجه و تحریم بگذرد احتمالا بورس نیز رفته‌رفته توان خود را باز‌خواهد‌یافت و در روزها و هفته‌های پیش‌رو می‌تواند وضعیت بهتری را شاهد باشد.
تعمیق رکود
بازار سهام همچنان به افت و خیز خود ادامه می‌دهد. روز گذشته همزمان با پایان‌‌یافتن معاملات هفته جاری شاخص بورس به کاهشی حدود ۸۷۰ واحدی بسنده کرد تا نوسان قیمت‌ها در محدوده یک‌میلیون و ۲۸۰هزار واحدی این نماگر مهم بورس همچنان ادامه پیدا کند.
همین امر سبب شد تا میانگین وزنی قیمت‌ها تنها با ۰۷/ ۰درصد کاهش نسبت به روز گذشته شاخص بورس را به محدوده یک‌میلیون و ۲۸۲هزار واحدی عقب براند.
در این روز نوسان قیمت در نمادهای کوچک بازار نیز تفاوت چندانی با نمادهای بزرگ آن نداشت. همین امر باعث شد تا در پایان معاملات روز گذشته شاخص هموزن نیز به اندازه شاخص‌کل کاهش یابد و به پس‌‌‌‌رفتی ۰۷/ ۰درصدی بسنده کند.
بر این اساس آنچه که در پایان معاملات روز چهارشنبه رخ داد بیش از هر چیز ناشی از رخوت عرضه و تقاضا بود که خود را در چارچوب ارزش پایین معاملات خرد نمایان کرد.
چنین امری اگرچه ممکن است که در نگاه اول به‌عنوان یک نشانه خوب از عدم‌ریزش بیشتر قیمت‌ها تلقی شود با این حال در نگاهی دقیق‌تر حکایت از آن دارد که شرایط کنونی بازار سهام نتوانسته تا فعالان خود را مجاب به جذابیت دادوستدها در برهه کنونی کند. دلیل این امر هرچه که باشد می‌توان مدارک مستدلی دال بر بروز رکود جدی در معاملات بورس پیدا کرد.
داد و ستدهای روز چهارشنبه در حالی در بازار سهام خاتمه یافت که در این روز ارزش معاملات خرد به پایین‌ترین سطح در ۹ماهه اخیر رسید‌و افت آن به زیر سطح ۱۴۰۰ میلیارد‌تومان سبب شد تا با دیگر توجه‌ها به این سنجه مهم معاملاتی بورس تهران جلب شود.
بر این اساس فعالیت هفتگی بازار سهام در حالی خاتمه یافته که ارزش معاملات خرد به‌هزار و ۳۴۸ میلیارد‌تومان رسید. این نخستین‌بار از اردیبهشت‌ماه تاکنون است که ارزش معاملات خرد به زیر ۱۴۰۰ میلیارد‌تومان می‌رسد. همین امر بسیاری را بر آن داشته تا خود را برای افت بیشتر ارزش معاملات به فرض پایداری در شرایط فعلی آماده کنند.
البته ذکر این نکته نیز ضروری است که انتظار برای کاهش شدید ارزش معاملات تا سطح فروردین‌ماه سال‌جاری چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد. در آن زمان ارزش معاملات خرد تا ۶۹۵میلیارد‌تومان نیز کاهش داشت.
بررسی تحولات بازار سهام در طول معاملات هفته فعلی حاکی از آن است که بورس در هفته جاری روندی خنثی را پیموده به‌نحوی‌که میانگین نوسان روزانه در آن تنها به ۳/ ۰درصد رسیده و اگر بخواهیم تغییرات هفتگی آن را مورد‌توجه قرار دهیم به‌دستاوردی بهتر از افت هفتگی ۱۳/ ۰درصدی در آن نمی‌رسیم.
اینطور که به‌نظر می‌آید اگر قرار باشد که در روزهای پیش‌رو همین عرضه و تقاضا اندک موجود در بازار هم نسبت به گذشته تضعیف شود باید شاهد کاهش بیشتر نوسانات بازار و میل آن به صفر باشیم. در حال‌حاضر با توجه به افت محسوس تعداد معاملات به‌نظر می‌رسد همین دادوستدهای کم مانع از ریزش جدی یا بازگشت روند صعودی به بازار می‌شوند.
به‌عبارتی دیگر تعمیق رکود بورس دارد خود را در روند خنثای بازار نمایان می‌کند. بخشی از این رکود به فضای انتظارات موجود در بازار بازمی‌گردد. هم‌اکنون این انتظار وجود دارد که در هفته پیش‌رو در صورت رفع ابهامات مربوط به بودجه و مذاکرات وضعیت بازار نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شود و از این رهگذر شاهد افزایش نسبی تقاضا در بازار سهام باشیم.
فاصله تا توافق؟
اگر بخواهیم نگاهی کلی به شرایط پیش‌روی بازار سهام داشته باشیم باید بگوییم که همچنان وضعیت برای تحلیل بازار سهام و گزینه‌های احتمالی پیش‌روی آن مبهم است. روزهای گذشته در شرایطی یکی پس از دیگری طی شدهاند که همه‌روزه رخوت معاملاتی در بورس و فرابورس تشدید شده و سرمایه‌گذاران دیگر میل چندانی به سرمایه‌گذاری جدید در این بازار ندارند.
اینطور که به‌نظر می‌رسد بورس همچنان در مواجهه با عامل مهمی نظیر مذاکرات برجامی و ابهامات پیش‌روی آن دست به عصا حرکت می‌کند و مشخص نیست که این احتیاط تا چه حد می‌تواند ادامه پیدا کند، با این‌حال بررسی تحولات در روزهای اخیر حکایت از آن دارد که اوضاع هرقدر هم که نا‌معلوم باشد بازار سهام نسبت به گذشته با ابهام کمتری در معاملات خود مواجه است.
بررسی اخبار طی روزهای اخیر حکایت از آن دارد که روند بازگشت منابع ارزی ایران نسبت به ماه‌های قبل تا حد قابل‌توجهی تسریع شده است. در روزهای گذشته خبرهای مختلفی از احتمال آزادسازی برخی از منابع ارزی ایران که در کره‌جنوبی بلوکه شدهاند منتشرشده است.
هم‌اکنون شنیده‌ها حاکی از آن است که بیشتر اختلافات در میز مذاکره حل شده است و تنها درصد کمی از ناهمسانی در میان مواضع طرفین برجام دیده می‌شود، با این‌حال به‌نظر می‌رسد همین مقدار اندک از اختلاف‌نظر همان اختلافاتی باشد که ریشه‌ای‌ترین مسائل را در‌بر می‌گیرند.
اظهارات روز گذشته دریادار علی شمخانی و امیرعبداللهیان حکایت از آن دارد که به‌رغم نزدیکی مواضع طرفین در شرایط فعلی همچنان بی‌اعتمادی به آمریکا در سطح بالایی وجود دارد.
آنطور که دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در توییتر بیان کرده است «آمریکا و اروپا در آزمون اجرای تعهداتشان در برجام مردود شدهاند» او در ادامه گفته که «اکنون برجام برای ایران در حوزه اقتصادی و رفع تحریم‌ها به پوسته‌‌‌‌ای خالی تبدیل شده است و با آمریکای بدعهد و اروپای بی‌‌‌‌عمل هیچ‌‌‌‌گونه مذاکره فرابرجامی صورت نخواهد گرفت»؛ این مساله نشان می‌دهد که احتمالا ادعا‌های غیر‌هسته‌ای طرف‌های غربی مذاکرات جاری همچنان به‌عنوان یک مساله حاشیه‌ای باقی خواهد ماند و ممکن است حتی پس از حصول توافق از روی میز به کنار گذاشته نشود، با این‌حال این اظهارات مانع از آن نشده تا خود برجام در خطر قرار گیرد.
اظهارات امیر عبداللهیان وزیر امورخارجه ایران در مصاحبه با روزنامه «فایننشال‌تایمز» حاکی از آن است که ایران برای اعتماد به توافق احتمالی نیاز به اعتماد‌سازی از جانب آمریکا دارد. او گفته است که کنگره آمریکا باید درخصوص تعهدات واشنگتن در قبال برجام و بازگشت به این توافق هسته‌‌‌‌ای، «بیانیه سیاسی» صادر کند.
بر این اساس به‌نظر می‌رسد که احیای برجام با تمامی آثار مثبت و منفی احتمالی که برای بازار سهام دارد کم‌کم در شرف دستیابی است. این مساله تاکنون بار روانی بسیاری بر بازار سهام داشته با این حال از آنجا که ارزش معاملات در بازار سهام بسیار کم است به‌نظر نمی‌رسد که در روزهای پیش‌رو اخبار منفی و مثبت احتمالی بتواند اثر مهمی بر بازار سهام بگذارد.
پایان کار بودجه نزدیک است
بازار سهام داد و ستدهای هفته‌جاری را در شرایطی به اتمام رسانده که در هفته پیش‌رو بررسی لایحه بودجه از یکشنبه به‌صورت دوشیفت در مجلس آغاز می‌شود. در این هفته قرار است تا برنامه مالی دولت برای سال‌آتی مورد بررسی و مشورت نمایندگان قرار بگیرد.
همین امر می‌تواند تا آثار قابل‌توجهی بر آینده بورس تهران به‌خصوص استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و معاملات در سال‌آتی بگذارد. اگرچه همیت مجلس و دولت طی ماه‌های اخیر بر آن بوده که به‌نحوی بودجه سال۱۴۰۱ را ببندند که بازار سرمایه از این جهت شاهد کمترین تنش و زیان ممکن باشد، با این حال اظهارنظرها و جهت‌گیری‌های انجام شده تا به اینجای کار نشان داده که با توجه به دغدغه‌های نمایندگان درخصوص کسری‌بودجه تا زمانی که برنامه مالی دولت برای سال‌بعد تصویب نشود همچنان خیال بورس از بابت وضعیت سال بعد آسوده نخواهد بود.
گفته‌های کارشناسان نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال آتی نیز همچنان در خطر کسری‌بودجه سنگین قرار خواهد داشت. برخی بر این باور هستند که کسری یاد‌شده می‌تواند حتی تا ۱۰۰هزار میلیارد تومان نیز باشد.
با اینکه قرار شده تا فروش اوراق برای جبران این کسری به حداقل برسد با این حال بازهم برخی بر این باور هستند که با افزایش نیاز دولت به تامین مالی سبب خواهد شد تا قوه مجریه برای تامین نیاز خود به سمت راهکارهای تورمی برود، با این‌حال با توجه به تجربه سال‌جاری می‌توان اینطور تلقی کرد که حتی افزایش تورم هم صرفا نمی‌تواند برای بورس خوب باشد و بهتر است که قول‌های پیشین دولت را در خلال اخبار بودجه در روزهای آینده دنبال کنیم.
فروکش تقاضا در بازارهای جهانی
اما از تمامی اخبار سیاسی و اقتصادی که بگذریم باید تحولات بازارهای جهانی را هم مد‌نظر قرار داد.
روز گذشته بازارهای کامودیتی در سراسر دنیا به سبب فروکش نسبی بحران سیاسی اروپا با کاهش قیمت مواجه شدند. اینطور که به‌نظر می‌رسد هجمه رسانه‌ای و سیاسی سنگین علیه روسیه سبب شده تا احتمال جنگ در شمال دریای‌سیاه کاهش پیدا کند.
روز گذشته روسیه اعلام کرد که با اتمام رزمایش برخی دیگر از نیروهای خود را که در نزدیکی مرز اوکراین مستقر شده بودند به پادگان‌ها خواهد فرستاد.
همین امر سبب شد تا هم طلا کاهش قیمت را تجربه کند و هم برخی از کامودیتی‌هایی که در این مدت با رشد قیمت روبه‌رو شده بودند در معرض کاهش تقاضا قرار بگیرند، با این‌حال بهای کالاهایی نظیر آلومینیوم، سرب و روی همچنان افزایشی است و به‌نظر نمی‌رسد قیمت کالایی نظیر سنگ‌آهن نیز در آینده نزدیک شاهد کاهش جدی قیمت باشد.
بر این اساس انتظار می‌رود که در حوزه برخی از کامودیتی‌ها طی روزهای پیش‌رو شاهد افزایش قیمت باشیم و اگر دلار افت قیمتی جدی را شاهد نباشد تاثیر نسبی این افزایش را در صورت‌های مالی شرکت‌ها به‌خصوص گزارش‌های بهمن‌ماه ببینیم.
بورس چهارشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افت ۰۷/ ۰درصدی مواجه شد، از ۳۴۲نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۱۴ سهم (۳۳ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۰۷ سهم (۶۱ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۲۹ نماد (۸ درصد) صف خریدی به ارزش ۴۸ میلیارد‌تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۱۵ نماد بورسی (۴ درصد) به ارزش ۶۴ میلیارد‌تومان بودیم.
همچنین روز چهارشنبه سهامی به ارزش ۲۱۵ میلیارد‌تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌‌‌‌جا شدند که بیشترین خالص فروش حقیقی‌‌‌‌ها نیز در گروه‌‌‌‌های فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی، محصولات شیمیایی، کانه‌‌‌‌های فلزی و دو گروه ریالی خودرو و بانک رقم خورد، در مقابل زراعی‌‌‌‌ها شاهد جذب سرمایه‌‌‌‌های خرد به میزان حدود ۱۰میلیارد تومان بودند.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس کاهش ۰۱/ ۰درصدی را ثبت کرد، ۱۴۲ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۵۰ سهم (۳۵ درصد) مثبت و ۷۹ سهم (۵۶ درصد) منفی بود. در این بازار ۱۱ نماد (۸ درصد) صف خریدی به ۲۳ میلیارد‌تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۶ نماد فرابورسی (۴ درصد) به ارزش ۱۱ میلیارد‌تومان بودیم.
بازار پایه نیز روز گذشته میزبان دادوستد ۱۵۰ نماد بود. در این میان ۶۶ سهم (۴۴ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۶۶ سهم (۴۴ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۴۸ نماد (۳۲درصد) صف خریدی به ارزش ۱۰۱ میلیارد تومان شکل دادند و صف‌فروش در این بازار ۴۷نماد (۳۱ درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۰۴میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.
