ضرورت تشکیل "سازمان ﺳـﻼﻣﺖ و ایمنی غذایی" در کشور / سلامت محصولات کشاورزی؛ چندین مسئول، بدون نتیجه

اقتصاد آنلاین-سپیده قاسمی؛ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ "ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬاﻳﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳـﻦﻛـﻪ ﻏـﺬا ﻣﻮﺟـﺐ آﺳـﻴﺐ ﺑـﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ". اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم، آﻟﻮدﮔﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و زﻳﺴﺘﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴـﺮد و ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻴـﺖ ذاﺗﻲ ﻏﺬا ارﺗﺒﺎط دارد.

ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺠﻠـﻪ اﻛﻮﻧﻮﻣﻴﺴـﺖ در رابطه با ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ نشان داده است ﻛﻪ، ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﺟﻬﺎن در سلامت مواد غذایی کشورهای اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪة آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ.

تاریخچه مدیریت ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬاﻳﻲ در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﻪ دوران ﭘـﻴﺶ از اﺳـﺘﻘﻼل و ﺳـﺎل ۱۹۵۹ برمی‌گردد ﻛـﻪ ﺑـﺎ تشکیل اداره ﺗﻮﻟﻴﺪات اﺳﺎﺳﻲ شروع شده و ﺑﺎ تکامل در قالب ﺳﺎزﻣﺎن ﻏـﺬا، ﻛﺸـﺎورزی و داﻣﭙﺰﺷـﻜﻲ در ﺳﺎل ۲۰۰۰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ادامه یافته است.

این سازمان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان نهادی ﻣﻠﻲ وظیفه اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ را ﻋﻬﺪه دار اﺳﺖ. این سازمان ﻧﻈﺎم ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﺎرآﻣﺪی برای اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻏﺬای ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﺪه و ﻫﻢ ﭘﻴﺶ از ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺮدهﻓﺮوﺷﻲ و تجارت بین المللی اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ شود.  

در کشور ما به رﻏﻢ وجود "ﺷﻮرای ﻋﺎﻟﻲ ﺳﻼﻣﺖ و اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ" ﻛﻪ ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﻟﺰاﻣـﺎت ﻣـﺎده ۸۴  ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم و ﺑﺎ ﻫﺪف ﺣﻔﻆ زﻧﺠﻴﺮة ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬاﻳﻲ از ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﺗﺎ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪه، ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاری در اﻳﻦ ﺣﻮزه در عمل بدون ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ اﺳﺖ.

ﻣﺮور اتفاقات ملی و بین المللی نیز بیانگر این است ﻛﻪ ﺑﻴﻦ واحدهای ﺳﺎزﻣﺎنی مختلف انسجام و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺎر قانون‌مندی و اصولی وﺟﻮد ﻧﺪارد.

بلاتکلیفی سلامت محصولات کشاورزی در میان قوانین و دستگاه‌های بی شمار

مسعود لطیفیان، عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین، با یادآوری اینکه در ﭼﺸـﻢ اﻧﺪاز ۲۰ ﺳﺎﻟﻪ، اﻳﺮان ﻛﺸﻮری اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه اول اﻗﺘﺼﺎدی، ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﻨﺎوری در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ، گفت: در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ دوﻟﺖ ﻣﺆﻇﻒ است، در زمینه ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﻏـﺬاﻳﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اقدام مؤثر انجام دﻫﺪ، اما ﻧﺒﻮد ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬا، ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ، ﺗﺴﻬﻴﻼت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘـﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ، ﻛﻤﺒـﻮد ﻧﻴﺮوی اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻣﻮزش دﻳﺪه، آﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻧﺒـﻮد ﺳـﺎزﻣﺎن ﻳـﺎ ﻧﻬـﺎد ﻣﺴـﺌﻮل ﺛﺒـﺖ و ﭘﻴﮕﻴـﺮی ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎی ﻧﺎﺷﻲ از ﻏﺬا، ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ با وجود تعداد فراوان ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﺼﻮﺑﻪﻫﺎ مانع دستیابی کشور ﺑـﻪ اﻳﻤﻨـﻲ ﻏﺬاﻳﻲ و سلامت غذایی شده‌اند.

وی افزود: اﺻﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔـﻲ ﺗﺤﻘـﻖ اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ و ﺑﻪ دنبال آن اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ در ﺟﺎﻣﻌﻪ، ضرورت دیدگاه ﻓﺮاﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ آن اﺳﺖ. همکاری، ارﺗﺒﺎط و اﺟـﺮای ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ در ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاری و ﭘﻴﺎدهﺳﺎزی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ، ﺿـﺮورتﻫـﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ به آنها دست یافت ﺗﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ و ارﺗﻘـﺎی ﺳـﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﻲ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ اجرایی شود.

لطیفیان با تاکید بر اینکه در حال حاضر وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در این موضوع وظیفه‌مند هستند، افزود: فقط در وزارت ﺟﻬﺎد ﻛﺸﺎورزی ﺳﻪ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺣﻮزة اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ ﻧﻘﺶ دارند ﻛﻪ ﻋﺒـﺎرت اﻧـﺪ از؛ ﺳﺎزﻣﺎن داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ ﻛﺸﻮر، ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﻆ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻛﺸﻮر و دﻓﺘﺮ ﻣﺤﻴﻂزﻳﺴﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬا و در وزارت ﺑﻬﺪاﺷـﺖ، درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ، نیز ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی دﺧﻴﻞ در اﻣﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ شامل؛ ﺳﺎزﻣﺎن ﻏﺬا و دارو، ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﻴﻂ و ﻛﺎر، و اﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺗﻐﺬﻳﻪای و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﻛﺸﻮر می شوند.

لطیفیان تصریح کرد: همچنین در ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺻـﻨﺎﻳﻊِ وزارت ﺻـﻨﻌﺖ، ﻣﻌـﺪن و ﺗﺠﺎرت، دﻓﺘﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ، داروﻳﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ، ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑـﺮ ﻋﻬـﺪه دارد.

لطیفیان اضافه کرد: علاوه بر آن ها، ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد، واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻣﻴﻮه و ﺗﺮهﺑـﺎر و ﻓـﺮآوردهﻫـﺎی ﻛﺸﺎورزی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮداری ﺗﻬﺮان از دﻳﮕﺮ واحدهای دولتی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در رابطه با اﻳﻤﻨـﻲ ﻏـﺬاﻳﻲ وظیفه‌مند هستند، ضمن اینکه ﺷﻮرای ﻋﺎﻟﻲ ﺳﻼﻣﺖ و اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ از ﺣﺪود ۱۰ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ اﻣﻨﻴـﺖ ﻏﺬاﻳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.

وی معتقد است؛ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ عملکرد دستگاه های مسئول و نتایج و ﺗﺠﺮبه ﺷﻮرای ﺳﻼﻣﺖ و اﻣﻨﻴﺖ ﻏﺬاﻳﻲ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن اثربخشی مناسبی ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺮاﺑﺨﺸﻲ ضروری است.

لطیفیان گفت: این سازمان فرابخشی می تواند از ﻛﻠﻴﺔ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ، از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ و واردات ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮآوری ، ﺣﻤـﻞ و ﻋﺮﺿـﻪ و ﺻـﺪور ﻣﺠﻮزﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ.

عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات پیشنهاد داد: این سازمان فرابخشی می تواند با عنوان "سازمان ﺳـﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ" کشور ﺑﻪ ﻧﺤﻮ مطلوبﺗﺮی ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی اﻳـﻦ ضرورت ملی باشد.

همانگونه که بارها گفته شده است؛ خبرهای رسیده از باز پس فرستادن محصولات کشاورزی نشان می‌دهد دستگاه‌های متعدد مسئول به وظایف قانونی که به آن‌ها واگذار شده عمل نکرده‌‌اند یا در اجرای آن‌ها ضعف داشته‌اند. ریشه این مشکلات غفلت دستگاه وزارت جهادکشاورزی از وظایفش باشد یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دیگر تفاوتی نمی کند، مهم آن است که ما نتوانسته ایم همگام با خواست بازار جهانی سطح سلامت محصولات کشاورزی کشورمان را بالا ببریم به نحوی حالا باید شاهد خبرهای از این دست باشیم.

در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﻴﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻏﺬا ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ آﮔـﺎﻫﻲ ﻣـﺮدم جهان، ﺟﺎﻳﮕـﺎه خاصی در گفتمان تجاری ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ و سطح سلامت بالای محصولات برای حضور در بازار رقابتی جهان بسیار مهم است. ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ این مهم، به معنی این است ﻛﻪ در تفکر ﺟﺎﻣﻌﻪ جهانی دیگر تنها کمیت ﻏﺬا ﻣﻄـﺮح ﻧﻴﺴـﺖ، ﺑﻠﻜـﻪ ﻛﻴﻔﻴـﺖ و ﺳﻼﻣﺖ بالای ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳک مسائله اﺻﻠﻲ تبدیل شده اﺳﺖ.

بر اساس این گزارش؛ تجربه تکراری مشکلات مربوط به ابهامات سلامت محصولات کشاورزی کشور در بازارهای جهانی ثابت کرده است، تشکیل سازمان ﻓﺮاﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ از ﻛﻠﻴﺔ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻼﻣﺖ و اﻳﻤﻨﻲ ﻏﺬاﻳﻲ، از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ و واردات ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮآوری و ﺣﻤـﻞ و ﻋﺮﺿـﻪ و ﺻـﺪور ﻣﺠﻮزﻫﺎی را بر عهده داشته باشد ضرورتی انکار ناپذیر است،  بدون چنین سازمانی تکرار مشکلات این چینی در آینده دور انتظار نیست.