بورس چشم انتظار تحولات خارجی

به این ترتیب با ورود دوباره شاخص کل به کانال 73 هزار واحد، میزان سقوط شاخص از نقطه اوج خود در نیمه دی ماه 92 به بیش از 18 درصد رسیده است. در همین حال، نزدیک شدن به زمان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهر نیویورک در کنار نهایی شدن برنامه ملاقات وزیر امور خارجه با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دوشنبه آینده، بارقه‌هایی از امکان گره‌گشایی در مهم‌ترین عامل موثر بر وضعیت بازار یعنی سرنوشت پرونده هسته‌ای را ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد خبرهای احتمالی از این دو رویداد به ترسیم دقیق‌تر فضای سرمایه‌گذاری در بورس تهران و خروج از شرایط بلاتکلیف فعلی کمک کند. حساسیتی که کارساز نیست از همان روزهای آغازین ورود بورس تهران به فاز اصلاحی در زمستان گذشته، یک دغدغه قوی مبتنی بر کنترل افت شاخص کل بورس در بین مسوولان بازار قابل رصد بود؛ دغدغه‌ای که در ابتدا با روش‌هایی نظیر رایزنی با سرمایه‌گذاران حقوقی برای عدم عرضه سهام و مجاب کردن آنها به خرید و در گام‌های بعدی با راهکارهای ابداعی در زمینه بر‌قراری محدودیت فروش سهام از هر کد معاملاتی پیگیری شد. در ادامه با تاسیس صندوق توسعه بازار سرمایه و تزریق منابع از نهادهای شبه‌دولتی، تلاش شد تا شدت عرضه سهام کنترل شود اما عملکرد این صندوق نیز حکایت از تمرکز حمایت‌ها بر نمادهای بزرگ و «شاخص ساز» داشت. اخیرا هم با راه‌اندازی بازار توافقی قرار شده بود تا معاملات بلوکی بزرگ‌تر که بر قیمت تابلو تاثیرگذارند در نمادی خارج از معاملات اصلی انجام شود تا خللی به روند داد و ستدهای عادی وارد نشود. با این حال، مطالعه عملکرد روزهای اخیر بازار نشان می‌دهد که دغدغه کنترل شاخص کل کماکان پررنگ است و در اغلب روزها با انجام یک یا چند معامله بلوکی در نرخی بالاتر از قیمت تعادلی بازار در نماد اصلی (به جای نماد توافقی) تلاش می‌شود تا قیمت پایانی برخی نمادهای تاثیر‌گذار بر شاخص، بالاتر ثبت شود تا از افت بیشتر شاخص کل جلوگیری کند. این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که تجربه 9 ماه اخیر بازار نشان داده که دغدغه کنترل شاخص منجر به بازگشت اعتماد عمومی و رونق به بازار سهام نشده و تنها اصلاح قیمت‌ها در بورس تهران را تبدیل به یک فرآیند طولانی و فرسایشی کرده است. از این منظر، با اتکا بر تجربه عینی بازار، شاید زمان آن فرا رسیده باشد که دغدغه کنترل شاخص نزد مسوولان سازمان، کمرنگ تر شود تا با رفع این حساسیت، زمینه نوسان طبیعی قیمت‌ها و پیدا شدن کف طبیعی بازار در زمان کوتاه‌تر فراهم شود. سیمانی‌ها در وضعیت خاکستری فصل گرم سال معمولا مصادف با اوج تقاضا و مصرف سیمان است و از این رو بهترین عملکرد این صنعت در بورس به لحاظ بازدهی در این دوره رقم می‌خورد، اما تابستان امسال گویا استثنایی بر این قاعده بوده است. سهامداران سیمانی از ابتدای تیر ماه بیش از 14 درصد زیان کرده‌اند و خبرهای پیرامون این صنعت نیز مثبت به نظر نمی‌رسد. از یکسو، مدیران ارشد سیمانی از کاهش 8 درصدی تقاضای داخلی در چهارماه نخست سال جاری خبر می‌دهند و از سوی دیگر، آمار گمرک حاکی از افت نسبتا شدید 17 درصدی صادرات سیمان در چهار ماه اول سال است که عمدتا به دلیل افت بازار فروش در بزرگ‌ترین مقصد صادراتی این محصول (کشور عراق) روی داده است. علاوه بر این، اخبار مجامع شرکت‌های سیمانی پیش‌تر از دپوی کم سابقه کلینکر و سیمان در انبار کارخانه‌ها خبر می‌داد که حجم آن در مورد کلینکر به سطح قابل توجه 15 میلیون تن رسیده است. بنا به تجربه‌های قبلی، در صورت تداوم شرایط کنونی، احتمال کاهش قیمت این محصول در بازار داخلی به دلیل رقابت تولید‌کنندگان وجود دارد، هر چند در تئوری، براساس هماهنگی شرکت‌های سیمانی در قالب انجمن صنفی، قیمت فروش سیمان در کل کشور به‌طور ثابت و مشخص تعیین شده است. با توجه به تداوم رکود اقتصادی در کشور و احتمال ادامه ناآرامی‌ها در عراق به نظر می‌رسد روزهای سخت صنعت سیمان در سال 93 کماکان ادامه داشته باشد و از این رو سرمایه‌گذاران باید هر‌گونه انتظار رونق از گروه خاکستری بورس را در افق میان‌مدت تا بلند‌مدت همزمان با رفع دو چالش مزبور (رکود داخلی و بحران عراق) داشته باشند. خبر خوش جکسون هول برای بازارها در پایان هفته گذشته، روسای بانک‌های مرکزی برخی اقتصادهای بزرگ دنیا در هتلی به نام جکسون هول در ایالات متحده گرد هم آمدند تا به سنت هر‌ساله تحولات پولی و اقتصادی بلوک‌های بزرگ اقتصادی جهان را بررسی کنند. از زمان آغاز بحران جهانی اقتصاد در سال 2008، برگزاری این نشست هر ساله با استقبال بازارها همراه بوده، به این معنا که اظهارات روسای کل بانک‌های مرکزی مبنی‌بر تدوین، ادامه یا تشدید سیاست‌های انبساطی، قیمت دارایی‌ها (به ویژه سهام و اوراق قرضه) را به سمت بالا هل داده است. به گزارش دنیای اقتصاد، نشست امسال هم از این قاعده مستثنی نبود و سرمایه‌گذاران آنچه را می‌خواستند از زبان روسای بانک‌های مرکزی اروپا و ژاپن شنیدند. به این ترتیب، در‌حالی که جانت یلن، رئیس فدرال رزرو لحنی محتاط‌تر در بحث ادامه سیاست‌های انبساطی در ایالات متحده داشت، آقای کورودا بر تداوم سیاست‌های انبساطی فعلی (که با پمپاژ قابل توجه ین به بازار از طریق خرید اوراق بدهی ژاپنی همراه است) تاکید کرد و ماریو دراگی هم گفت که در اروپا ما برای اقدامات بیشتر برای مبارزه با تورم منفی آماده می‌شویم. برداشت بازارها از این سخنان طبیعتا تداوم سیاست‌های انبساطی و بسط اعتبارات و نقدینگی در دو بلوک مهم اقتصادی جهان یعنی اروپا و ژاپن بود. قیمت اوراق قرضه در اروپا واکنش گسترده‌ای به این خبر نشان داد و نرخ این اوراق حتی در کشورهای بحران‌زده نظیر ایتالیا و اسپانیا با شتابی کم‌سابقه در هفته جاری رشد کرد. قیمت‌های سهام نیز در سراسر جهان بهانه خوبی برای یک رالی جدید پیدا کردند تا ارزش کل بازارهای سهام جهان با عبور از اوج 63 تریلیون دلاری سال 2007 در ماه جاری به رکورد جدید و خارق‌العاده 66 تریلیون دلار برسد. به این ترتیب می‌توان گفت داستان تکراری پنج سال گذشته مبنی بر گسترش سیاست‌های انبساطی و ادامه رونق بازارها کماکان شاه‌بیت تحولات اقتصاد جهانی در کوتاه مدت خواهد بود که پیام مهم آن برای اقتصاد ایران و بورس تهران پایداری قیمت‌های جهانی نفت و فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی در سطوح کنونی و حتی احتمال افزایش قیمت‌ها در اثر هجوم تقاضای سرمایه‌گذاری به بازارهای کالایی است.