پیش شرط های حمایت از مصرف کنندگان لوازم خانگی داخلی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، حمایت از صنایع یکی از سیاست‌هایی است که بسیاری از دولت‌ها در حال اجرای آن هستند. در ایران نیز، دولت از بسیاری از صنایع در حال حمایت است. در اخرین اقدام دولت، ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای، یکی از شیوه‌های حمایت از صنعت لوازم خانگی در کشور است.

آل اسحاق، کارشناس اقتصادی و وزیر بازرگانی در دولت پنجم درباره چگونگی حمایت از لوازم خانگی داخلی معتقد است: اگر این حمایت زمان نداشته باشد و تولیدکنندگان فکر کنند تا ۱۵ سال دیگر این حمایت ادامه دار است و در شرایط محدودیت می‌توانند هر کاری کنند را باید از ذهن خود خارج کنند. حمایت از صنایع مانند کمک به یک نوزاد می‌ماند که اگر این کار درست انجام شود، این کودک کم کم تقویت می‌شود و خود را قوی می‌کند.

در ادامه گفت و گو با یحیی آل اسحاق را می‌خوانید:

به عنوان اولین سوال بفرمایید،‌ چرا باید از صنایعی مانند لوازم خانگی حمایت شود و آیا با ایجاد محدودیت برای واردات کالاهای سایر کشورها این حمایت اتفاق می‌افتد؟

آل اسحاق: موضوع حمایت از تولید یک هدف بسیار مهم و ارزشمند است. این هدف هم باید در سطح ملی مطرح باشد و هم در سطح حرفه‌ای و بنگاهی. در نهایت این هدق باید به رشد همه شاخص هایی که در توسعه و اقتصاد داریم، ختم شود. یکی از مسائل مهم چگونگی حمایت از تولید و در اینجا حمایت از لوازم خانگی داخلی است. مخصوصا در شرایط رقابتی و قاچاق و مسائل مختلف که انواع و اقسام تهدیدات در حوزه‌های مختلف وجود دارد، اگر تولید را حمایت نکنیم، قطعا مقابله با همه حوزه ها کار سختی است و به نتیجه ای که باید برسیم، نمی رسیم.

اصل این که باید از تولید حمایت کرد یک فریضه قطعی بر هر کسی که در حوزه اقتصاد مقداری آشنایی دارد، است. این حمایت مخصوصا در تولیدات صنعتی باید با دقت بیشتری انجام شود. ولی این موضوع حمایت به دلیل اینکه درست بیان نمی شود و درست سیاست گذاری نمی شود و تعاریف ویژه ای از حمایت از تولید می‌شود، گاهی نتیجه عکس می دهد و این اتفاقا اصل موضوع را از بین می برد.

حمایت از صنایع باید مشکلات آنها را کاهش دهد

برای اینکه بتوانیم حمایت درست از تولید به ویژه صنعت لوازم خانگی داخلی داشته باشیم، باید انواع حمایت را بشناسیم. در ایم زمینه چه نوع حمایت‌هایی را می‌توان فرض گرفت؟

آل اسحاق: اگر بخواهیم در زمینه حمایت از صنعت لوازم خانگی داخلی درست عمل کنیم، باید اول در برخی واژگان به تعریف مشترک برسیم که وقتی می‌گوییم حمایت و تولید منظور چیست و چه اقتضائاتی دارد. وقتی می گوییم حمایت شرایط حمایتی کدام فضا است و با چه شرایطی. وقتی می‌گوییم حمایت یعنی ما حمایت می‌کنیم که تولید افزایش پیدا کند تا نیاز های مصرف کنندگان از طریق تولیدات داخلی تامین شود.

به عبارت دیگر، ما حمایت می‌کنیم تا تولید کننده مشکلاتش رفع شود. ما حمایت می‌کنیم که تولید کننده از ضربه خوردن تولید جلوگیری کند و کشورهای دیگر نتوانند محصول خود را کمتر از قیمت‌های تمام شده محصول ایرانی را بفروشند و ضربه به تولید ما بزنند. ما حمایت می کنیم که جنس به صورت قاچاق وارد کشور نشود. ما حمایت می‌کنیم که مشکلات مالی و حقوقی و مشکلات بروکراسی و اداری و واردات و تامین کالا و... برای تولید کننده حل شود که تولید کننده بدون دغدغه بتواند محصول خود را تولید کند و نتیجه بهینه بگیرد.

این انواع حمایت از تولید است. در مجموع حمایت یعنی عواملی که سنگ های سر راه تولید هستند را برداریم و پشتیبانی مالی و حقوقی و مقرراتی به گونه‌ای باشد که تولید کننده با امید و با نشاط بدون دغدغه با فکر راحت بتواند تولید کند. این مفهوم اولیه از حمایت از تولید است.

3 شرط خرید کالای داخلی

با این تعاریفی که شما از تولید داشتید، تولید کننده باید چه تعریفی از تولید داشته باشد تا با این حمایت‌ها همخوانی داشته باشد؟

آل اسحاق: تولید یعنی کالایی تولید شود که مصرف کننده داخلی بتواند با خیال راحت از خرید خود بالاترین رضایت را کسب کند. یعنی مصرف کننده اولا قیمت کالایی که می‌خرد با قیمت مناسب باشد. دوما کیفیت کالا مناسب باشد و قابل رقابت باشد. سوما خدمات بعد از فروش و تعمیرات و گارانتی به گونه‌ای باشد که احساس ضرر نکند. در لوازم خانگی بیشتر مصرف کنندگان افرادی هستند که تازه می‌خواهند زندگی تشکیل دهند یا کسانی که بخشی از این لوازم را ندارند و می‌خواهند تهیه کنند یا پس انداز کرده‌اند و می‌خواهند محصولی بخرند که چند سال ماندگار باشد.

در مجموع خریدار با قدرت خریدی که دارد، نمی‌خواهد لوازم خانگی اش را هر روز تعمیر کند و گاهی ممکن است تولیدکننده قطعه نداشته باشند. تولیدکننده باید کاری کند تا مصرف کننده با خیال راحت اجناس داخلی را خریداری کند. حمایت دولت از تولیدکننده باعث شده است، مصرف کننده توان انتخاب نداشته باشد.

اگر جلوگیری از واردات نباشد می تواند آزادانه انتخاب کند و جنس خارجی تهیه کند. ما قدرت انتخاب را از او می‌گیریم تا برای توسعه و رشد کشور از تولید داخل حمایت کند. ولی موضوعی که مهم است اینکه خریدار و مصرف کنند باید بتوانند احساس رضایت کنند. این احساس رضایت باید در قیمت، کیفیتش و خدمات پس از فروشش باشد. دولت باید بر این مساله نظارت کند تا اینطور نباشد، کسی که کالای داخلی خرید، کالا یا گارانتی نداشته باشد و یا اگر دارد،‌ انقدر بد باشد که به کار نیاید.

حمایت از لوازم خانگی ایرانی باید منجر به رقابت شود

این صحبت های شما در حوزه حمایت از تولید در بُعد داخلی است. در صورتی که ما این ممنوعیت را اعمال می کنیم، تولیدکنندگان باید در حوزه صادرات و خارج از کشور چه کاری انجام دهند؟

آل اسحاق: اگر بخواهیم این دو حرف اولیه معنای تولید و معنای حمایت را قبول کنیم، می‌شود همه اقدامات دولت، تولیدکننده و مصرف کننده در داخل کشور. اما باید این مساله را به حوزه خارجی نیز تعمیم دهیم. در حوزه خارجی هم باید تولید ما بتواند در جنگ اقتصادی با کالاهای رقبای خودش برنده شود.

ما یک یخچال به عراق می فرستیم؛ در عراق این طوری نیست که از کشورهای دیگر یخچال نیاید. از ترکیه و چین می آید. باید تولید ما بتواند رقابت کند. این رقابت باید هم از لحاظ قیمت، کیفیت و خدمات بعد از فروش و استانداردها و مصرف برق و... باشد. همه خصوصیاتی که رقبا دارند، باید کالاهای ما هم داشته باشد تا بتوانند با آنها رقابت کنند. یعنی تولید ایرانی بتواند با کالای خارجی رقابت کند.

در نهایت باید گفت چه در داخل و چه خارج از کشور، اگر کیفیت تولید و شرایط تولید قابل رقابت نباشد، بعد از مدتی آن تولید کننده از گردانه تولید و رقابت خارج می‌شود. در این صورت برای اینکه این تولیدکننده و صنعت از دور خارج نشود، باید حمایت‌های خارج از عرف کنیم.

مانند صنعت خودرو. همین سیاست حمایت را حدود سی سال است، داریم انجام می‌دهیم و همه گونه حمایت‌ها را از آنها کرده‌ایم. حمایت‌های مالی بخش کوچکی از حمایت ها بوده است. الان نظام خودرو سازان ما حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان به نظام بانکی بدهکار هستند. تعرفه واردات خودرو را تا ۹۰ درصد بالا برده‌ایم و در برخی مواقع ممنوع کرده‌ایم. همه حمایت‌های بروکراسی و سیاسی را کرده‌ایم. ولی چون نکاتی را رعایت نکرده‌ایم نتیجه این شده که پراید ۵ میلیونی به ۲۰ میلیون و الان ۱۳۰ میلیون تومان رسیده است.

این هدف مقدسی که داشته‌ایم به دفاع از محرومین و عدالت اجتماعی، ببینید چه شده است. مصرف کننده پراید الان مستکبران کشور هستند؟ یا کسی که می خواهد مسافر کشی کند یا کارمندی که بخواهد خودرو داشته باشد؟ فاصله ۲۰ تا ۱۵ برابری را چه کسی می‌خورد؟ ضعفا این سود را می خورند؟ فرض کنید قیمت ارز باعث شده این خودرو گران شود. خودشان می گویند قیمت تمام شده پراید با ارز الان می شود حدود ۵۰ میلیون تومان. این را در بازار ۱۵۰ می فروشند. این فاصله را چه کسی می خورد؟ غیر از یک سری دلال ها و آدم هایی که رحم به کسی نمی کنند؟ این ضد هدف نیست؟ این حمایتی که حدود سی سال است از این صنعت کرده‌ایم، بدون ضابطه نتیجه‌اش این شده که این بلا سر مردم آمده است.

با حمایت درست می‌توان امیدوار بود صنعت لوازم خانگی رشد کند

اگر بخواهیم این اتفاقی که برای صنعت خودرو افتاده است، در بحث حمایت از صنعت لوازم خانگی رخ ندهد، چه باید بکنیم؟

آل اسحاق: اگر دفاع ما از حمایت از لوازم خانگی به سرنوشت خودرو منجر شود، این نقض غرض می شود و خود کرده را تدبیر نیست. ما تجربه شده را دوباره در محصول دیگر اگر انجام دهیم با همان خصوصیتی که خودرو را حمایت کردیم که همه گونه حمایت کردیم، نتیجه این چیزی که می بینیم، شده است که این راه درستی نیست.

چه شد که صنعت خودرو به این وضع رسید؟ صنعت خودرو تبدیل به یک صنعت انحصاری شده است. اگر ما این حمایت را برای عده محدود و چند واحد محدود انجام دهیم که فضای کشور را انحصاری برای اینها کنیم که هر کاری دلشان خواست بکنند و هر قیمت و کیفیت و شرایطی را ارائه دهند و مردم هم مجبور باشند‌، همین کالا را بخرند. اگر همین انحصار در صنعت لوازم خانگی نیز ایجاد شود، چون مردم نیاز دارند و نمی‌توانند یخچال نخرند، نمی‌توانند ماشین لباسشویی نخرند.

 بعد هم نگاه می‌کنید در خودرو، صف و نوبت و قرعه کشی و پیش دریافت وجود دارد که کرامت انسان‌ها را از بین برده است. اگر قرار باشد این حمایت منجر به سیستم خودرو باشد با عرض معذرت این شیوه حمایت راه به جایی نمی برد، اگر الزامات حمایت را رعایت نکنیم، انحصار ایجاد می شود و باید حواسمان باشد که از فرصت ایجاد شده کسی سوء استفاده نکند. باید مقابل انحصار و رانت بایستیم. در این صورت می توان امیدوار بود که این حمایت می تواند به درستی این صنعت را به بالندگی برساند. در حال حاضر  متاسفانه برخی سودجو ها به دنبال افزایش قیمت کالاها هستند.

مراقب باشیم حمایت از لوازم خانگی مانند خودرو نشود

برخی کارشناسان معتقدند حمایت از صنایع باید زمان دار باشد. نظر شما در این باره چیست؟

آل اسحاق: اگر این حمایت زمان نداشته باشد و تولیدکنندگان فکر کنند تا ۱۵ سال دیگر این حمایت ادامه دار است و در شرایط محدودیت  می توانند هر کاری کنند را باید از ذهن خود خارج کنند.

حمایت از صنایع مانند کمک به یک نوزاد می ماند که اگر این کار درست انجام شود، این کودک کم کم تقویت می شود و خود را قوی می‌کند. اما اگر بداند همیشه پدر و مادر هستند، لوس می‌شود. صنایع هم همین طور هستند. در صورتی که حمایت دایمی شود، نه محصول، نه کیفیت و نه قیمت درست نمی شود.

در این وضعیت تولیدکننده می گوید هر چه تولید کند، بالاخره خواهند خرید و در مرحله بعد مردم مجبورند که بخرند. اگر همه تجربیاتی که در خوردوسازی داریم، از آن استفاده کنیم و اجازه ندهیم انحصار شود و دلالان و رانت خواران سوء استفاده کنند و اجازه ندهیم که مردم کرامتشان را از دست دهند و مجبور باشند هر طور بگویند اطاعت کنند، یک چشم ناظری باید بالای سر تولید کننده ها باشد که این مستمر باشد.

وگرنه بعد از پایان حمایت‌ها، اولین کسانی که ضرر خواهند کرد، خود تولید کننده‌ها هستند. چون نتوانسته‌اند خود را قوی کنند. عین بچه‌ای که نتوانسته خود را قوی کند با هر ضربه‌ای می‌گوید پدر و مادر من را نگه دارید، وگرنه من از دست می روم. باید حمایت‌ها حمایتی باشد که این ها را تقویت کند.

وقتی می گوییم حمایت، امام حتی در رابطه با تحت پوشش‌های کمیته امداد که خدمتشان رسیده بودند، فرموده بود این حمایت‌های شما نباید آن ها را وابسته به شما کند. باید شما پایه‌های این ها را تقویت کنید که بعد از مدتی خودشان بتوانند خود را اداره کنند. اگر این حمایت ها معقول باشد، ضرورت دارد و باید حمایت کرد.

ولی اگر منجر شود به انحصار و حمایت‌های مستمر تاریخی و عدم توجه به کیفیت و عدم ملاحظه تولید کننده‌ها به این که باید رقابت پذیر باشند، این عاقبت خوشی نخواهد داشت. اگر از تجربه خودرو استفاده کنیم و نقاط منفی را کنار بگذاریم، حتما باعث رشد و توسعه خواهد شد.

یعنی این تولید کننده باید بداند این زمان دار است و باید بداند چشمی بالا سرش است که اگر بخواهند سوء استفاده کنند، دولت حتما یقه شان را می گیرد. تولیدکننده باید بداند اگر در زمانش خود را به سطح تکنولوژی قابل رقابت چه در داخل چه خارج ضربه می خورد. همه آن استفاده‌ها را باید پس بدهد.