ایران از فرصت کمربند- راه استفاده می کند؟ / برنامه سران گروه هفت برای خنثی کردن نفوذ چین
طرح بزرگ کمربند- راه چین که از سال ۲۰۱۳ مطرح شد حالا یک رقیب تازه پیدا کرده است. سران گروه هفت درصدد اجرای یک پروژه زیرساختی بزرگ هستند تا کشورهای جهان را به هم متصل کرده و طرح کمربند- راه چین را تحت تاثیر قرار دهند.
به گزارش اقتصادآنلاین، "ساخت جهان بهتر" همان پروژه‌ای است که قرار است نفوذ چین در جهان را خنثی کند. عنوان طرح و اهداف آن در ظاهر در راستای رفع کبودهای زیرساختی در کشورهای توسعه نیافته است اما در پشت پرده این طرح تنها برای رقابت با پروژه کمربند- راه چین روی میز هفت کشور صنعتی قرار گرفته است.
در این پروژه پیش‌بینی شده است زیرساخت کشورهای کم درآمد و در حال توسعه با ۴۰ تریلیون دلار تقویت شود. سرمایه‌گذاری نیز قرار است توسط بخش خصوصی و با کمک دولت‌های مزبور صورت گیرد.
کمربند- راه از چین تا آسیای میانه، ایران، آذربایجان، گرجستان و از آنجا به سمت روسیه یا ترکیه و در نهایت اروپا را شامل می‌شود و طرح جهانی بهتر، از آمریکای لاتین تا کارائیب، آفریقا، هند و پاسیفیک را در برمی‌گیرد.
آمریکا برای جلوگیری از نفوذ روزافزون چین در جهان، از همه امکانات خود در این طرح قرار است بهره بگیرد. ورود اگزیم بانک آمریکا، آژانس توسعه جهانی این کشور، آژانس توسعه و تجارت، موسسه چالش هزاره و چند بانک موسسه دیگر به طرح جهانی بهتر نشان می‌دهد که مقابله با چین تا چه اندازه برای آمریکا اهمیت دارد.
البته پیش از اعلام طرح ساخت جهان بهتر، آمریکا و متحدانش طرح‌های دیگری را نیز برای مقابله با چین طراحی و اعلام کرده بودند. به طور مثال طرح شبکه نقطه آبی دو سال پیش با همکاری ژاپن و استرالیا اعلام شد. در این طرح قرار بود زیرساخت‌های جهانی در سطوح استاندارد مورد پذیرش جهانی توسعه پیدا کند. اما به جای آنکه طرح‌های زیربنایی اجرا شود بنا بود اعتبارسنجی پروژه‌های زیرساختی در کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا انجام شود.
به جز این طرح در همان سال، طرح اصول ارتقای سرمایه‌گذاری در زیربنای کیفیتی نیز از طرف ژاپن اعلام شد و گروه بیست نیز آن را پذیرفت. شالوده این طرح نیز توسعه زیرساختی در جهان با کمک بخش خصوصی و بانک‌ها بود.
یک سند همکاری نیز در سال ۲۰۱۹ بین اتحادیه اروپا و ژاپن امضا شد با نام مشارکت در اتصال پایدار و زیربنای کیفیتی که دو طرف متعهد به همکاری دو جانبه می‌شدند توسعه ارتباطات و زیربنایی در کشورهای منطقه پاسیفیک، آسیای مرکزی، هند، بالکان غربی، اروپای شرقی و آفریقا اتفاق بیفتد.
سرمایه‌گذاری ۱۱۳ میلیارد دلاری در پروژه‌های زیرساختی
پیش از این طرح‌ها نیز سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های شبکه ارتباطی جهانی تا مبلغ ۱۱۳ میلیارد دلار انجام شده بود. این سرمایه‌گذاری در فاصله زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ صورت گرفته است.
با این حال برای اجرای طرح‌های مزبور سرمایه‌گذاری بسیار بیشتری نیاز است به طوری که در یک برآورد، توسعه شبکه‌های ارتباطی در آسیا به ۲۶ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
در بین همه طرح‌های اعلامی اما طرح اخیر با عنوان ساخت جهان بهتر در اولویت سرمایه‌گذاری قرار گرفته است و کشورها قرار است هر یک به جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی اقدام کنند. در این بین اما جذب سرمایه‌گذاران چینی برای کشورها جذب‌کننده بوده به طوری که حتی ایتالیا طی قراردادی به پروژه کمربند- راه چین پیوسته است.
طرح کمربند- راه به قدری سطح وسیعی پیدا کرده که به نظر می‌رسد مقابله با آن دشوار باشد. این طرح هم اکنون بازارهای پاکستان، بنگلادش و سریلانکا را در دست گرفته است.
نقش ایران در کمربند- راه
همانطور که گفته شد طرح کمربند- راه قرار بود از چین تا آسیای میانه، ایران، آذربایجان، گرجستان و از آنجا به سمت روسیه یا ترکیه و در نهایت اروپا را در بر بگیرد اما در سال ۲۰۲۰ نخستین محموله باری قطار ترکیه در مسیر اروپا به آسیا، بدون گذشتن از ایران و با عبور از گرجستان، آذربایجان، دریای خزر (با کشتی) و قزاقستان به شهر شی‌آن چین رسید.
این اتفاق بحث‌های کنار گذاشتن ایران از طرح کمربند- راه را مطرح کرد. تعلل ایران و عدم توجه به مذاکرات خود با چین، سبب شد به این بحث‌ها دامن زده شود.
با این حال با توجه به اینکه طرح کمربند راه تنها در یک مسیر قرار نمی‌گیرد و پهنه‌ای از شبکه ارتباطی را شامل می‌شود؛ ایران نیز می‌تواند در مسیرهایی دیگر به این طرح ارتباطی بپیوندد.
با توجه به اینکه ایران اخیرا قرارداد ۲۵ سال‌های با چین به امضا رسانده است به نظر می‌رسد پیوند ایران با طرح کمربند- راه میسر خواهد بود.
