اشتباهات آمریکا در افغانستان / چرا بایدن طالبان را دست کم گرفت؟
علی‌رغم آنکه انتقادات بسیاری به عملکرد دولت بایدن در افغانستان وارد است، اما بسیاری از کارشناسان بزرگترین اشتباه او را دست کم گرفتن دشمن، یعنی طالبان می‌دانند.
اقتصادآنلاین- عاطفه حسینی؛ به گزارش فایننشال تایمز، در هشتم جولای، جو بایدن وارد اتاق شرقی کاخ سفید شد تا اطلاعاتی مطمئن درباره خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان ارائه دهد. ارتش آمریکا چند روز قبل از آن پایگاه هوایی بگرام، مرکز عملیات نیروهای آمریکایی در طول دو دهه حضور در افغانستان را ترک کرده بود و عقب نشینی به روشی امن و منظم پیش می‌رفت. همچنین هیچ نیرو و سرباز آمریکایی جان خود را از دست نداده بود.
جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا معتقد بود که ارتش افغانستان از آموزش بهتر و تجهیزات بیشتری نسبت به طالبان برخوردار است و بسیار بعید است در مقابل طالبان بازنده باشد. اما برخلاف تصور بایدن، طالبان خیلی سریع افغانستان را به تصرف خود درآورد و کاخ سفید را با بزرگترین بحران خود از زمان تحلیف رییس جمهوری در ژانویه روبرو کرد.
به دنبال تصمیات اشتباه دولت آمریکا، سیزده تن از نیروهای ارتش این کشور، در حالی که سعی داشتند تخلیه هزاران غیرنظامی از شهری که توسط طالبان تصرف شده بود را مدیریت کنند، در حمله تروریستی در خارج از فرودگاه کابل کشته شدند. به دنبال این حادثه و کشته شدن سربازهای آمریکایی، بایدن که دیگر آن لحن آرام هفته‌های پیش را نداشت، گفت: روز "سختی" بود. حالا بایدن فهمیده بود عملیات خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بسیار خطرناک‌تر از چیزی بود که فکر می‌کرد.
حتی اگر آمریکا موفق به تخلیه بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی از افغانستان شود، عملیاتی که تاکنون دو هفته به طول انجامیده است، هرج و مرج ایجاد شده در فرودگاه کابل و خون‌های ریخته شده در روزهای گذشته، لکه ننگی پاک نشدنی در دوران ریاست جمهوری بایدن خواهد بود.
بزرگترین و اصلی‌ترین اشتباه رییس جمهوری آمریکا و تیم امنیت ملی او، از جمله مقامات نظامی و اطلاعاتی، این بود که توانایی طالبان برای تسخیر سریع این کشور را دست کم گرفتند. پیشروی سریع گروه طالبان در افغانستان تمام برنامه ریزی‌های دولت آمریکا برای عملیات تخلیه را از بین برد.
به گفته ریچارد فونتین، یکی از اعضای مرکز اندیشکده واشنگتن، دولت آمریکا گمان می‌کرد نیروهای افغان که توسط آمریکا آموزش دیده و مسلح شده بودند طالبان را برای مدتی متوقف خواهند کرد، سپس آمریکا این فرصت را خواهد داشت تا ویزای افغان‌ها را قبل از فرار از کشور صادر و نیروهای خود را از افغانستان خارج کند. فونتین افزود: "اما در مدت کوتاهی مشخص شد تمام این فرض‌ها و برنامه ریزی‌ها اشتباه بوده و دولت بایدن فقط می‌توانست برای واکنش سریع به رویدادها تلاش کند."
شدت تغییرات در افغانستان و قدرت گروه طالبان تا اواسط ماه آگوست، هنگامی که نیروهای طالبان شروع به تصرف مجموعه‌ای از مراکز استان‌ها کردند، هنوز برای کاخ سفید مشخص نشده بود. زمانی که دیگر طالبان در آستانه تصرف کابل، پایتخت افغانستان قرار داشت، دولت آمریکا خود را در برابر یک تهدید جدی دید.
اما در آن زمان هم، بایدن در حال برنامه ریزی برای تعطیلات دو هفته‌ای خود بود و زمان خود را بین اقامت در کمپ دیوید در مریلند و دو خانه خود در ولمینگتون و ساحل رهوبوت تقسیم می‌کرد. اما زمانی که برای کاخ سفید روشن شد که خروج نیروهایش از افغانستان بیش از حد انتظار پر فراز و نشیب است، رییس جمهوری در برنامه خود تجدید نظر کرد.
در 16 آگوست، در حالی که جهان تحت تاثیر تصاویر متاثرکننده از فرودگاه کابل قرار گرفته داشت، بایدن از کمپ دیوید به کاخ سفید بازگشت تا خطاب به ملت صحبت کند. او اذعان داشت که سرعت وقوع حوادث در افغانستان بسیار سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌کرده، بوده و وضعیت افغانستان را ناشی از عدم اراده رهبران سیاسی افغانستان و ارتش آن برای مبارزه برای کشورشان دانست.
از طرفی دیگر متحدان ایالات متحده، به ویژه در اروپا که وقایع افغانستان را با نگرانی دنبال می‌کنند، به دولت بایدن فشار آوردند تا زمان برنامه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را تمدید کند. اما بایدن هرگونه تمدید حضور نیروهای آمریکایی را رد می‌کند، زیرا می‌ترسد هر روز که بگذرد نیروهای آمریکایی با خطرات جدیدی روبرو شوند.
تعداد زیادی از مردم هر روز از فرودگاه کابل خارج می‌شوند و در مجموع تا روز جمعه بیش از 109 هزار و ۲۰۰ نفر، از جمله حداقل 5000 شهروند آمریکایی خاک این کشور را ترک کردند. به همین منظور هلیکوپترها و نیروهای ویژه آمریکایی به منظور نجات غیرنظامیان چندین بار به خارج از فرودگاه حمله کردند.
مشاور امنیت ملی جو بایدن، روز دوشنبه به خبرنگاران گفت: "شش کشور در چهار قاره در این تلاش سهیم هستند تا یکی از بزرگترین حمل و نقل‌های هوایی در تاریخ را رقم بزنند." سالیوان همچنین ادامه داد: "این حمل و نقل هوایی یک اقدام عظیم نظامی، دیپلماتیک، امنیتی و بشردوستانه بوده است که شاهدی بر قدرت و هدف ایالات متحده و متحدان ما است."
اما با گذشت روزها، بحران در کاخ سفید شدت می‌گرفت. بر اساس گزارش‌ها بایدن هر روز صبح با مشاوران ارشد امنیت ملی خود وضعیت افغانستان را بررسی می‌کرد، همچنین تاخیر جلسات مطبوعاتی نشان از آن داشت که مقامات در تلاش برای ارائه یک گزارش دقیق از وضعیت بحرانی افغانستان هستند.
تصرف افغانستان توسط طالبان به این معنا بود که حالا بایدن برای اطمینان از عبور امن افغان‌ها و سایر اتباع خارجی از افغانستان و همچنین برای جلوگیری از وقوع حملات تروریستی داعش به گروه طالبان وابسته است. بایدن بیل برنز، مدیر سیا را برای ملاقات با طالبان به کابل اعزام کرد و مقامات آمریکایی اذعان کردند که آنها در تماس فعال با حاکمان جدید این کشور هستند.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، روز چهارشنبه گفت: "ما چه بخواهیم یا نخواهیم، افغانستان تحت کنترل طالبان است و همکاری با آنها برای تسهیل و اطمینان از خروج همه کسانی که می‌خواهند افغانستان را ترک کنند، مهم است."
اما در روز پنج‌شنبه هفته گذشته، علی‌رغم هشدارهای متعدد مقامات ایالات متحده، انگلیس و ناتو در مورد تهدید قریب الوقوع در دروازه فرودگاه کابل، یک بمب گذار انتحاری وابسته به داعش توانست از ایست بازرسی طالبان فرار کند. این انفجار باعث کشتار جمعیتی شد که به دنبال راهی برای خروج از افغانستان بودند و تمام امیدهای بایدن مبنی بر عدم کشته شدن حتی یک سرباز آمریکایی در افغانستان را از بین برد.
