تمرین با آینه چه تاثیری بر تعادل افراد بعد از سکته‌ی مغزی دارد؟
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد تمرین با آینه باعث بهبود تعادل بیماران مبتلا به سکته مغزی مزمن می‌شود ولی این بهبودی به اندازه‌ای نیست که بتواند تفاوت قابل توجهی بین دو گروه تجربی و کنترل ایجاد کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، سکته مغزی یک بیماری عروقی مغز است که در آن اختلال اکسیژن‌رسانی به سلول‌های مغزی منجر به مرگ آن‌ها می‌شود. فرد مبتلا به سکته مغزی ممکن است از بین رفتن موقتی یا دائمی عملکرد را در نتیجه‌ی آسیب بافت مغزی تجربه کند. محققان در پژوهشی با عنوان «اثر تمرین با آینه بر تعادل بیماران سکته مغزی مزمن» این موضوع را بررسی کرده‌اند.
در این پژوهش که توسط شیما شهیدی، بهنام قاسمی و علی شفیع‌زاده از گروه علوم ورزشی دانشگاه شهرکرد انجام شده، آمده است: «به طور کلی در قامت افراد در مرحله‌ی مزمن پس از سکته مغزی در وضعیت ایستاده، تغییراتی مثل تیلت قدامی-خلفی لگن به وجود می‌آید. همچنین بین راستای قامت تغییریافته و میزان عملکرد تنه و تعادل افراد مبتلا به سکته مغزی مزمن روابط معناداری وجود دارد.»
به گفته‌ی این پژوهشگران، امروزه برنامه‌ی معمول توانبخشی بیماران سکته مغزی به همراه تمرینات با آینه شامل خم کردن همزمان لگن، زانو، مچ پا، اکستنشن زانو همراه با دور سی خم کردن مچ پا و خم کردن ۹۰ درجه‌ی زانو به همراه تمرینات تعادلی با آینه مثل ایستادن و نشستن بر روی صندلی مورد توجه قرار گرفته است. این برنامه‌ی توانبخشی از طریق افزایش دامنه‌ی حرکتی مفاصل، بهبود انعطاف‌پذیری و حس‌های عمقی عضلات و افزایش قدرت عضلات تحمل‌کننده‌ی وزن بدن می‌تواند باعث ارتقای تعادل بیماران شود.
بر اساس آن چه در این مقاله آمده است، این پژوهش از نوع نیمه تجربی بوده و جامعه‌ی پژوهش شامل ۱۵۰ نفر از بیماران مبتلا به سکته مغزی بودند که از بین آنان ۳۰ نمونه به طور داوطلبانه و با رضایت در پژوهش شرکت کردند. نمونه آماری بر اساس تحلیل واریانس با اندازه‌های تکراری مختلط درون‌گروهی و بین گروهی با توان آماری ۸۰ درصد و خطای آلفای پنج درصد و اندازه اثر ۰.۲۵ از طریق نرم‌افزار G*Power محاسبه و تعداد نمونه موردنیاز ۲۸ نفر تعیین شد که با توجه به احتمال ریزش آزمودنی‌ها ۳۰ آزمودنی انتخاب شد.
نویسندگان این مقاله می‌گویند: «در این پژوهش، نمونه‌گیری به روش غیراحتمالی و در دسترس بود اما تقسیم افراد به دو گروه تمرین با آینه و کنترل به صورت تخصیص تصادفی انجام شد. آزمودنی‌هایی در این مطالعه شرکت کردند که تعداد جلسات تمرینات تعادل آن‌ها بیش از ۱۶ جلسه بود.»
ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اطلاعات فردی و آزمون تعادل برگ (Berg Balance Scale) بود. مقیاس تعادل برگ برای افرادی که درجات متفاوتی از ناتوانی‌های تعادلی دارند کاربرد دارد و دارای ۱۴ آزمون شامل ۱- برخاستن از وضعیت نشسته روی صندلی ۲- ایستادن ساکن بدون تکیه‌گاه با چشمان باز ۳- نشستن ساکن روی صندلی بدون حمایت ۴- نشستن روی صندلی از وضعیت ایستاده ۵- انتقال/جابه‌جایی (پویا) ۶- ایستادن ساکن بدون تکیه‌گاه با چشمان بسته ۷- ایستادن ساکن بدون تکیه‌گاه با پاهای جفت ۸- دسترسی به جلو (توسط دستان در وضعیت ایستاده) ۹- برداشتن اشیای از روی زمین (پویا) ۱۰- چرخش به طرفین برای نگاه به پشت (پویا) ۱۱- چرخش یک دور کامل (پویا) ۱۲- قرار دادن نوبتی یک پا بر روی چهارپایه به صورت مکرر(پویا) ۱۳- ایستادن بدون تکیه‌گاه در وضعیتی که یک پا درست در جلوی پای دیگر است (ایستا) ۱۴- ایستادن روی یک پا (ایستا) است که هر آزمون در مقیاس پنج نقطه‌ای از صفر تا چهار نمره داده می‌شود که صفر کمترین نمره و چهار بالاترین نمره برای اختصاص به هر آزمون است.
بر اساس آن چه در این مقاله آمده است، بعد از تقسیم تصادفی بیماران در دو گروه و قبل از شروع و اجرا پروتکل تمرین با آینه تمامی آزمودنی‌ها در پیش آزمون مقیاس تعادل برگ شرکت کردند و مورد ارزیابی قرار گرفتند و همچنین قبل از شروع آینه درمانی در جلسه‌ی اول ابتدا دامنه‌ی حرکتی تمام مفاصل سمت آسیب‌دیده توسط پژوهشگر بررسی و ارزیابی شد و از بیماران خواسته شد تا حرکاتی را که قادر به انجام آن هستند اجرا کنند تا میزان توانایی آن‌ها مشخص شود. سپس هر دو گروه شامل گروه تجربی و گروه کنترل برنامه‌ی معمول، توانبخشی خود را که توسط کارشناس توانبخشی با کنترل پژوهشگر به مدت ۱۶ جلسه ۱.۵ ساعته و شامل ۶۰ دقیقه برنامه معمول تکنیک‌های تسهیل عصبی، تمرینات تعدیل توان عضلانی، قدرت عضلات و تمرینات مربوط به انتقال وزن را اجرا کردند.
گروه تجربی مزمن علاوه بر برنامه‌ی معمول توانبخشی، تمرینات با آینه‌ی راکد توسط پژوهشگر به مدت ۱۶ جلسه‌ی ۳۰ دقیقه‌ای در روز به صورت دو قسمت مجزا شامل تمرینات با آینه و تمرینات تعادل با آینه هرکدام به مدت ۱۵ دقیقه بود اجرا کردند. برای اجرای تمرین با آینه‌ی اندام تحتانی، بیمار در وضعیت نیمه نشسته بر روی تخت دراز می‌کشید و آینه‌ای با ابعاد ۴۰*۷۰ سانتی‌متر بین پاها قرار می‌گرفت و از بیمار خواسته می‌شد تا ۱- خم کردن همزمان لگن، زانو، مچ پا، ۲- اکستنشن زانو همراه با دورسی خم کردن مچ پا ۳- خم کردن ۹۰ درجه زانو را در حالی که فقط به تصویر حرکات پای سالم در آینه نگاه می‌کرد انجام دهد.
در این پژوهش آمده است:« تمرینات تعادلی با آینه شامل ایستادن و نشستن بر روی صندلی، ایستادن در حالی که پاهای بیمار به صورت جلو و عقب بود و بیمار در فاصله‌ی دومتری روبروی یک آینه‌ی تمام قد قرار می‌گرفت اجرا شد. نسبت زمان تمرین به استراحت در این تمرینات یک به سه بود. در مدت زمان انجام تمرین با آینه، بیمار هیچگونه بازخورد کلامی دریافت نمی‌کرد.»
شهیدی و همکارانش می‌گویند:«نتایج این تحقیق نشان داد تعادل بیماران سکته‌ی مغزی در هر دو گروه تجربی که برنامه‌ی توانبخشی را به همراه تمرین با آینه اجرا کردند و گروه کنترل که فقط برنامه‌ی توانبخشی را انجام دادند بهبود پیدا کرده و استفاده از روش تمرین با آینه در گروه تجربی نتوانست تفاوت معناداری بین دو گروه ایجاد کند. در این راستا پیشنهاد می‌شود روش تمرین با آینه در مورد توانبخشی تعادل بیماران مراحل تحت حاد و حاد پس از سکته‌ی مغزی مطالعه و نتایج مورد مقایسه قرار گیرد.»
این مقاله در اولین شماره‌ی دهمین دوره‌ی مجله‌ی علوم پیراپزشکی و توانبخشی مشهد منتشر شده است.
