درباره هپاتیت B چه می دانید؟
بیماری هپاتیت ب یکی از بزرگترین چالش‌های سلامتی و اصلی‌ترین عامل عفونت کبدی در جهان است که سالانه منجر به مرگ هزاران نفر می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از صدا و سیما، هپاتیت ب یک عفونت ویروسی است که به کبد حمله می‌کند و می‌تواند باعث بیماری حاد و مزمن در انسان شود. این ویروس معمولاً در هنگام تولد و زایمان از طریق مادر به کودک و همچنین از طریق تماس با خون یا مایعات دیگر بدن از جمله رابطه جنسی، استفاده از داروی تزریقی شامل سوزن، سرنگ یا تجهیزات آماده‌سازی دارو و همچنین ابزار تیز منتقل می‌شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می‌زند که در سال ۲۰۱۵، حدود ۲۵۷ میلیون نفر به عفونت مزمن هپاتیت ب در جهان مبتلا بوده‌اند. در همان سال هپاتیت ب منجر به مرگ حدود ۸۸۷ هزار نفر، عمدتاً بر اثر سیروز یا بیماری بافت‌های اندام (به ویژه کبد) و کارسینوم سلول‌های کبدی (یعنی از انواع اولیه سرطان کبد) شد.
سال ۲۰۱۶، ۲۷ میلیون نفر (یعنی ۱۰.۵ درصد از کل افرادی که به هپاتیت ب مبتلا هستند) از بیماری خود مطلع بودند. در این بین ۴.۵ میلیون نفر (۱۶.۷ درصد) از افراد تحت درمان قرار داشتند. طبق آخرین تخمین‌های سازمان بهداشت جهانی، نسبت کودکان زیر ۵ سال که به طور مزمن مبتلا به ویروس هپاتیت ب که اصطلاحاً HBV نامیده می‌شود مبتلا بودند در سال ۲۰۱۹ به چیزی کمتر از یک درصد کاهش یافته بود. این رقم در دوران پیش از واکسیناسیون از دهه ۸۰ تا اوایل قرن جدید میلادی چیزی حدود ۵ درصد بوده است.
توزیع جغرافیایی
براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، شیوع هپاتیت ب در مناطق غربی اقیانوس آرام و آفریقا بیش از سایر مکان‌ها است، جایی که به ترتیب ۶.۲٪ و ۶.۱٪ از جمعیت افراد بزرگسال به این بیماری آلوده هستند. در شرق مدیترانه، جنوب شرقی آسیا و اروپا تخمین زده می‌شود که این رقم به ترتیب ۳.۳٪، ۲.۰٪ و ۱.۶٪ از کل جمعیت باشد و در قاره آمریکا ۰.۷٪ از جمعیت به این بیماری مبتلا هستند. براساس آمار شبکه هپاتیت ایران، حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به هپاتیت ب ابتلا پیدا کرده‌اند که ۶۰ درصد این موارد ناشناخته است.
انتقال بیماری چگونه است؟
در مناطق بسیار سنتی، هپاتیت ب معمولاً از مادر به کودک در بدو تولد، یا از طریق قرار گرفتن در معرض خون آلوده (به ویژه در ۵ سال اول زندگی کودکان) شیوع می‌یابد. ایجاد عفونت مزمن در نوزادانی که از مادر یا قبل از ۵ سالگی آلوده شده‌اند بسیار رایج است.
حدود یک درصد از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت B (یعنی حدود ۲.۷ میلیون نفر) به HIV نیز مبتلا هستند.
هپاتیت ب همچنین با خراش و آسیب پوستی از طریق سوزن، خالکوبی، سوراخ کردن، قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن آلوده مانند بزاق و مایعات واژن، قاعدگی، منی و... منتشر می‌شود. انتقال جنسی هپاتیت ب نیز به ویژه در مردان واکسینه‌نشده که با شرکای جنسی گوناگون در ارتباط هستند ممکن است اتفاق بیفتد.
تمرکز اصلی سازمان بهداشت جهانی بیش از هر چیز بر جلوگیری از انتقال هپاتیت به کودکان است.
علائم اصلی بیماری چیست؟
اکثر افراد در هنگام آلوده شدن هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند با این حال برخی از افراد که مبتلا به بیماری حاد می‌شوند طی چند هفته علائمی از جمله زردی پوست و چشم، ادرار تیره، خستگی مفرط، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم را تجربه می‌کنند. عده کمی از افراد مبتلا به هپاتیت شدید ممکن است دچار نارسایی حاد کبدی شوند که منجر به مرگ می‌شود. در برخی افراد، ویروس هپاتیت ب می‌تواند منجر به زخم کبد یا سرطان کبد شود.
چه کسانی در معرض خطر بیماری مزمن است؟
احتمال مزمن شدن عفونت به سن آلودگی فرد بستگی دارد. کودکان کمتر از ۶ سال که به ویروس هپاتیت ب آلوده می‌شوند بیشتر در معرض عفونت‌های مزمن هستند.
۸۰-۹۰ درصد نوزادان آلوده در طول سال اول زندگی به عفونت‌های مزمن مبتلا می‌شوند و ۳۰-۵۰ درصد کودکان آلوده قبل از سن ۶ سالگی به عفونت‌های مزمن ابتلا پیدا می‌کنند.
کمتر از ۵ درصد افراد سالم که در بزرگسالی آلوده شده‌اند دچار عفونت‌های مزمن می‌شوند و ۲۰-۳۰٪ بزرگسالانی که به طور مزمن آلوده شده‌اند کارشان به سیروز و سرطان کبد می‌کشد.
عفونت همزمان HBV-HIV
حدود یک درصد از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت B (یعنی حدود ۲.۷ میلیون نفر) به HIV نیز مبتلا هستند. از سال ۲۰۱۵، سازمان بهداشت جهانی درمان را برای همه مبتلایان به عفونت HIV فارغ از مرحله بیماری‌شان توصیه کرده است. تنوفوویر که در درمان‌های دارویی توصیه‌شده برای عفونت HIV وجود دارد در برابر HBV نیز مؤثر است. این داروی ضدویروسی فعالیت آنزیم ترانس کریپتاز برگشتی HIV و پلی مراز در ویروس هپاتیت ب را مهار می‌کند.
تشخیص بسیار مهم است
برای جلوگیری از شیوع این ویروس، تشخیص آن از اهمیت زیادی برخوردار است. به دلایل بالینی، تمایز هپاتیت ب از سایر هپاتیت‌ها امکان‌پذیر نیست، بنابراین تأیید آزمایشگاهی تشخیص پزشک ضروری است. چندین نوع آزمایش خون برای تشخیص و نظارت بر افراد مبتلا به هپاتیت ب در دسترس است که می‌تواند در تشخیص عفونت‌های حاد و مزمن مورد استفاده قرار گیرد.
تشخیص آزمایشگاهی عفونت هپاتیت ب در تشخیص آنتی ژن سطح HBsAg متمرکز است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که تمام خون‌های اهداشده برای اطمینان از ایمنی و جلوگیری از انتقال تصادفی به افرادی که فرآورده‌های خونی دریافت می‌کنند، برای بررسی ویروس هپاتیت ب مورد آزمایش قرار گیرند.
با واکسن می‌توان از هپاتیت ب پیشگیری کرد
هپاتیت ب یکی از مشکلات بزرگ بهداشت و سلامت جهانی قلمداد می‌شود. با وجود مشکلات مرتبط با هپاتیت، یک واکسن ایمن و مؤثر که از ۹۸ تا ۱۰۰ درصد محافظت در برابر هپاتیت ب را تضمین می‌کند نیز در دسترس است. جلوگیری از عفونت هپاتیت ب طبیعتاً از بروز عوارضی از جمله پیشرفت بیماری مزمن و سرطان کبد جلوگیری می‌کند.
متأسفانه هیچ درمان قطعی برای هپاتیت حاد B وجود ندارد؛ بنابراین مراقبت و تعادل غذایی کافی از جمله جایگزینی مایعات ازدست‌رفته در اثر استفراغ و اسهال توصیه می‌شود. مهمترین مسأله پرهیز از مصرف دارو‌های غیرضروری است. استامینوفن/پاراستامول و داروی ضد استفراغ نباید تجویز شود.
عفونت مزمن هپاتیت ب با دارو‌هایی از جمله دارو‌های ضد ویروسی خوراکی قابل تسکین است. درمان می‌تواند پیشرفت سیروز را کند نماید، میزان سرطان کبد را کاهش دهد و زندگی طولانی‌تری را در فرد به همراه داشته باشد.
سازمان بهداشت جهانی استفاده از دوا‌های خوراکی (تنوفوویر یا انتکتاویر) را به عنوان قوی‌ترین دارو‌ها برای سرکوب ویروس هپاتیت ب توصیه می‌کند. آن‌ها در مقایسه با سایر دارو‌ها به ندرت منجر به مقاومت دارویی می‌شوند، مصرفشان ساده است (۱ قرص در روز) و عوارض جانبی کمی دارند، بنابراین به نظارت محدودی نیاز دارند.
