کیست های پیشرفته و پیچیده تخمدان
کیست تخمدان کیسه‌ایی است که روی تخمدان یا داخل آن ایجاد می‌شود. کیست تخمدانی که با مایع مخاط مانند پر شده است یک کیست ساده محسوب می‌شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین، کیستی که حاوی مواد جامد یا خون باشد، کیست پیچیده نامیده می‌شود.
کیست‌های ساده:
کیست‌های ساده بسیار شایع هستند و بانوان زیادی در طول زندگی خود به این نوع کیست‌ها مبتلا می‌شوند. چنین کیست‌هایی زمانی ایجاد می‌شوند که تخمدان نتواند تخمک آزاد کند یا فولیکول موجود در تخمدان پس از آزاد شدن تخمک به رشد خود ادامه دهد.
ازآنجایی‌که کیست‌های ساده با چرخه قاعدگی طبیعی شما ارتباط مستقیم دارد و در نتیجه این چرخه‌ها شکل می‌گیرند، با نام کیست‌های فانکشنال نیز شناخته می‌شوند. کیست‌های فانکشنال معمولاً هیچ علائمی ندارند و اغلب اوقات پس از گذشت چند چرخه قاعدگی، به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند.
کیست‌های پیچیده:
کیست‌های پیچیده با چرخه قاعدگی طبیعی ارتباطی ندارند و کمتر شایع هستند. سه نوع کیست پیچیده تخمدان وجود دارد:
کیست‌های درموئید از سلول‌هایی تشکیل می‌شوند که از زمان تولد در بدن شما وجود داشته‌اند. بدن شما از این سلول‌ها برای تولید بافت پوستی استفاده می‌کند بنابراین ممکن است حاوی چربی، پوست، مو یا حتی دندان باشند.
کیست های سیست آدنوما حاوی بافت تخمدان همراه با مایع یا مخاط هستند.
آندومتریوما زمانی تشکیل می‌شوند که سلول‌های مخاط رحم در خارج از محیط رحم، جایی درون یا روی تخمدان رشد کنند.
اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و بدخیم بودن آن‌ها اتفاقی نادر به‌حساب می‌آید. بیشتر کیست‌های خوش‌خیم، کیست‌هایی هستند که قبل از دوران یائسگی ایجاد می‌شوند.
علائم چیست؟
ممکن است کیست‌های کوچک تخمدان داشته باشید اما هیچ علائمی در بدنتان مشاهده نشود. خوب است که از علائم رایج وابسته به کیست‌های تخمدان آگاهی داشته باشید. برخی از این علائم شایع عبارت‌اند از:
- نفخ یا احساس فشار در ناحیه زیرین شکم
- درد در ناحیه پایینی شکم
- حالت تهوع و استفراغ که زمانی ایجاد می‌شود که کیست در حال چرخاندن تخمدان باشد
- تکرر ادرار زمانی رخ می‌دهد که کیست به‌اندازه‌ای بزرگ باشد که مثانه را تحت‌فشار قرار دهد
- درد ناگهانی و شدید در صورت پارگی کیست
اگر تب، استفراغ یا درد شدید شکم به سراغتان آمد، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی بروید.
اگر آندومتریوما داشته باشید، علائم زیر در بدنتان مشاهده خواهد شد:
- قاعدگی‌های دردناک
- درد هنگام مقاربت
- ادرار همراه با درد و حرکات غیرعادی روده در دوران قاعدگی
- خستگی و بی‌حالی
- حالت تهوع
- اسهال
- یبوست
- مشکلات باروری
چه عواملی باعث ایجاد کیست‌های پیچیده تخمدان می‌شوند؟
اغلب نمی‌توان علت شکل‌گیری کیست‌های تخمدان را به طور قطعی تعیین کرد.
کیست‌های فانکشنال با یک مشکل جزئی که اغلب به هورمون‌ها مربوط می‌شود، در چرخه قاعدگی طبیعی ایجاد می‌شوند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) بیماری است که باعث شکل‌گیری بسیاری از کیست‌های ساده و کوچک تخمدان می‌شود.
علت دقیق ابتلا به PCOS اما تحقیقات نشان داده که این بیماری با عدم تعادل میزان هورمون‌ها در ارتباط است.
آندومتریوما در نتیجه بیماری به نام آندومتریوز رخ می‌دهد. این بیماری باعث می‌شود سلول‌های پوششی رحم در محلی خارج از آن، و در تخمدان‌ها رشد کنند.
کیست‌های سرطانی زمانی رشد می‌کنند که سلول‌های جهش‌یافته تخمدان شروع به رشد و تولیدمثل کنند.
چه کسانی در معرض خطر کیست تخمدان قرار دارند؟
تشکیل کیست تخمدان در زنانی که تخمک‌گذاری می‌کنند امری کاملاً شایع و معمول است. بعد از یائسگی، احتمال ابتلا به کیست‌های تخمدان کاهش می‌یابد اما در مقابل، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش پیدا خواهد کرد.
حدود هشت درصد از زنان در دوران یائسگی، کیست‌های بسیار بزرگی دارند که نیاز به درمان یا حتی جراحی خواهند داشت.
کیست پیچیده تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر در حال حاضر علائم ناشی از کیست در بدنتان مشاهده می‌شود، به پزشک مراجعه کنید. احتمالاً به معاینه لگن نیاز خواهید داشت. اگر پزشک به‌احتمال وجود کیست مشکوک باشد، به‌احتمال زیاد از شیوه صبر و مشاهده استفاده می‌کند زیرا همان‌طور که گفته شد اغلب کیست‌های تخمدان بدون درمان از بین می‌روند.
همچنین شاید پزشک از شما بخواهد تا تست بارداری بدهید زیرا بارداری می‌تواند علائم شکمی مشابهی برایتان ایجاد کند.
سایر آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند شامل سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن باشد.
سونوگرافی:
سونوگرافی از امواج صوتی برای ثبت تصاویری از وضعیت کنونی و واقعی تخمدان‌ها و محیط اطراف آن استفاده می‌کند. سونوگرافی سریع، ایمن و بدون درد است.
اگر پزشکتان به وجود کیست تخمدان در بدنتان مشکوک باشد، احتمالاً از سونوگرافی ترانس واژینال برای شناسایی کیست استفاده می‌کند. در فرایند این نوع سونوگرافی، به پشت دراز می‌کشید و پاهایتان را در رکاب‌های مخصوص قرار می‌دهید.
افراد متخصص، مبدل را که به نظر میله‌ای بلند است، چند سانتی‌متر وارد واژن می‌کنند تا تصاویر تخمدان و رحم ثبت شوند. مبدل از سپکولوم (وسیله معاینه از طریق سوراخ‌های بدن) که پزشکتان در آزمایش پاپ استفاده می‌کند کوچک‌تر است.
فرایند ثبت تصاویر چند دقیقه طول می‌کشد. ممکن است کمی ناراحت‌کننده باشد اما معمولاً دردی ایجاد نمی‌کند.
تصویربرداری با سونوگرافی می‌تواند به تعیین محل، اندازه و شکل کیست کمک کند. همچنین ممکن است با سونوگرافی بتوان تشخیص داد که کیست تخمدان شناسایی‌شده ساده است یا پیچیده.
از پزشکتان درباره شرایط قبل از سونوگرافی بپرسید. برای مثال آیا باید با مثانه پر وارد شوید یا خالی؟ ممکن است لازم باشد درحالی‌که مثانه‌تان پر است سونوگرافی را انجام دهید و سپس قبل از انجام آزمایش دوم، مثانه‌تان را خالی کنید. از سوی دیگر، شاید از شما بخواهند تا قبل از جلسه سونوگرافی مثانه‌تان را خالی کرده باشید.
آزمایش خون:
شاید آزمایش خون برای بررسی آنتی‌ژن سرطان 125 (CA125)، پروتئینی که می‌تواند در زنانی که سرطان تخمدان دارند زیاد باشد انجام دهید. اگر به آندومتریوز مبتلا یا در دوران قاعدگی باشید، میزان CA125 نیز می‌تواند زیاد باشد. آزمایش‌های خون دیگر می‌تواند به شما کمک کند تا مشخص شود آیا عدم تعادل هورمونی دارید یا نه.
کیست پیچیده تخمدان چگونه درمان می‌شود؟
گاهی اوقات مسکن‌هایی که بدون نسخه پزشک قابل خریداری هستند، نیازهایتان را در مقابله با کیست‌ها برطرف می‌کنند. اگر درد و ناراحتی زیادی دارید، می‌توانید به پزشک خود مراجعه کنید تا مسکن‌های قوی‌تری برایتان تجویز کند.
اغلب اوقات کیست‌های پیچیده تخمدان به فرایند درمانی بیشتر و طولانی‌تری نیاز پیدا خواهند کرد. پنج تا ده درصد زنان برای برداشتن کیست تخمدان نیاز به جراحی دارند. سیزده تا بیست ویک درصد کیست‌هایی که با جراحی برداشته می‌شوند سرطانی هستند.
اگر کیستی بیش از حد بزرگ شود، دردناک باشد یا مشکلات متعددی ایجاد کند، به‌احتمال زیاد مجبور می‌شوید برای جراحی و برداشتن آن اقدام کنید.
پزشک با استفاده از ابزار کوچک و سبکی به نام لاپاراسکوپ می‌تواند برخی از کیست‌ها را از تخمدان خارج کند.
پزشک می‌تواند لاپاروسکوپی را از طریق ایجاد یک برش کوچک به شکمتان وارد کند. این فرایند در حالی صورت می‌گیرد که بیمار بیهوش شده باشد.
پزشک با روش‌های معمول و سنتی جراحی می‌تواند کیست‌های بزرگ یا پیچیده‌ای را که سرطانی به نظر می‌رسند از بدن خارج کند و سپس کیست را بررسی و آزمایش کند تا تشخیص دهد که کیست خارج‌شده حاوی سلول‌های سرطانی است یا نه.
اگر به طور مکرر دچار کیست تخمدان می‌شوید، شاید پزشکتان روش کنترل بارداری هورمونی را به شما توصیه کند. این روش درمانی می‌تواند به جلوگیری از تخمک‌گذاری کمک کند و احتمال شکل‌گیری کیست‌های بیشتر را کاهش دهد.
درمان آندومتریوز اغلب اوقات شامل مراحل هورمون‌درمانی، مصرف داروهای ضد درد و جراحی می‌شود.
چه عوارضی ممکن است ایجاد شود؟
بیشتر کیست‌های ساده تخمدان مضر نیستند، کیست‌های پیچیده تخمدان، مانند درموئیدها و سیستادنوم‌ها، قابلیت بزرگ شدن را دارند.
افزایش ابعاد کیست می‌تواند تخمدان را از جای اصلی خود خارج کند، همچنین می‌تواند بیماری دردناک به نام پیچش تخمدان را ایجاد کند که باعث پیچ‌خوردگی تخمدان می‌شود. این احتمال وجود دارد که کیست‌ها به مثانه فشار وارد کنند و باعث تکرر ادرار شوند.
پارگی کیست می‌تواند به وقوع موارد زیر منجر شود:
- درد شدید در شکم
- سرگیجه
- احساس ضعف
- تنفس سریع
- استفراغ
- خونریزی
اگر هرکدام از علائم مذکور را دارید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که هم آندومتریوم و هم PCOS می‌توانند مشکلات باروری ایجاد کنند. بیشتر کیست‌های تخمدان سرطانی نیستند، اما کیست‌های پیچیده تخمدان خطر وقوع سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند.
دورنمای آن چگونه است؟
دورنما و آینده‌ی کیست‌های ساده تخمدان بسیار خوب به نظر می‌رسد. آن نتایجی که دررابطه‌با کیست‌های پیچیده تخمدان انتظار دارید، به روند و روش‌های درمانی شما بستگی دارد.
گاهی اوقات یک راه درمانی مناسب و درست به نتیجه خوبی ختم می‌شود و بالعکس، گاهی انتخاب‌های نادرست یا سهل‌انگاری در فرایند درمان باعث می‌شود مشکلات بیشتری برای جسمتان ایجاد شود.
پس از جراحی و برداشتن کیست، تا مدت زیادی بعید است که دوباره کیست پیچیده و سرطانی در بدنتان شکل بگیرد.
درمان آندومتریوز شدید می‌تواند با هورمون‌درمانی و جراحی صورت بگیرد. در بعضی موارد، آندومتریوز بافت و زخمی برجای می‌گذارد که ممکن است به اندام‌های داخلی آسیب برساند. حدود سی تا چهل درصد زنان مبتلا به ناباروری غیرقابل‌توجیه، آندومتریوز دارند.
اگر سرطان تخمدان دارید، دورنمای حالات شما به میزان گسترش سلول‌های سرطانی بستگی دارد. گزینه‌های درمانی شامل برداشتن تخمدان با جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است. نتایج درمانی زمانی بهتر خواهند بود که پزشک در مراحل اولیه سرطان تخمدان را به‌درستی تشخیص دهد و به درمان آن بپردازد.
