"من تشنه هستم!" / کمبود آب مشکلات ایران را پیچیده تر می کند

به گزارش نیویورک تایمز، ایران با موج پنجم همه‌گیری ویروس کرونا درگیر است، اقتصاد توسط تحریم‌های آمریکا تحت فشار قرار گرفته است و مذاکرات در مورد نجات برجام، که زمانی به عنوان راهی برای نجات اقتصاد قلمداد می‌شد، متوقف شده است. اما اکنون کشور با یک بحران متفاوت که به راحتی قابل پیش بینی بود، روبرو است: کمبود شدید آب. خشکسالی طولانی مدت و افزایش درجه حرارت ناشی از تغییرات آب و هوایی، همراه با دهه‌ها مدیریت نادرست دولت در منابع طبیعی و عدم برنامه‌ریزی، بحران آب را به دلیلی برای اعتراضات و ناآرامی‌های روزهای اخیر تبدیل کرده است. طی هفته گذشته، تظاهرکنندگان به خیابان‌های استان خوزستان، استانی در جنوب غربی ایران، آمده‌اند.

اقتصاد آنلاین - عاطفه حسینی؛ بخشی از استان خوزستان را قوم‌های عرب تشکیل می‌دهند که در طول تاریخ با تبعیض‌هایی روبرو بوده‌اند، همچنین در این استان جنبش‌های جدایی طلبانه‌ای وجود داشته است. اما معترضین همواره تاکید کرده‌اند که آن‌ها خواستار جدایی نیستند و اعتراضات آن‌ها نباید با جنبش های جدایی‌طلبانه اشتباه گرفته شود.

مجتبی محفوظی ، نماینده آبادان در مجلس، در سخنرانی روز دوشنبه خود در صحن مجلس فریاد زد "خوزستان و مردم مظلوم آن را نجات دهید! آنچه را سزاوار آن است به آن بازگردانید"

مقامات دولتی نباید با بحران آب و خشکسالی غافلگیر شوند، چون این بحران‌ها در طی سال‌ها بوجود آمدند و این روزها فقط عواقب این بحران‌ها در حال آشکار شدن است. وزیر نیرو در ماه می هشدار داد که این تابستان، خشک ترین تابستان ایران در 50 سال گذشته است و افزایش دما تا 50 درجه سانتیگراد - 122 درجه فارنهایت - منجر به قطع برق و کمبود آب می‌شود. سازمان هواشناسی ایران نیز در ماه ژوئن هشدار داد که مناطق جنوبی و غربی با کاهش 50 تا 85 درصدی بارندگی و افزایش دما از دو تا سه درجه سانتیگراد مواجه شده‌اند.

خوزستان 80 درصد از نفت و 60 درصد از ذخایر گاز ایران را دربردارد و یک ستون مهم اقتصادی است. در مزارع زراعتی این استان، نیشکر ، گندم و جو کشت می‌شد. اما حالا با کمبود آب محصولات از بین می‌رود، گاومیش‌ها از تشنگی می‌میرند و دولت با یکی از جدی‌ترین معضلات خود مواجه است.

دولت ایران هیاتی را برای بررسی بحران آب به خوزستان فرستاده و حسن روحانی، رییس جمهوری ایران تعهد داده که به ساکنان این استان کمک و خسارت آنان را جبران کند. دو رییس جمهوری پیشین ، محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد نیز از معترضین حمایت کردند و خشونت علیه آن‌ها را محکوم کردند.

اما کارشناسان محیط زیست و آب گفتند اقدامات کوتاه مدت مانند بردن تانکرهای آب به خوزستان برای رفع این مشکل اساسی سود چندانی نخواهد داشت. همچنین افتتاح سدها و مخازن یک راه‌حل موقت برای بحران آب خوزستان است که  باعث کمبود آب در شهرهایی مانند، اصفهان، شهری در مرکز ایران و استان‌های اطراف آن می‌شود.

چالش‌های زیست محیطی خوزستان کاملاً جدی است. مخازن خالی، تالاب‌های خشک، طوفان‌های گرد و غبار، گرمای شدید، آتش سوزی و آلودگی جدی هوا و آب و خاک بخشی از این چالش‌ها هستند.

کاوه مدنی، دانشمند دانشگاه ییل و معاون سابق سازمان محیط زیست ایران گفت: "فشاری که برای مدتی طولانی به محیط زیست وارد شده، بیشتر از ظرفیت اکولوژیکی آن بوده است. در حال حاضر خوزستان مانند بیشتر بخش‌های ایران در وضعیت ورشکستگی آبی قرار دارد." آقای مدنی همچنین گفت که دولت‌های ایران همواره منابع طبیعی را برای ایجاد شغل، دستکاری و تخریب کرده‌اند. به عنوان مثال، او به پروژه‌ای اشاره کرد که منابع آب خوزستان را از طریق خطوط لوله و تونل‌ها به مناطق کویری مرکزی ایران هدایت می‌کند.

اعتراضات به کمبود آب در ایران سابقه‌دار است. برای مثال، کشاورزان اصفهانی در اعتراض به خشک شدن رودخانه‌ای که محل حیات کشاورزی آن‌ها بود، تظاهرات کردند. اعتراضاتی علیه خشک شدن دریاچه نمکی برجسته در ارومیه، در غرب ایران نیز به راه افتاد. اما همزمانی تغییرات آب و هوایی، خشکسالی، پاندمی و انزوای ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا، نگرانی‌ها از اعتراضات اخیر را افزایش داده است.

صادق الحسینی، اقتصاددان برجسته ایرانی، روز سه‌شنبه در گفتگویی در کلاب‌هاوس با حضور هزاران ایرانی گفت: " ما در سراسر کشور با مشکل جدی برق و کمبود آب روبرو هستیم و اگر طی چند ماه آینده وضعیت آب و هوا بهتر نشود، این بحران حادتر می‌شود". آقای الحسینی علت این مشکل را بخشی از یارانه‌های دولتی و همچنین قیمت ارزان برق و آب می‌داند که منجر به مصرف بی‌رویه انرژی می‌شود. از طرفی دیگر، هرگونه افزایش قیمت باعث نارضایتی بیشتر می‌شود، زیرا اکثریت جمعیت 85 میلیون نفری ایران، از نظر اقتصادی با مشکل روبرو هستند.