گره کور محدودیت دامنه نوسان باز خواهد شد؟

به گزارش اقتصادآنلاین؛ دامنه نوسان، یکی از ابزارها برای کنترل تغییرات قیمت سهام است. دامنه نوسان به حدود سقف و کف قیمتی گفته می‌شود که برای هر سهم در روزهای معاملاتی به کار می‌رود. در حال حاضر دامنه نوسان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس برای سهام، مثبت ۵ تا منفی ۵درصد و برای حق تقدم سهام، از مثبت ۱۰ تا منفی ۱۰درصد در نظر گرفته می‌شود. در بازار پایه (شامل تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز)، دامنه نوسان معاملات به ترتیب مثبت و منفی ۳درصد، مثبت و منفی ۲درصد و مثبت و منفی ۱درصد است.

باوجود اینکه مطابق با مصوبه هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، از روز ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ دامنه نوسان قیمت در کلیه نمادهای معاملاتی بازارهای بورس اوراق بهادار تهران به مثبت و منفی ۵درصد و دامنه نوسان صندوق های قابل معامله به مثبت و منفی ۱۰درصد تغییر کرد، اما سال گذشته و از تاریخ ۲۵ بهمن ماه، دامنه نوسان نامتقارن در بازار اعمال شد و دامنه نوسان خرید و فروش سهام از مثبت و منفی ۵درصد به منفی ۲ تا مثبت ٦درصد تغییر کرد. از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه درخصوص اثرات منفی دامنه نوسان متقارن هشدار داده بودند و آن را راهکاری موقتی برای مثبت کردن بازار می‌دانستند که درنهایت اثراتی منفی خواهد داشت و صف‌های فروش طولانی ایجاد خواهد کرد. اما مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کردند که تصمیم اعمال دامنه نوسان نامتقارن، در راستای آرامش بازار گرفته شده است و کوتاه‌مدت خواهد بود. این در حالی است که پس از اعمال دامنه نوسان نامتقارن، شاخص کل تنها چند روز مثبت بود و پس از آن، به مسیر نزولی خود بازگشت.

دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، اسفندماه سال گذشته در دفاع از اعمال دامنه نوسان متقارن گفت: وقتی که دامنه نوسان منفی ۵ بوده و فضای بازار هیجانی و به دور از تحلیل است، بازارگردان تبدیل به نوسان‌گیر می‌شود و روی منفی ۵ سهام را از دست مردم می‌گیرد و با کوچک‌ترین فضای مثبت، بازدهی بالایی را کسب می‌کند؛ لذا باید توجه داشت که هر تصمیمی هزینه و فایده دارد. ما در این مقطع از زمان به این نتیجه رسیدیم که فایده دامنه نوسان منفی ۲ و مثبت ۲ کمتر از زیان آن است.

وی افزود: ما برای شرایط موقت، تصمیم موقت می‌گیریم و هر ماه گزارشی را به شورای عالی بورس ارائه می‌دهیم، اما پیشنهاد ما به شورای عالی بورس این است که تصمیم دامنه نامتقارن که آرامش نسبی ایجاد کرده را بررسی کنیم. ضمن اینکه انتظارات اکنون به سمتی رفته است که آینده اقتصاد را می‌توان بهتر از قبل ترسیم کرد. ضمن اینکه دو فصل متوالی رشد اقتصادی مثبت داشتیم، پس فضا دیگر غبارآلود نیست. اما باید توجه داشت که اگرچه ما یک تصمیم موقت در شرایط خاص داشتیم، اما تغییرات متعدد هم خود هزینه و فایده دارد. لذا اینکه مرتب تصمیمات را تغییر دهیم، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.

دهقان دهنوی اضافه کرد: سازمان بورس اعتقاد دارد که باید یک بسته برای دامنه نوسان طراحی شود. بنابراین چشم‌انداز حذف دامنه نوسان است. البته باید گفت که در خیلی از بورس‌های دنیا، دامنه نوسان وجود دارد، اما خیلی دامنه بزرگی است و به ندرت به چشم می‌آید. باید بتوان شرایط تعریف شده بر روی دامنه نوسان گذاشت تا در مواقع خاص انعطاف پذیری لازم را داشته باشد. بنابراین باید مصلحت بازار را در نظر گرفت.

فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد نیز به دنبال تداوم ادعاهای بورسی عجیب خود، ۸ تیرماه تصریح کرد: اینکه دامنه نوسانات را کاهش دهیم، یک تصمیم عافیت طلبانه بود که ما انتخاب نکردیم و گفتیم که ریسک‌پذیری یکی از مسائل مهم بازار است و بنابراین باید مدیران هم ریسک‌پذیر باشند.

دامنه نوسان بورس باوجود تغییراتی که در سال گذشته داشت، درنهایت در سال جدید با تصمیم شورای عالی بورس، مثبت و منفی ۵ درصد شد و به روال قبلی خود برگشت. حال، محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در جدیدترین اظهارات خود درخصوص دامنه نوسان اظهار داشت: تعریف دامنه نوسان نامتقارن یک تصمیم موقتی بود و سعی می‌کنیم به تدریج دامنه نوسان گسترده‌تر و در نهایت حذف شود.

به گفته وی، تعریف دامنه نامتقارن برای نوسان سهام بورس یک تصمیم موقتی شورای عالی بورس بود که به مقتضای شرایط بازار گرفته شد، اما پس از آن شورای عالی بورس مصوب کرد که بازار کم‌کم به سمت باز کردن دامنه نوسان حرکت کند. عمده کشورها دامنه نوسان تعریف می‌کنند، اما این دامنه آنقدر وسیع و باز است که به ندرت، سهام در بورس می‌توانند به اندازه آن دامنه نوسان پیدا کنند. در واقع می‌توان گفت دامنه نوسان عملاً وجود ندارد.

دهقان دهنوی تصریح کرد: طبق مصوبه شورای عالی بورس، بورس یک مسیری را پیش می‌برد که هر ماه نیم‌درصد به دامنه نوسان اضافه شود و در نهایت به مرحله‌ای برسیم که انگار دامنه نوسان وجود ندارد. اما می‌توان آن را یک گام رو به جلو برای رسیدن به استانداردهای جهانی دانست.

محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس نیز اعلام کرد: تغییر دامنه نوسان به نظر سازمان بورس بستگی دارد. با توجه به مقتضیات بازار سرمایه، لغو تدریجی محدودیت‌های دامنه نوسان در شورای عالی بورس، مطرح و تصمیم‌گیری در خصوص اجرای آن بر عهده هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.

یکی از مهم‌ترین فاکتورها در بازار سرمایه، نقدشوندگی بازار سهام است. در نتیجه محدودیت دامنه نوسان موجب کاهش موارد فوق می‌شود و کلیت بازار سهام را با اختلال مواجه می‌کند. از سوی دیگر طبق گزارش‌های علمی و پژوهشی مشخص شده است که تغییرات دامنه نوسان، ارتباطی با روند بازار نداشته و در تغییر مسیر بازار تاثیری ندارد. در واقع دامنه نوسان تنها فرصت خرید و فروش بیشتر به جاماندگان برای خروج و یا ورود به سهمی را می‌دهند و این رانت را در اختیار آن‌ها می‌گذارند. از طرفی این تأخیر در نزدیک شدن به قیمت ذاتی سهم، موجب کاهش کارایی بازار می‌شود.