قاتل پنهانی به نام فشار خون!

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، به طور متوسط 22 درصد زنان و 21 درصد مردان ایرانی به فشار خون بالا مبتلا هستند. بیش از 50 درصد از گروه سنی 55 تا 69 سال در کشور با عوارض فشار خون بالا دست و پنجه نرم می‌کنند. بدترین بخش انتشار آمار این است که در همین گروه سنی، 50 درصد مرگ‌ومیرها ناشی از مشکلات قلبی - عروقی است و 33 درصد مرگ‎ و میرهای قلبی - عروقی به دلیل ابتلا به فشار خون بالاست. به همین دلیل در روز جهانی فشار خون سراغ بیماری‌هایی رفته‌ایم که به دلیل ابتلا به فشار خون ممکن است بروز کند.

فشار خون یعنی چه؟

 فشار خون نشانه اندازه‎گیری دو عامل است: یکی برون‌ده قلب (فشار خون سیستولیک) و دیگری مقاومت رگ (فشار خون دیاستولیک). برون‌ده قلب، مقدار خونی است که به وسیله قلب به درون شریان آئورت پمپ می‌شود که حدود 5 تا 6 لیتر است. مقاومت رگ هم مقاومتی است که بر سر راه خروج خون از قلب در رگ‎ها به وجود می‎آید گفته می‎شود.

فشار خون سیستولیک طبیعی 12 است و درصورتی که بالاتر و به عدد 14 به بالا برسد، موجب سرگیجه و حتی درصورت طولانی‎ بودن منجر به مرگ شود. فشار خون دیاستولیک نرمال 8 میلی‎متر جیوه است و بالاترین حد آن هم عدد 9 است؛ بنابراین اگر کسی فشارش 14‌روی 9 یا بیشتر باشد، دچار فشار خون بالا شده است. فشار خون 9 روی 6 هم فشار خون کم و پایین است که منجر به سکته، بیماری‎های کلیوی و بیماری‌های قلبی می‎شود. البته درصد کمی از ایرانی‌ها دچار فشار خون پایین هستند و به خاطر سبک زندگی، مصرف بالای نمک، استرس و بی‌تحرکی درصد بالایی از شهروندان به فشار خون بالا مبتلا هستند.

اثرات فشار خون بالا

 فشار خون بالا، خود یک بیماری است اما این عارضه می‎تواند باعث بروز بیماری‌های دیگری هم شود؛ بیماری‌هایی که غیرمستقیم به مرگ افراد منجر می‌شود. ازجمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آسیب به شریان‌ها: شریان‎های خونی سالم انعطاف‌پذیرند و خون را بدون هیچ مانعی از خود عبور می‌دهند. فشار خون بالا اما شریان‌های خونی را منقبض و سخت کرده و انعطاف آنها را کم می‎کند. با فشار خون بالا چربی‌های مواد غذایی در شریان‌ها رسوب می‎کند و جریان خون در شریان‌ها با سرعت کمتری انجام می‌شود. با تنگ‌شدن شریان‎ها، فشار خون افزایش پیدا می‌کند تا زمانی که شریان‎های خونی انسداد پیدا می‌کنند و درنتیجه حمله یا سکته قلبی روی‌می‌دهد.

آسیب قلبی: فشار خون بالا عملکرد قلب را مختل می‌کند. اگر قلب یک پمپ آب باشد و از این پمپ خواسته شود بیش از حد توانش آب استخراج کند چه اتفاقی می‌افتد؟ پمپ حتما آسیب می‌بیند و به زودی خراب می‌شود. اگر فشار خون هم بالا باشد، قلب برای این که عروق خونی را با فشار بیشتری پر از خون کند، مجبور است بیشتر کار کند و این یعنی که عضلات قلب بیشتر منقبض می‌شود. قلب برای این که جوابگوی فشاری که تحمل می‌کند باشد، بزرگ می‌شود. بزرگ‌شدن قلب باعث آریتمی، نارسایی قلبی، حمله قلبی و حتی مرگ قلبی می‌شود.

پیری زودرس: یکی از وظایف پوست این است که با تغییرات میزان اکسیژن محیطی مویرگ‎های خون به تنظیم فشار خون و ضربان قلب کمک کند. پوست زمانی وظیفه‌اش را درست انجام می‌دهد که شرایط بدن و فشار خون طبیعی باشد. در فشار خون بالا جریان خون عبورى از مویرگ‎هاى پوستى و دیگر نقاط بدن کاهش پیدا می‌کند. کاهش عبور مویرگ‎ها در سطح خون باعث آسیب دیدن پوست می‌شود. عوارض پوستی ناشی از فشار خون بالا زیاد است که مهم‌ترین آن سرعت‌بخشیدن به پیری و درنتیجه پیری زودرس است. ایجاد چروک و خشکی پوست، حاصل کاهش جریان خون و اکسیژن در بافت‌های مختلف پوست بدن است.

آسیب مغزی: برای این که مغز عملکرد خوبی داشه باشد، باید از خونی که به میزان زیادی اکسیژن با خود دارد، تغذیه کند. فشار خون بالا اما می‌تواند تغذیه خونی مغز را کاهش دهد. انسداد موقت جریان خون به مغز، حملات ایسکمیک گذرا را ایجاد می‌کند. حملات ایسکمیک گذرا، درواقع به شرایط ناپایداری گفته می‎شود که مغز به طور ناقص عمل می‌کند، این پدیده به خاطر خون‌رسانی ناقص به مغز به وجود می‌آید. درصورت انسداد شریان خونی و کاهش خون‌رسانی به مغز، سلول‎های مغزی از بین می‌‌روند. فرآیند از بین‌رفتن سلول‌های مغز به نام سکته مغزی شناخته می‌‎شوند. فشار خون بالای کنترل نشده، حافظه، توانایی یادگیری، به یاد آوردن اتفاقات و رویدادها، قدرت تکلم و استدلال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با کنترل فشار خون بالا صدمات گذشته‌ای را که در مغز ایجاد شده نمی‌توان از بین برد، تنها می‎توان خطراتی را که در آینده در کمین است، کاهش داد.

بیماری‌های کلیوی: عملکرد کلیه در رابطه مستقیم با خون و فشار خون است. کلیه هورمون‎هایی را که روی تنش رگ‎های خونی تاثیرگذارند تنظیم می‌کند. به جز این اما کلیه مواد زائد خون را دفع‌می‌کند و مهم‌تر این که کنترل‎کننده فشار خون است. همه این‎ نقش‎ها نشان می‌‌دهد کلیه و فشار خون در ارتباط تنگاتنگ با هم هستند؛ چرا که یکی از وظایف کلیه کنترل مقدار نمک و آب بدن هم هست.

دو عاملی که یکی از آنها یعنی نمک، به شدت بر فشار خون بالا تاثیرگذار است. شاید به خاطر همه اینهاست که باعث شده فشار خون بالا در افراد مبتلا به بیماری کلیوی رایج باشد چراکه فشار خون بالا به کلیه‌ها آسیب می‌زند. اورولوژیست‎ها، برای درمان مشکلات کلیوی بیماران‌شان اول از همه به فکر کنترل فشار خون بالای او هستند. نارسایی کلیه، دیالیز و پیوند کلیه از مشکلاتی است که فشار خون بالا برای بیماران کلیوی ایجاد می‌کند. بیش از 30 درصد دلیل ابتلا به بیماری‎های کلیوی به دلیل ابتلا به فشار خون بالاست و هر کسی که فشار خون و بیماری کلیوی داشته باشد با احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد ممکن است گرفتار نارسایی‌های کلیوی و دیالیز شود.

خونریزی چشم و کاهش دید: شبکیه تنها عضو بدن است که عروق آن به صورت مستقیم قابل مشاهده بوده و به همین دلیل می‌توان فشار خون بالا را در آن دید و تشخیص داد. انسداد شریان‌های خونی به شبکیه می‌تواند باعث تنگ‌ و باریک‌شدن شریان شبکیه شود. خونریزی‌های کوچک، تاری دید، ورم شریان‌های خونی چشم و حتی افت دید می‌تواند از اثرات فشار خون بالا بر چشم‌ها باشد.

اگر فشار خون بالا درمان نشود، می‌تواند باعث پاره‌شدن شریان‌های خونی و درنتیجه خونریزی چشم هم شود. فشار خون بالا شاید اثرات اندکی بر چشم داشته باشد، اما اگر فرد مبتلا به فشار خون بالا به دیابت هم مبتلا باشد، اثرات سوء بیماری می‌تواند بیشتر شود.