دیپلماسی اقتصادی ضرورتی فراموش شده / بابک زنجانی تقصیر من نبود
گفت‌وگوی اقتصادآنلاین با رستم قاسمی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری۱۴۰۰ "با هدف نقد و بررسی برنامه‌های اقتصادی انتخاباتی" وی جمعه شب گذشته برگزار شد.
به گزارش اقتصادآنلاین، در حالی به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ نزدیک می‌شویم که اقتصاد ایران شرایط خطیری را پشت سر می‌گذارد. آمارهای رسمی حاکی از این است که متغیرهای اقتصاد کلان کشور همچون رشد اقتصادی، تورم، نرخ بیکاری، کسری بودجه، سرمایه‌گذاری و ... شرایط نامطلوبی را طی یک دهه گذشته تجربه کرده‌است. از همین رو پایگاه خبری اقتصادآنلاین در نظر دارد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و با هدف نقد و بررسی برنامه‌های اقتصادی، سلسله گفت‌وگوهای اقتصادی را با این نامزدها برگزار کند.
مهمان دومین قسمت از این برنامه در روز جمعه سوم اردیبهشت ماه، رستم قاسمی، سیاستمدار اصولگرا و وزیر سابق نفت است. وی فرماندهی قرارگاهی سازندگی خاتم‌الانبیاء سپاه را در دوره فرماندهی عزیز جعفری بر سپاه بر عهده داشته و همچنین وزیر نفت محمود احمدی‌نژاد بوده است.
مشروح گفت و گوی اقتصادآنلاین با رستم قاسمی به شرح زیر است؛
لزوم جایگزینی بودجه نویسی عملکردی به جای بودجه نویسی افزایشی
رستم قاسمی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ گفت: بودجه 1400 با کسری بالا و با فرض برداشته شدن تحریم‌ها و بازگشت فروش نفت ایران به قبل از تحریم‌ها نوشته شده است.
وی روش بودجه نویسی در کشور را افزایشی و نه مبتنی بر عملکرد خواند و افزود؛ در این روش که سال‌هاست در روند بودجه نویسی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، به جای اینکه عملکرد دستگاه‌های مختلف را مبنای تخصیص بودجه قرار دهد، تنها به بودجه سال گذشته هر دستگاه اضافه کرده و بودجه سال جدید آن معین می‌کند. گزارش‌های بودجه‌ای هم گزارش‌های ریالی بودجه است به جای اینکه گزارشی از عملکرد آن ارائه دهد. لذا کشور نیاز به یک اصلاح جدی در فرآیند بودجه نویسی دارد.
وزیر سابق نفت افزود: همین ساختار اشتباه بودجه‌ای و فقدان شاخص‌های عملکردی سبب شده تا نتوان به درستی عملکرد دولت‌ها و وزرای مختلف را مورد نقد بررسی و مقایسه قرارداد.
اصلاح نظام بودجه‌ای و ساختار معیوب بانکی، لازمه درمان غده سرطانی تورم است
رستم قاسمی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ با اشاره به این که کسری بودجه و نظام بانکی معیوب، دو عامل ایجاد تورم در کشور هستند و 1400 سال سختی از منظر تورم خواهد بود، افزود؛ معضل تورم باید با استفاده از دانش فنی آن حل شود. بودجه دولت باید واقعی نوشته شده و کسری‌های نهفته‌ای که در آن وجود دارد برطرف شود. از طرف دیگر باید خلق پول در نظام بانکی ما متوقف شود. با این اقدامات می‌توان قول کاهش تورم، تا نزدیک تورم‌های تک رقمی در سال‌های آتی را داد.
قاسمی در ادامه گفت: از نظر بنده بنا گذاشتن درست پایه‌های نظام اقتصادی که منجر به پایداری اقتصاد می‌شود باید اصل قرار بگیرد و از اقدامات سطحی و غیر اصولی برای خوشایند موقتی مردم اجتناب شود.
تقویت روابط تجاری با کشوری‌های محور مقاومت فرصت مناسبی برای اقتصاد است/ نیروهای مسلح تلاش خود را کردند از این جا به بعد نوبت دولت است
قاسمی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری 1400 گفت: هزینه نظامی که ما در منطقه انجام دادیم، باعث از بین رفتن داعش شد در حالی که اگر این هزینه‌ها انجام نشده بود باید هزینه و شهدای بیشتری را برای محافظت از مرزهای کشور پرداخت می‌کردیم. این اقدامات برای تامین امنیت کشور، با موفقیت انجام شد اما از این جا به بعد وظیفه دولت بود تا با ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم، زمینه حضور اقتصادی در کشورهای محور مقاومت را ایجاد کند. سپاه قدس نیز تلاش خود را برای کمک به دولت در این زمینه کرد. با این حال ما شاهد دستاورد‌های خوبی در این زمینه هستیم تا جایی که صادرات ما به عراق، نزدیک به نیمی از کل صادرات غیر نفتی ما و 24 درصد کل واردات کشور عراق را تشکیل می‌دهد. هر چند این به تنهایی برای ما کافی نیست.
وی با بیان این که بازار عراق و سوریه می‌تواند یک مزیت ژئوپولتیکی و وسیله راهیابی ما به دریای مدیترانه باشد افزود: در هم تنیدگی اقتصاد ما با این کشورها با توجه به این که عضو اتحادیه عرب نیز هستند، می‌تواند منافع جدی اقتصادی را نصیب کشور کند.
قاسمی در جواب این سوال که چه برنامه‌ای در این رابطه دارد گفت: طبق برآوردی که در رابطه با کشور سوریه انجام گرفته است، برای بازسازی این کشور به بیش از 400 میلیارد دلار هزینه طی 10 سال نیاز است که سهم قابل توجهی از آن می‌تواند نصیب کشور ما شود. در این راستا تاکنون نیز توافقنامه‌هایی بین دو کشور صورت گرفته که بنده نیز در بسیاری از این توافقنامه‌ها دخیل بوده‌ام.
وی نبود بسترهای مناسب مانند حمایت صندوق ضمانت صادرات و تغییر مداوم و یک شبه آیین نامه‌ها و قوانین صادراتی را از دلایل عدم شکل گیری بازارهای صادراتی مناسب و پایدار در کشورهای منطقه بر شمرد.
بدون حل مشکل مبادلات مالی، پذیرش بندهای FATF بی‌فایده است
رستم قاسمی نامزد انتخابات ریاست جمهوری 1400 در رابطه با FATF و پالرمو گفت: بسیاری از بندهای FATF توسط ایران پذیرفته شده است و بقیه بندهای آن در حالی برای ما می‌تواند مفید باشد که امکان چرخش دلار یا به عبارتی استفاده دلار در مبادلات برای ما امکان پذیر باشد، در حالی که این امکان در حال حاضر برای ما وجود ندارد. بنابراین تا زمانی که این امکان برای ما فراهم نشود و مبادلات بر روی ریل اصلی خود قرار نگیرند، پذیرش این بندها معنا و نتیجه‌ای برای ما نخواهد داشت.
برجام قبل مذاکره مجدد نیست
وزیر سابق نفت، در رابطه با برجام گفت: فارغ از انتقاداتی که به این توافق نامه وارد است، با امضای آن مردم دنیا متوجه شدند که ایران به دنبال جنگ نیست بلکه به دنبال تنش زدایی است. از طرف دیگر مردم ما هم متوجه شدند که آمریکایی‌ها قابل اطمینان نیستند.
وی افزود: با وجودی که ما به همه تعهدات خود در برجام عمل کردیم اما آمریکا یک طرفه از آن خارج شد. بنابراین اگر بنده رییس جمهور باشم منتظر می‌مانم تا آمریکایی‌ها و آقای بایدن که خود به نوعی از مبتکران برجام بوده به آن برگردد. به نظر من این توافق نیازی به مذاکره مجدد و تغییر ندارد و آمریکا با همین شرایط به برجام بازخواهد گشت.
همه شهروندان ایرانی باید بهره یکسانی از منابع ببرند
این کاندیدای انتخابات 1400 در رابطه با سیاست‌های ارزی گفت: اساساً همیشه چند نرخی بودن ارز منجر به ایجاد مشکلاتی از جمله ایجاد رانت و فسادی می‌شود که قابل کنترل هم نیست چنان چه این فسادها و رانت‌ها در ارز ترجیحی 4200 تومانی نیز مشاهده شد.
وی افزود: برای حمایت از طبقات آسیب پذیر جامعه باید از روش‌های دیگری به جز ارز ترجیحی استفاده کرد. به عنوان نمونه می‌توان از یارانه نقدی به عنوان یکی از این روش‌ها نام برد.
قاسمی در جواب این سوال که آیا با هدفمندسازی یارانه‌ها در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد موافق است یا نه گفت: به طور کلی مبالغ زیادی به عنوان یارانه انرژی در کشور پرداخت می‌شود که تخصیص عادلانه‌ای ندارد. به نظر من همه سوخت‌های یارانه‌ای باید به کارت ملی افراد وصل شود و مستقیم به خود اشخاص تعلق بگیرد به نحوی که هر ایرانی به طور مساوی از این منابع استفاده کند.
وی با بیان اینکه یارانه‌ها باید عادلانه تخصیص داده شود گفت: همه ایرانی‌ها شهروند این کشوراند و چه آنان که در شهر و چه در روستا و چه کسانی که ماشین دارند و چه کسانی که ماشین ندارند باید از آنچه که به عنوان منابع ملی کشور وجود دارد به صورت عادلانه مصرف کنند.
قفل رشد اقتصادی و اشتغال در کشور فقط با کلید رونق باز می‌شود
این نامزد انتخابات دوره سیزدهم ریاست جمهوری با بیان این که کشور در سال‌های آینده نیازمند رشد و اشتغال بالایی است وگرنه از قافله پیشرفت باز می‌ماند، گفت: من در حوزه‌های مختلفی مانند مسکن، آب، معدن و صنعت پروژه‌های زیادی انجام داده‌ام. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به ساخت بیش از 70 سد در کشور، تونل 42 کیلومتری انتقال آب از رودخانه جاجرود به شرق تهران و ساخت بندر بزرگ عسلویه و... اشاره کرد که در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء مجری آن بود و بنده فرماندهی این قرارگاه را به عهده داشته‌ام. بنابراین رشد مورد نظر باید با ایجاد رونق در کشور صورت پذیرد. در همین راستا طرح‌های زیادی در حوزه‌های حمل و نقل زمینی و ریلی، حوزه مسکن و... مد نظر داریم. توسعه تنها با ایجاد رونق و انجام پروژه‌های زیر بنایی امکان پذیر است.
وی بازار سرمایه را محل خوبی برای تامین منابع این پروژه‌ها عنوان کرد و گفت متاسفانه در سال‌های اخیر به درستی این فرصت مورد استفاده قرار نگرفته است.
سرکوب قیمتی، فنر قیمت را فشرده تر می‌کند
قاسمی با مقایسه افزایش قیمت‌های انرژی در سال 89 و سال98 گفت: در دولت احمدی نژاد قبل از افزایش قیمت، با کار کارشناسی، اثرات این افزایش‌ها در نظر گرفته شد و عایدی آن به مردم پرداخت شد. در صورتی که در سال 98 این تاثیرات در نظر گرفته نشد و حتی با مردم نیز این تصمیم در میان گذاشته نشد. برای همین واکنش‌های سختی را در پی داشت.
وی خود را مخالف سرکوب قیمتی و قیمت گذاری دستوری دانسته و گفت: نتیجه این کار در سال‌های گذشته نشان داد علاوه بر اینکه این کار بی فایده بوده بلکه باعث فشرده شدن فنر قیمت‌ها شده و اثر معکوس داشته است.
دکل نفتی گم نشده
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰در رابطه با تاکید بر فسادزا بودن ساختارها در کشور گفت: ریشه کن شدن فساد در کشور مستلزم حذف مجوزهای دست و پاگیر و سیستمی شدن مجوزدهی است.
وی در جواب اینکه جریان گم شدن دکل نفتی در زمان حضور شما در وزارت نفت چیست گفت: بعد از خروج شرکت‌های بزرگ نفتی در اثر تحریم‌ها، تعدادی از شرکت‌های خصوصی، اقدام به خرید دکل‌های حفاری کردند. به دلیل وجود تحریم‌ها این شرکت‌ها مجبور بودند خرید خود را از شرکت‌ها و افراد واسطه انجام دهند. در یکی از این موارد که دکلی توسط صندوق بازنشستگی وزارت نفت و تعاونی ناجا خریداری شده بود، به دلیل عدم پرداخت کامل هزینه دکل، شرکت واسطه از تحویل دکل و یا پس دادن پیش پرداخت سر باز زده بود. این ماجرا در رسانه‌ها به گم شدن دکل معروف شد در حالی که به معنای حقیقی چنین اتفاقی رخ نداده است. همچنین این اتفاف هیچ ارتباطی با وزارت نفت نداشت و مربوط به شرکت‌هایی بود که اقدام به خرید آن کرده بودند.
در ادامه پاسخ‌های رستم قاسمی، کاندیدای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به سوالات مخاطبین برنامه در شبکه اجتماعی کلاب هاوس آورده شده است.
میثم شرفی به عنوان اولین سوال کننده در رابطه با پرونده بابک زنجانی پرسید؛ دلیل به وجود آمدن شخصیت بابک زنجانی در وزارت نفت چه بود و شما چقدر خود را در این اتفاق مقصر می‌دانید؟
در شرایط تحریم‌های فلج کننده که امکان فروش نفت ایران وجود نداشت و حتی شرکت‌هایی که یکی از اعضای آنها دارای پاسپورت ایرانی بودند هم امکان فروش نفت ایران را نداشتند، تصمیم گرفته شد تا تعدادی شرکت خارجی غیر دولتی در کشورهای مختلف برای انجام این کار ثبت شود. بعد از آن بابک زنجانی به عنوان اولین شخص ایرانی از این شرکت‌ها نفت خرید و پس از آن مشتری نفت ایران شد. طبق دستور بنده مقرر شد فقط از طریق بازکردن ضمانت نامه ال سی به این شخص نفت فروخته شود. در همین راستا بابک زنجانی در بانکی خارجی که متعلق به یک بانک بزرگ ایرانی بوده ضمانت نامه ال سی باز کرد و از آنجا که به طور معمول باز کردن ال سی، سه ماه زمان می‌برد، بابک زنجانی در این فاصله سه ماهه، همه سهام این بانک را از بانک ایرانی خریداری می‌کند و همزمان صاحب ال سی و بانک می‌شود. با این کار در لیست تحریم‌ها قرار می‌گیرد و پول این شخص در خارج از کشور بلوکه می‌شود. در این پرونده هیچ فردی از وزارت نفت متهم نیست.
اگر به ساختار وزارت نفت نگاه کنیم؛ چند شرکت زیر مجموعه وزارت نفت وجود دارد که هر کدام دارای چند شرکت زیر مجموعه دیگر هستند و هر یک، وظیفه‌ای در وزارت خانه انجام می‌دهند. یکی از وظایف این زیرمجموعه‌ها، فروش نفت است که طبیعتاً شخص وزیر به طور کامل در جریان جزئیات آن قرار نمی‌گیرد. البته بنده فقط نکته‌ای به مسئولان فروش نفت در رابطه با خرید بابک زنجانی تذکر دادم که تنها با دریافت ال سی به او نفت فروخته شود و ال سی هم گرفته شد اما مشکل از آنجایی شروع شد که زنجانی سهام بانک گفته شده را خرید. بعد از مشخص شدن تخلف این شخص و اینکه تحریم شده است، بنده درخواست ممنوع الخروج شدن آن را به وزارت اطلاعات دادم. هر چند در شرایط تحریمی و جنگ اقتصادی، احتمال بروز چنین مشکلات و مخاطراتی وجود دارد.
مهدی رباطی در خصوص مواضع اخیر محمود احمدی نژاد گفت: نظر شما در مورد رفتار اپوزیسیون گونه احمدی نژاد که اخیراً با رفتار مجاهدین خلق برابری می‌کند و هیچ برخورد جدی با ایشان از طرف حاکمیت نمی‌شود چیست، در حالی که در خصوص رفتارهای ملایم تر افراد دیگری مانند محمد خاتمی برخوردهای تندی می‌شود؟ شما ریشه این رفتارها را در کجا می‌بینید؟
بنده مدت هاست که دیگر ارتباطی با آقای احمدی نژاد ندارم. ماجرای رفتن من به وزارت نفت نیز به خاطر وجود آقای احمدی نژاد نبود، حتی علی رغم تلاش‌ها و صحبت های زیادی که با من کردند، مایل به قبول مسئولیت در دولت ایشان نبودم. بعد از شروع تحریم‌ها به بنده دستور داده شد که به وزارت نفت بروم اما در خصوص صحبت های ایشان باید بگویم افراد و سیاسیون زیادی در کشور حرف های مختلفی می‌زنند که به نظر من این خوب است همه بتوانند حرف خود را بزنند هر چند بعضی از رفتارهای آقای احمدی نژاد پسندیده نیست.
رباطی در ادامه افزود؛ اگر شما رییس جمهور شوید در دوگانه پذیرش درد جراحی و اصلاحات اقتصادی و رفتارهای پوپولیستی مانند سرکوب نرخ ارز کدام یک را انتخاب خواهید کرد در حالی که اغلب دولت‌ها گزینه دوم را انتخاب می‌کنند؟ شما چه اعتقادی به نقش بازار سرمایه دارید و برنامه شما برای افزایش نقش آفرینی آن در اقتصاد چیست؟
رفتار پوپولیستی و رفتارهایی که در دور اول دولت‌ها برای رای آوردن در دور دوم انجام می‌شود را نمی‌پسندم. بنده بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر اقتصاد کشور با آنها دست و پنه نرم می‌کند را نتیجه همین رفتار می‌بینم و معتقدم مشکلات حاضر به دلیل عدم توجه ما به ریل گذاری درست در کشور بوده است و چه یک دوره در کشور مسئولیت داشته باشم یا بیشتر، حتماً به کمک کارشناسان مسیری را در پیش می‌گیرم که به صلاح مردم باشد. در رابطه با بازار سرمایه هم باید بگویم بنده به شدت به بازار سرمایه اعتقاد دارم. اما متاسفانه اخیراً امیدی که در این رابطه ایجاد شده بود به دلایلی تبدیل به نا امیدی شد. این بازار می‌تواند فرصت بسیار خوبی باشد که از سرمایه خرد مردم در پروژه های با سود دهی بالا استفاده و منجر به توسعه کشور شود.
ترک نژاد در رابطه با جوابیه قاسمی‌در مورد پرونده زنجانی گفت: شما گفتید وزیر در سطح فروش نفت دخالت نمی‌کند، می‌خواهم عرض کنم که در مقطعی بانک مرکزی بنده را مامور به تبادل نفت خام با کالاهای اساسی کرد. زمانی که بنده همه مقدمات و مشتریان آن را فراهم کردم، آقای زنگنه وزیر نفت، در خصوص فردی که به عنوان مشتری معرفی شده بود مخالفت کردند. بنابراین در زمانی که تحریم‌ها شدید شد، مهمترین وظیفه وزارت نفت، بحث فروش نفت است و لازم است از طرف وزیر نفت مورد توجه قرار بگیرد تا شاهد پدید آمدن چنین فسادهایی در این رابطه نباشیم. به عنوان یک سوال می‌خواستم بدانم دلیل، انگیزه و هدف شما از حضور در انتخابات چیست و بزرگترین نقطه قوت و تهدید کشور را چه می‌دانید؟
از آنجایی که بر اساس نظر سنجی‌ها اصلی ترین دغدغه مردم، اقتصادی است بنده شرایط اقتصادی و ظرفیت‌های ملی و منابع انسانی کشور را خوب می‌شناسم و کارنامه‌ای طولانی در حوزه‌های زیرساختی و ابر طرح‌های کشور دارم. از طرف دیگر به دلیل ریاستم بر اوپک و وزارت نفت، شرایط بین المللی را به خوبی می‌شناسم و تصور می‌کنم که بتوانم مشکلات کشور را حل کنم. در این راستا برای حل مشکلات کشور در دو مرحله برنامه دارم. ابتدا حل مشکلات آنی مردم در زمینه معیشت است و مرحله بعد ریل گذاری مجدد در حوزه‌هایی است که مشکلات عمق بالاتری پیدا کرده‌اند. بنده در حال تدوین برنامه‌ای در این دو حوزه هستم که در زمان خود از این برنامه‌ها رونمایی خواهم کرد. نقطه قوت ایران تنها در یک زمینه نیست. ما در حوزه انرژی، معدن، ژئوپولتیک و بسیاری از زمینه های دیگر نقاط قوت داریم که می‌تواند ما را از وضعیت بد فعلی خارج کند.
علی آردم با بیان اینکه ما بیشتر شما را به عنوان یک مدیر نفتی می‌شناسیم گفت: یک نگرانی وجود دارد که یک مدیر نفتی با اقتصاد غیر نفتی چه خواهد کرد؟ پاسخ شما این بود که می‌خواهید ساخت و ساز را در کشور زیاد کنید اما نگفتید منابع آن را از کجا می‌خواهید تامین کنید و از آنجایی که مسائل اقتصادی مربوط به سوریه و عراق در اختیار نیروهای نظامی است و شما نیز برای مدتی در این حوزه مسئولیت داشته‌اید و در جایی به عنوان موفقیت از این روابط یاد کردید اما در جای دیگری از آن به عنوان صادرات سوپرمارکتی یاد کردید، آیا فعالیت ما در این حوزه مناسب و کافی بوده است؟
اگر به نسبت دوره مسئولیت بنده در کشور توجه کنید متوجه می‌شوید که درصد کمی از زمان مسئولیت من در حوزه نفت بوده است و در زمینه های متعددی همچون؛ معدن، آب، حمل و نقل،کشاورزی و صنعت کار کرده ام. بنابراین بنده صرفاً یک مدیر نفتی نیستم و در سایر زمینه‌ها هم کار کرده ام. با توجه به این که در 20 سال آینده تحولات زیادی در حوزه انرژی دنیا اتفاق می‌افتد من اعتقاد دارم که باید ما حداکثر استفاده خود را از منابع نفتی برای توسعه زیرساخت های کشور ببریم اما ما راه های متعددی برای گسترش درآمدها و منابع کشور داریم که به دلیل فرصت کم امکان توضیح این موارد نیست. اما یکی از این منابعی که باید در جهت ساخت کشور مورد استفاده قرار بگیرد، نقدینگی موجود در دست مردم است که می‌تواند در قالب بازار سرمایه از این سرمایه های خرد استفاده شود.
قاسمی افزود: دولت در کشورهای مختلف دارای سفارت خانه است و همه بخش‌های اقتصادی کشور و ابزار دیپلماسی اقتصادی کشور در دست دولت بوده و نیروهای نظامی‌نقش اقتصادی در این کشورها ندارند. بنابراین ایجاد بستر برای فعالیت‌های اقتصادی و تعاملات تجاری وظیفه دولت به حساب می‌آید. هرچند در عراق تلاش‌هایی هم انجام شده است و 24 درصد واردات کشور عراق از ایران انجام می‌شود اما این اقدامات کافی نیست و باید فعالیت گسترده تری در این حوزه صورت بگیرد.
مسعودی در رابطه با دیپلماسی بین المللی قاسمی پرسید: از آنجایی که نظم بین المللی در حال تبدیل شدن به یک نظم دو قطبی است، آیا شما اعتقادی به سیاست خارجی متوازن دارید یا معتقد به اتکای به یکی از این قطب‌ها هستید؟ و آیا اگر انتخاب شوید به سمت دیپلماسی کسب منفعت از رابطه با آمریکا حرکت می‌کنید؟
قطعاٌ دیپلماسی متوازن می‌تواند از اصلی ترین سیاست‌های خارجی جمهوری اسلامی باشد و همانطور که اشاره کردید دو قطب اقتصاد آینده دنیا چین و آمریکا خواهند بود. از طرف دیگر همیشه شعار ما نه شرقی و نه غربی بوده است، ما می‌توانیم با همه کشورهای دنیا رابطه منطقی و متوازن داشته باشیم. آمریکا نیز اگر به برجام بازگردد و به تعهدات خود عمل کند، روند منطقی گذشته در ارتباط با دنیا می‌تواند ادامه داشته باشد. به طور کلی ارتباط با همه کشورهای دنیا برای حفظ منافع کشور و رفاه اجتماعی مردم لازم و ضروری است.
پورآذر در مورد لزوم سوابق بین المللی یک رییس جمهور پرسید؛ از آنجایی که برای جهانی شدن ما نیازمند رییس‌جمهوری هستیم که علاوه بر سابقه اجرایی دارای سابقه بین المللی باشد نظر شما در این رابطه چیست و آیا با وجود شرایط سخت اقتصادی شانسی برای پیشرفت داریم یا نه؟
من در مراودات جهانی خود تجربه مذاکره با بسیاری از مقامات دنیا را داشته‌ام و بسیاری از آنها منجر به انعقاد قراردادهایی شده است. بنابراین معتقدم جمهوری اسلامی باید با دنیا تعامل خوبی داشته باشد. هرچند تحریم‌ها ظلم بزرگی به کشور است، اما ما می‌توانیم با تعاملی که با دنیا داریم نیازهای کشورمان را برطرف کرده و بسیاری از نیازهای وارداتی کشور را داخلی‌سازی کنیم. اما به هر حال ما باید با همه دنیا ارتباط داشته باشیم بخصوص، ارتباط با کشورهای همسایه باید به طور ویژه‌ای مورد توجه قرار بگیرد. برای نمونه ما حتی اگر ۵ درصد تراز تجاری کشورهای همسایه را به خود اختصاص دهیم، منجر به صادرات چیزی در حدود ۶۰ میلیارد دلاری ما در سال به این کشورها می‌شود.
بر اساس شناختی که من از شرایط کشور از جمله شرایط زیرساخت‌ها و وجود انواع معادن در کشور و شرایط ژئوپلیتیکی دارم، قطعاً این شرایط قابل تغییر است. به عنوان نمونه ترکیه در سال ۲۰۰۱ تورم سه رقمی را تجربه کرد و بسیاری از صنعتگران، از فعالیت در این کشور ناامید شده بودند اما در حال حاضر درآمد سرانه این کشور بیش از دو برابر ماست و صادرات این کشور بیش از ۴ برابر کشور ماست. بیشترین اقلام صادراتی این کشور قطعات خودرو، پوشاک و لوازم خانگی است. این در حالی است که ترکیه پتانسیل‌های ضعیف‌تری نسبت به ایران دارد. بنابراین بنده معتقدم با این استعداد‌ها و ظرفیت‌هایی که در کشور داریم قطعاً می‌توانیم حتی در شرایط تهدید، رشدی جهش گونه داشته باشیم.
همانگونه که اطلاع دارید، شرایط کشورهای متحد ما در منطقه و مشخصاً لبنان از لحاظ انرژی شرایط مطلوبی نیست و مخصوصاً در بخش بنزین این کشور دچار شرایط بحرانی است و ما می‌توانیم در بازارهای این کشور حضور داشته باشیم که هم به لحاظ اقتصادی و هم و هم سیاسی به نفع ماست اما اخباری می‌شنویم مبنی بر اینکه پیشنهاد کمک ایران به دولت لبنان را مقامات ذی نفوذ این این کشور رد کرده‌اند. سوال من این است که آیا پیشنهاد مناسبی به اینها داده شده و اگر داده شده چه کسی پیشنهاد ایران را رد کرده است و اینکه آیا این پیشنهاد صرفاً برای شیعیان لبنان است یا اینکه همه طوایف این کشور را در بر می‌گیرد؟
همانطور که اشاره کردید لبنان شرایط اقتصادی خوبی ندارد و به ویژه در حوزه نیازمندی‌های نفتی دچار مشکل است. ما پیشنهاد فروش محصولات نفتی را به دوستان لبنانی داده‌ایم و این پیشنهاد در حال بررسی است اما به هر حال به خاطر وجود برخی از موضوعات سیاسی در لبنان، شاید جمع بندی برای این کار در دولت لبنان انجام نشده است. ما برای فروش فرآورده‌های نفتی خود از لحاظ تحریم مشکلی نداریم. صادرات محصولات به لبنان طبیعتا مخصوص به شیعیان لبنان نیست و ما همه مردم لبنان را یکپارچه می‌بینیم. اگر قرار باشد محصولی صادر شود برای همه مردم لبنان صادر می‌کنیم اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که فارغ از فرآورده‌های نفتی که قیمت آنها جهانی است، در حوزه‌های دیگری که لبنانی‌ها آمادگی برای تامین نیازهای کشور خود از طریق ایران دارند، برخی از کالاهای ما قابل رقابت با دیگر کشورها نیست. به عنوان نمونه کالایی مانند فولاد که حتی با انرژی یارانه‌ای هم تولید می‌شود قابل رقابت با فولاد تولیدی ترکیه نیست این در حالی است که همان انرژی که به این صنایع به صورت یارانه‌ای اختصاص می‌یابد با ۳۰ برابر این قیمت به ترکیه فروخته می‌شود. هرچند ممانعت‌هایی هم برای واردات کالای ایرانی در لبنان وجود دارد اما با این حال ما مشکل جدی برای ارسال کالا به این کشور نداریم.
احمدنیا با انتقاد به طفره رفتن و پاسخ های غیر دقیق قاسمی به پرونده بابک زنجانی و ادعای او مبنی بر اینکه زنجانی سفارش دیگران بود گفت: شما وزیر احمدی نژادی هستید که با صحبت های خود در سازمان ملل بر علیه اسرائیل، بزرگترین خدمت را به این کشور کرد و باعث مظلوم نمایی این کشور در مجامع جهانی شد. آیا شما می‌دانید مصاحبه چند روز پیش شما در مورد حضور مستشاری ایران در یمن در شرایطی که ما در حال مذاکره برای احیای برجام و برداشتن فشار تحریم‌ها از گرده مردم هستیم، می‌تواند برای کشور هزینه زا باشد؟ به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری آیا از قیمت‌ها در بازار خبر دارید؟
با این که بنده وزیر آقای احمدی نژاد بوده‌ام در مورد عملکرد ایشان خودشان باید پاسخگو باشند و من مسئولیتی در این رابطه ندارم. اما حضور ما در شرایط مذاکره به این معنا نیست که ما باید دیپلماسی التماسی به جای دیپلماسی اقتداری داشته باشیم. ما با درخواست دولت سوریه و عراق، حضور مستشاری در این کشورها داشته‌ایم و تاریخ قضاوت خواهد کرد اقداماتی که انجام شده، برای مردم عراق و سوریه و حتی جامعه جهانی و از همه مهمتر برای امنیت مرزهای کشور چقدر حائز اهمیت بوده است. در حالی که اگر این اقدامات انجام نشده بود در حال حاضر باید با دادن هزاران شهید و هزینه میلیاردها دلاری مرزهای خود را حفظ می‌کردیم. همانطور که دیدیم در مذاکرات برجامی نیز با همه این شرایط توافق بین المللی به نام برجام انجام شد و امروز نتیجه آن خروج آمریکا بدون هیچ بهانه‌ای از این توافق است و طبیعتاً بازگشت آنها نیز باید باید بدون بهانه باشد و همانگونه که مسئولین هم گفتند ما مذاکره برای تغییر توافق نداریم و فقط مذاکرات مربوط به بازگشت به توافق است. در مورد اطلاع از شرایط اقتصادی نیز باید بگویم من خرید خانه را به شخصه انجام می‌دهم و از شرایط سخت کشور و ایستگاه خطرناک اقتصادی حاضر مطلع هستم.
احمدنیا در پایان پاسخ قاسمی به سوالاتش افزود؛ جنابعالی بازهم از پاسخ شفاف به پرونده زنجانی طفره رفتید. چه تضمینی وجود دارد که اگر پیروز انتخابات شدید، فساد جدیدی از این دست در دولت شما پیش نیاید و دوباره با بهانه‌هایی از قبیل «سفارش دیگران» مسئولیت آن را به عهده نگیرید و برای انتخاب کابینه سفارش‌هایی به شما نشود؟
اولاً باید بگویم که کسی زنجانی را به بنده سفارش نکرده بود و اتفاقاً در سبک مدیریت بنده، هیچ سفارشی از طرف کسی پذیرفته نمی‌شود و یکی از مسائلی که من در ابتدای مدیریتم با آقای احمدی نژاد مطرح کردم همین بود.
گیلزاد در رابطه با نظر قاسمی در مورد مشورت با کارشناسان پرسید؛ در صورتی که شما رییس جمهور بشوید برنامه شما برای جذب و همکاری با بدنه کارشناسی کشور و افرادی که در بهترین دانشگاه‌های ایران و جهان تحصیل کرده‌اند و تجارب خیلی خوب و بالایی حتی نسبت به مسئولین فعلی دارند چیست؟
اعتقاد بنده این است که قوه مجریه کشور نیازمند کارشناسانی است که بتوانند این لوکوموتیو را پشت سر هم به حرکت در بیاورند. زمانی که تصدی وزارت نفت را بر عهده گرفتم این گونه تصور می‌شد که افراد زیادی را به همراه خودم به آنجا ببرم، در حالی‌که حتی یک نفر از خارج این وزارتخانه نیز به همراه خود نبردم و تماماً از کارشناسان خبره این وزارت خانه که در دانشگاه‌های خوب داخل و خارج تحصیل کرده‌اند، بهره برده‌ام. من در آن زمان گزارش‌هایی با نگاه‌های سیاسی دریافت می‌کردم اما بدون توجه به این مسائل، تاکید بر دست پاکی افراد در صنعت نفت کشور داشتم. بنابراین در یک محیط دوستانه، آن شرایط سخت تحریم‌های اقتصادی را خانواده نفت پیش برد. من اعتقاد دارم که در شرایط حاضر، کشور نیاز به روی کار آمدن نسل جدید و کارشناسان خوبی که به خصوص در دانشگاه‌های خوب تحصیل کرده‌اند دارد.
هاشمخانی سوال خود را اینگونه مطرح کرد؛ جنابعالی گفته‌اید که از اینکه کارت سوخت و سهمیه بنزین افراد به کارت ملی آنها متصل شود حمایت می‌کنید آیا اگر حتی در انتخابات هم پیروز نشدید، از توانمندی خود برای حمایت از این طرح استفاده خواهید کرد؟
بنده به عنوان یک کارشناس و فارغ از اینکه انتخاب شوم، جزء حامیان این طرح خواهم بود. علت اصلی حمایت بنده این است که در حال حاضر منابع ملی کشور که متعلق به همه افراد است به صورت عادلانه تقسیم نمی‌شود و مثلاً فردی به دلیل شرایطی که در آن زندگی می‌کند امکان استفاده از فراورده‌های یارانه ای را ندارد. بنابراین باید شرایطی فراهم شود تا چنین افرادی نیز بتوانند از منافع یارانه کشور نیز بهره ببرند.
هاشمخانی افزود؛ با توجه به اینکه تاکید و تمرکز شما بر روی پروژه‌هایی ازجنس ساخت و ساز و توسعه ای است، که عمدتاً با ساختن پروژه‌ها به وجود می‌آید، این نگرانی بین اقتصاددان‌ها شکل می‌گیرد که منابع مالی این پروژه‌ها از طریق چاپ پول یا رشد پایه پولی تامین شود و باعث ایجاد تورم در کشور شود، این در حالی است که در خاورمیانه عمده کشورها به تورم‌های بسیار پایینی رسیده‌اند. به عنوان نمونه کشورهای عراق، اردن، ارمنستان، عربستان، بحرین و آذربایجان تورم‌های زیر سه درصد را در سال گذشته تجربه کرده اند. سوال بنده این است که آیا در مورد بحث تورم جنابعالی برنامه یا قول شفافی دارید؟
امروزه توسعه و به خصوص تقویت زیرساخت‌ها، جزء نیازمندی‌های ضروری ما در کشور است و در بسیاری از حوزه‌ها مانند مسکن انرژی معدن و... دچار عقب ماندگی‌های جدی هستیم. بنابراین باید در کشور رونق ایجاد کنیم تا شغل ایجاد شود که منابع مالی آن الزاماً چاپ پول نیست و می‌توان با استفاده از منابعی که در دست مردم وجود دارد یا با انتقال منابعی که در خارج از کشور است این هدف را دنبال کرد. اما برای اصلاح شرایط تورم در کشور، ما نیازمند درمان کسری بودجه و نظام معیوب بانکی هستیم.
رییسی در سوالی انتقادی به قاسمی گفت؛ درحالی که هر امری در کشور متولی دارد و در حوزه‌ی نظامی نیز وزیردفاع، فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح، فرمانده سپاه قدس و... وجود دارد، علت اظهارنظر پرهزینه جنابعالی در خصوص یمن چیست؟ شما مانند آقای جلیلی در سال 92 از کلمه ظرفیت زیاد استفاده می کنید؛ اما در بیان برنامه های خود کلی گویی می کنید. رانتی که در حوزه سلامت و درمان برای برخی نهادها وجود دارد. برنامه شما برای مقابله با اینگونه رانت‌هاچیست؟
اگر شما توییت بنده را مشاهده می کنید من در آن حرف جدیدی نزدم و شما با شنیدن صحبت های سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح متوجه می شوید که همان حرف های مسئولین تکرار شده است و حتی مقام معظم رهبری نیز در یک سخنرانی های خود گفته اند که ما اگر می توانستیم برای یمن موشک می فرستادیم. در همان توییت بنده هم گفته شده با محاصره موجود، امکان کمک رسانی به این کشور وجود ندارد و مستشارهای ما نیز در آن کشور محدود است. در رابطه با کلی گویی هم باید بگویم، در این زمان محدود برنامه امکان تشریح کامل برنامه نیست و من در آینده و در زمان مخصوص به خود آن را شرح خواهم داد. در حوزه سلامت هم باید بگویم من تخصصی ندارم اما در همه حوزه‌ها با هر چیزی که در آن رانت وجود داشته باشد مخالفم.
خانعلی زاده از رویکرد مصداقی و صریح قاسمی در رابطه با برجام پرسید و گفت: در صورت عدم بازگشت آمریکا واکنش شما چگونه خواهد بود؟ و اگر شما انتخاب شدید و برای سخنرانی سازمان ملل به آمریکا رفتید؛ اگر از شما در رابطه با هولوکاست سوال شد جواب شما چیست؟
از نظر بنده برجام یک قراردادی است که ایران با 1+5 امضا کرده است و اگر آمریکا بدون قید و شرط به تعهدات خود بازگردد و اعتماد مردم ایران را جلب کند من مخالفتی با آن ندارم و می‌توان آن را ادامه داد. در صورتی که آمریکا حاضر به بازگشت به قرارداد بین المللی برجام که خود مبتکر آن بوده نشود، عاقلانه نیست که ما یک طرفه به تعهدات خود عمل کنیم و این کار منجر به ذلت مردم ایران می‌شود. به نظر بنده هولوکاست موضوع چنان مهمی نیست که بخواهم در مورد آن صحبت کنم.
شفیعیان در حوزه آزادی بیان پرسید: بهترین راهکارها هم بدون سرمایه اجتماعی پیش نخواهد رفت.آیا به نظر شما اعتراضات 88 و 98 فتنه بود و نظر شما در مورد نحوه برخورد با مردم در این اتفاقات چیست؟ تصور شما در رابطه با آزادی بیان به زمان خاتمی نزدیک تر است یا احمدی نژاد؟
همان طور که اشاره کردید بدون سرمایه اجتماعی اجرای هیچ برنامه ممکن نیست و همه مذاکرات و برنامه های ما متکی بر همین سرمایه اجتماعی است. اما در حال حاضر بخاطر مشکلات اقتصادی این سرمایه اجتماعی دچار خدشه شده است که باید برای ترمیم آن تلاش کنیم. اظهار نظر در رابطه با وقایع 88 و 98 در یک جمله ممکن نیست اما با مردم همیشه باید رفتار خوبی داشت چون این کشور متعلق به مردم است.
برمخ‌شاد نظر قاسمی را در رابطه با پدیده فیلترینگ پرسید: سیاست شما در رابطه با فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام چه خواهد بود؟
به طور کلی کشورها مبتنی بر ساختارهای خود با مقوله فیلترینگ برخورد می‌کنند. به عنوان نمونه می‌بینیم که حتی کشوری مثل چین یا برخی کشورهای دیگر واتساپ را فیلتر کرده اند. من معتقدم که پدیده فیلترینگ تنها در جایی که امنیت کشور و امنیت خانواده در خطر باشد باید مورد استفاده قرار بگیرد. از آنجایی که در شرایط فعلی فضای مجازی به عنوان یک ابزار برای کسب و کار بسیاری از مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید زمینه‌ای ایجاد شود تا در کسب و کار خود با مشکل مواجه نشوند.
حسینی در سوال در حوزه برجام پرسید: شما می دانید که در صورت عدم موفقیت برجام، تجهیزات پالایشگاه ستاره خلیج فارس و فازهای 15 و 16 عسلویه، ترخیص نمی شد و امکان افتتاح آن نبود، با این حال چرا اعلام کردید که سه تا شش ماه برای راستی آزمایی برجام زمان لازم است؟ استدلال شما برای این حرفی که می‌گویید در صورت برداشته نشدن تحریم‌هاFATF کارکرد مناسبی ندارد، چیست؟
70 درصد پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس و 98 درصد فازهای 15 و 16 در زمان وزارت بنده انجام شد که هنوز صحبتی از برجام نبود و مطمئناً اگر برجام هم اتفاق نمی افتاد این پروژه به اتمام می رسید. از نظر من به عنوان یک کارشناس، راستی آزمایی فرآیندی زمان بر است و یک روزه نمی‌توان در مورد آن نظر داد.
تجریشی در رابطه با دیپلماسی اقتصادی قاسمی پرسید: نظر به اینکه برای دفاع از عراق و سوریه هزینه‌های زیادی داده‌ایم اما در حال حاضر بهره اقتصادی آن بیشتر نصیب ترکیه شده است، دیپلماسی اقتصادی در کابینه شما چقدر نقش خواهد داشت؟جنابعالی چقدر به واگذاری کارها و بخش خصوصی اعتقاد دارید؟
همانطور که بارها به آن اشاره شده ما نیازمند وزارت خارجه اقتصادی در کشور هستیم. سفرای ما در کشورهای مختلف باید رویکرد و نگاه اقتصادی داشته باشند، زیرا در حال حاضر دنیا در چارچوب اقتصادی اداره می‌شود. نگاهی که متاسفانه در حال حاضر وجود ندارد و نیازمند یک تحول جدی در دیپلماسی کنونی ماست.
در رابطه با واگذاری کارها می‌توان گفت در مقطعی کشور نیازمند حضور شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی بود اما در حال حاضر بخش خصوصی به بلوغ کافی برای برطرف کردن بسیاری از نیازهای کشور رسیده است.
علیپور در رابطه با کشته های اعتراضات 98 پرسید: در حالی که تقریباً دو سال از فاجعه آبان 98 می گذرد، مسئولین هنوز گزارش و آمار دقیقی از کشته‌ها اعلام نکرده‌اند. با توجه به اینکه کشته‌ها بیشتر از اقشار محروم جامعه بوده‌اند، آیا در صورت پیروزی شما در انتخابات، این پرونده را پیگیری می کنید؟
با وجودی که من در سپاه هستم اما حوزه فعالیت بنده اقتصادی است و در رابطه با پرونده‌های امنیتی مانند آبان 98 و تعداد کشته‌ها اطلاعات کاملی ندارم. این پرونده باید به دست متخصصان مربوطه سپرده شود و فکر نمی کنم جمهوری اسلامی به دنبال تبرئه مقصرین باشد.
شاکری برنامه قاسمی برای کاهش مداخله دولت در اقتصاد را مورد پرسش قرار داد و گفت: برنامه شما برای افزایش مشارکت مردم در توسعه اقتصادی چیست؟ چه برنامه‌ای برای حضور زنان و جوانان در دولت خود دارید؟ آیا کابینه و معاون اول خود را انتخاب کرده‌اید و امکان معرفی آن را دارید؟ آیا موافق فیلترینگ کلاب هاوس به عنوان یکی از بسترهای مشارکت حد اکثری در انتخابات هستید؟
شاید یکی از مشکلات جدی کشور تصدی‌گری بالای دولت در اقتصاد است و روز به روز شاهد بزرگتر شدن آنها در کشور هستیم. عبور از این گلوگاه سخت اقتصادی، نیازمند کمک و مشارکت مردم و بخش خصوصی در همه حوزه‌هاست. در حوزه زنان نیز به جز مشاغلی که به لحاظ جسمی امکان دارد برای آنها سخت باشد، به نظر بنده می‌توانند حضور داشته باشند و نقش خود را ایفا کنند. از نظر جوانگرایی نیز اگر بنده مسئولیت کشور را به عهده بگیرم حداقل نیمی از کابینه را از بین جوانان انتخاب می‌کنم. هنوز انتخابی برای کابینه نداشته‌ام فقط یک تیم در حال کار کردن روی طرح‌های بنده هستند که تا قبل از انتخابات این تیم را معرفی می کنم. کلاب هاوس نیز از نظر بنده بستر و فرصت خوبی است که مردم می توانند مخصوصاً در شرایط کرونایی فعلی از نقطه نظرات نامزدها مطلع شوند.
آذرپیک در سوالاتی انتقادی به قاسمی گفت: شما تا کنون در پرونده های بابک زنجانی، دکل نفتی شمال و پتروشیمی گیت فرافکنی کرده‌اید و تمام این اتفاقات از سال 90 تا 92 رخ داد. آقای کاتوزیان بارها شما را در مجلس صدا کرد و در مورد آقای طاهری و شیرانی به شما تذکر شفاف داد و حتی کمسیون اصل 90 مجلس به صورت کتبی در رابطه با پرونده پتروشیمی گیت به شما تذکر داد. حتی شما ادعا می کنید که از بابک زنجانی شکایت کرده‌اید، این در حالی است که در ملاقاتی که من با آقای زنگنه در سال 92 داشتم، ایشان اسنادی را به من نشان دادند که اثبات می کرد شما تا آخرین لحظه با زنجانی کار می‌کردید. بحث بنده فساد شما نیست بلکه بحث، سهل انگاری شما در جلوگیری از فساد است، به نحوی که سه پرونده بزرگ فساد در دوران شما رخ داده است. پاسخ شما در مورد این اتهامات چیست؟
اولا بنده افرادی که شما به اسم آنها اشاره کردید را نمی شناسم و تا به حال در وزارت نفت با چنین افرادی کار نکرده‌ام و نامه‌ای با این مضمونی که می‌گویید تا به حال دریافت نکرده‌ام. در رابطه با ادعای خود اگر اسنادی در این خصوص دارید می‌توانید ارائه کنید. در مورد دکل شمال هم که گفتید باید بگویم ما در شمال فقط یک دکل داریم که آن هم توسط شرکت صدرا ساخته شده است و آن دکلی که مباحثی در مورد آن مطرح شده، قبل‌تر توضیحاتی در این رابطه دادم. در حوزه پتروشیمی هم من اولین بار هست که این موضوع را می شنوم و هیچ اطلاعی در مورد فساد در این زمینه ندارم. شما اگر مستنداتی دارید می توانید به صورت حضوری به بنده ارائه کنید.
