تصمیم‌های خلع‌الساعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی را تهدید می‌کند/ محدودیت عرضه مواد اولیه خسارات جبران ناپذیر به دنبال دارد
طی سال‌های اخیر آنچه که بیش از تحریم‌ها اقتصاد ایران و به ویژه بخش خصوصی را با چالش روبرو کرده، سیاست‌های اشتباه و تصمیم‌های خلق‌الساعه است. یکی از بخش‌هایی که بیش‌ترین آسیب را متحمل شده، صنایع پایین دستی پتروشیمی است. محدودیت عرضه مواد اولیه همچون استایرین مونومر و ترفتالیک اسید صنعت رنگ رزین و کامپوزیت را در آستانه تعطیلی و تعدیل نیروی گسترده قرار داده‌است.
اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛ طی سه سال اخیر، اقتصاد ایران شرایط ملتهبی را پشت سر گذاشته‌است؛ تشدید تورم، جهش نرخ ارز، کاهش درآمدهای نفتی، کسری بودجه شدید دولت، رشد بی‌سابقه نقدینگی و ... از جمله متغییرهای اقتصادی است که می‌تواند هر کشوری را در آستانه بحران قرار دهد. شاید اولین پاسخ در چرایی شکل‌گیری چنین شرایطی، تشدید تحریم‌ها باشد. هر چند در اثرگذاری بالای تحریم‌ها شکی نیست اما سیاست‌گذاری‌ها اشتباه و تصمیمات خلق‌الساعه اگر اثرگذاری بیش‌تری در ایجاد چنین فضایی نداشته باشند، قطعاً هم ردیف تحریم‌ها اقتصاد ایران را به سمت بحران کنونی سوق داده‌است. سیاست‌هایی که علاوه بر آسیب‌های متعددی که به همراه دارد، موجب تشدید نااطمینانی گسترده میان فعالان اقتصادی می‌شود. این در حالی است که اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور تأکید می‌کند که تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات به معنای خدشه‌دار شدن امنیت سرمایه‌گذاری است. تحت چنین شرایطی حتی اگر فعالان اقتصادی از سد تحریم‌ها عبور کنند، درگیر اشتباهات سیاست‌گذاری خواهند شد. جای تعجب نیست که بدانیم سرمایه گذاری بخش خصوصی در سال‌های ۹۷ و ۹۸ به ترتیب با کاهش ۱۹.۶- و ۱۰.۸- روبرو بوده‌است.
یکی از بخش‌هایی که طی این سال‌ها آسیب جدی از سیاست‌ها و تصمیم‌های خلق‌الساعه دیده، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی است. یکی از چالش‌های جدی که صنعت رنگ رزین و کامپوزیت با آن روبرو هستند، محدودیت عرضه استایرین مونومر و ترفتالیک اسید است. استایرین مونومر ماده‌ایست که صنعت رنگ و رزین کشور به آن وابسته بوده و حدود ۴۰درصد حلال رنگ رزین کشور است و بسیاری از صنایع به آن وابسته هستند و در صورت عدم تامین استایرین مونومر، بین ۷۰ تا ۸۰ واحد به صورت مستقیم و ۵۰۰۰ واحد به صورت غیر مستقیم دچار چالشی بزرگ خواهند شد.
زمانی که فعالان این صنعت در پی بررسی موضوع استایرین مونومر بودند، اعلام شد طی مصوبه‌ای مقرر شده تا از ابتدای سال آتی ترفتالیک اسید نیز به همراه استایرین مونومر تحویل داده نشود؛ ترفتالیک اسید نیز هم در صنعت تولید رزین‌های پلی استر و صنایع وابسته به این محصول و هم در صنعت رزین آلکید و رزین‌های پودری مورد نیاز است. کل صنعت رنگ مانند رنگ‌های ساختمانی، دریایی و گریلهای مختلف صنعت رنگ، وابسته به رزین آلکید است؛ توقف عرضه ترفتالیک اسید نیز به معنی توقف فعالیت صنایع وابسته به آن خواهد بود.
گفتنی است که باتوجه به شرایط کنونی کشور امکان واردات برای این تعداد صنایع به صورت خرد عملاً غیر ممکن بوده و باتوجه به نزدیکی به پایان سال عدم اتخاذ تهمیدات مناسب ممکن است به تعدیل نیرو از سوی کارخانه‌ها منجر شود.
محدودیت عرضه این دو ماده نگرانی‌ها بسیاری را به دنبال داشت و باتوجه به صحبت‌های مطرح‌شده توسط فعالان این صنعت، محدودیت عرضه این دو ماده نه تنها فعالیت بسیاری از صنایع وابسته به این دو ماده را با اختلال مواجه خواهد کرد، بلکه سبب تعطیلی و تعدیل نیرو در بسیاری از کارخانه‌ها خواهد شد. همین موضوع باعث شد که انجمن کامپوزیت ایران در نامه‌ای نسبت به این موضوع اعتراض کند و عواقب منفی این شرایط را هشدار دهد. در ادامه متن نامه این انجمن آورده شده‌است:
تاکنون هیچ یک از عوامل و سازمان‌های مرتبط در رابطه با این موضوع اظهار نظر روشنی انجام ندادند و با وجود اینکه تمامی سازمان‌های ذی ربط از تغییر و تحولات اطلاع دارند، تنها وعده بررسی موضوع به فعالین این صنعت داده شده و در عمل اتفاقی در این خصوص رخ نداده و مشکلات در این صنعت همچنان به قوت خود پابرجا است.
این معضل حل نشده بود که خبر انعقاد قرار داد خرید ۲۳۵ هزار تن استایرین مونومر توسط یکی از پتروشیمی‌های کشور، شوک جدیدی را به صنایع پایین دستی وارد کرد. این میزان خرید حدود ۵۰ درصد استایرین مونومر تولیدی پتروشیمی پارس است. این در حالی است که حتی با سطح عرضه فعلی استایرین مونومر در بورس کالا به دلیل تقاضای بالا، رقابت قیمت سنگینی وجود دارد.
بر این اساس هرچند نمی‌توان اثر تحریم‌ها را در رکود تورمی فعلی نادیده گرفت اما آنچه که بیش از همه اقتصاد ایران را با معضلات متعددی روبرو کرده‌است، تصمیمات غیرکارشناسانه و خلع‌الساعه است.
