"تدبیر و امید" در شرکت ملی نفت ایران ماندگار شد

این شرکت طی هفت سال حیات دولت تدبیر و امید که در حصار محدودیت های فزاینده ناشی از تحریم های یکجانبه غرب رقم خورده، افت و خیزهای فراوانی را تجربه کرده است؛ با این وجود پایبندی به دو اصل خودباوری و تکیه بر توان داخلی باعث شد تا این شرکت بار دیگر بتواند همچون گذشته با قامتی افراشته از سیلاب حوادث بیرون آید و با برنامه ریزی دقیق، این شرایط بحرانی را به فرصتی برای رشد و ارتقای فعالیت های داخلی صنعت نفت و تعالی شرکت های خصوصی فعال در عرصه نفت و گاز کشور بدل سازد.

شرکت ملی نفت ایران به منظور تحقق اهداف تعریف شده در سند چشم انداز توسعه، دستیابی به حداکثر تولید صیانتی نفت و گاز- با محوریت میادین مشترک- را به عنوان اولویت کاری خود قرار داده است و اسناد چشم انداز خود را بر مبنای همین اولویت تنظیم کرده است؛ دستیابی به این هدف علاوه بر اینکه نویدبخش فردایی تازه در عرصه تعاملات بین المللی است، فصل نوینی را در توسعه فعالیت های اقتصادی و سیاسی این مرز و بوم می گشاید.

چشم انداز توسعه ای صنعت نفت کشورمان، هدف‌گذاری برای افزایش ظرفیت تولید روزانه به ۴,۷ میلیون بشکه نفت، ۱.۳ میلیارد مترمکعب گاز و ۱.۱ میلیون بشکه مایعات و میعانات گازی را در افق های فراروی برنامه پنجساله ششم توسعه ترسیم کرده است و بر همین مبنا از ابتدای آغاز به کار دولت دوازدهم، افزایش ظرفیت تولید با اولویت میدان‌های مشترک نفت و به موازات آن افزایش ضریب بازیافت از میدان‌های نفت و گاز به عنوان 2 برنامه راهبردی شرکت ملی نفت ایران معرفی شد.

بر این اساس مقرر شد تا  تمامی میدان های مشترک تا پایان دولت دوازدهم تعیین تکلیف شوند. توسعه میدان های مشترک به عنوان اولویت اول کاری شرکت ملی نفت ایران در حالی مطرح می شود که این شرکت به عنوان بازوی تولید و توسعه صنعت نفت تاکنون توانسته است به بخش عمده ای از اهداف خود در حوزه میدان های مشترک گازی پارس جنوبی، میادین نفتی غرب کارون و میادین مشترک نفتی و گازی در حوزه فراساحلی جامه عمل بپوشاند.

از سوی دیگر، مطالعات انجام شده روی میدان‌های نفتی و گازی ایران، نویدبخش این واقعیت است که امکان افزایش ذخایر نفتی ایران به میزان حداقل ۱۰ درصد طی سال های آتی وجود خواهد داشت.

پتانسیلی که با گشایش های علمی و پژوهشی و اعتماد به توانمندی شرکت های داخلی در حوزه افزایش ضریب برداشت، سهم صنعت نفت ایران را از خوان گسترده منابع هیدروکربوری جهان بیشتر می کند.

در این میان عملکرد این شرکت طی دولت های یازدهم و دوازدهم بر موفقیت های چشمگیری در این عرصه دلالت می کند که با وجود تنگناها و فشارهای یکجانبه غرب در دوره پسابرجام و محدودیت های ناشی از سنگ اندازی در صادرات نفت و گاز تا تهیه و تامین تجهیزات اساسی صنعت نفت ایران و جلوگیری از انجام همکاری های مشترک در انتقال دانش و فناوری و بسیاری از موارد دیگر، حاصل شده است.

به طوری که تنها در حوزه پارس جنوبی، با تعیین تکلیف فاز 11 و اتمام بخش فراساحل فازهای 13 و 14 در سال گذشته، روند توسعه فازهای 28 گانه این میدان بزرگ مشترک گازی به سرانجام رسیده و راه برای دستیابی به ظرفیت تولید روزانه یکهزار میلیون مترمکعب گاز در کشور هموار شده است. دولت تدبیر و امید در مدت حیات خود اجرا و تکمیل 18 فاز متعارف پارس جنوبی را محقق ساخته که این امر به افزایش 2.5 برابری ظرفیت تولید گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان انجامیده است.

در عین حال با آغاز رسمی عملیات احداث خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک و همچنین آغاز عملیات احداث پایانه صادراتی نفت خام در منطقه مکران که در راستای تبدیل جاسک به پایانه مهم صادراتی در کشور صورت گرفته است، راه برای توسعه همه جانبه میادین نفتی مشترک در غرب کارون باز شده و قرار است اولین محموله نفت ایران تا پایان امسال از پایانه جدید جاسک صادر شود.

افتتاح فاز اول طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی در دولت یازدهم و افزایش پنج برابری ظرفیت تولید نفت خام از میدان های مشترک غرب کارون در دولت تدبیر و امید و همچنین دستیابی به ظرفیت 400 هزار بشکه ای تولید نفت در این میادین، دیگر اقدامات شاخص در حوزه میدان های مشترک بوده است که در عمل به تعهد تعیین تکلیف تمامی میدان های مشترک گازی و نفتی تا پایان دولت دوازدهم انجام شده است.

در حوزه اکتشاف نیز طی همین مدت شاهد دستاوردهای قابل توجهی بوده ایم؛ کشف میدان نفتی مینو و همچنین میدان بزرگ نفتی نام آوران؛ با ذخیره 53.3 میلیارد بشکه نفت درجا؛ به همراه کشف میدان بزرگ گازی ارم با ذخیره 540 میلیارد مترمکعب گاز درجا عامل موثری در ارتقای رتبه ایران در جامعه جهانی بوده است؛ به طوری که این اکتشافات رتبه ایران را به جایگاه نخست اکتشاف منابع هیدروکربوری در سال 2019 ارتقا داده است که در تنگنای تحریم های غرب، بسیار قابل توجه و تامل برانگیز است.

آنچه در ادامه می آید، گزیده ای از مهمترین دستاوردهای شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید است که با وجود تمامی محدودیت های ناشی از تحریم محقق شده است.

کسب رتبه اول اکتشاف هیدروکربوری در جهان

شرکت ملی نفت ایران در مسیر تحقق برنامه های اکتشافی خود به عنوان پله نخست فعالیت های صنعت نفت کشورمان در حوزه بالادستی به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته است و در نتیجه آن توانسته است به بیش از 130 درصد از تعهدات اکتشاف نفت و 170 درصد از تعهدات اکتشاف گاز، در نیمه نخست برنامه پنجساله اکتشاف دست یابد.

مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران موفق شده است از زمستان سال ۱۳۹۷ تاکنون، سه اکتشاف را در کارنامه خود ثبت کند. این اکتشافات که با کشف میدان نفتی مینو در جزیره مینو در جوار شهر آبادان آغاز شد، در نهایت در تابستان سال گذشته به کشف میدان گازی ارم انجامید.

میدان گازی ارم در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز قرار دارد و از ذخایری معادل ۱۹ هزار میلیارد فوت مکعب (معادل یک فاز پارس جنوبی) گاز درجا برخوردار است و بهره برداری از آن می تواند ۴۰ میلیارد دلار درآمد عاید کشورمان کند.

کشف مخزن بزرگ نفتی "نام آوران" در آبان ماه گذشته نیز که از حجمی معادل ٥٣ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، برخوردار است و دومین مخزن بزرگ کشف ‌شده در ایران به شمار می رود، دستاورد دیگری است که درکارنامه اکتشافی شرکت ملی نفت ایران ثبت شده است.

حجم اکتشافات انجام شده طی 2 سال گذشته در شرکت ملی نفت ایران باعث شده تا این شرکت بتواند با کشف در مجموع 4.973 میلیارد بشکه معادل هیدروکربور مایع ذخیره قابل برداشت، جایگاه نخست اکتشاف را در بین شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا در سال 2019 از آن خود کند؛ افتخاری که در تاریخ صنعت نفت ایران ماندگار خواهد بود.

پایان کار توسعه پارس جنوبی و دستیابی به ظرفیت تولید روزانه هزار میلیون مترمکعب گاز

پارس جنوبی، به عنوان مهمترین و بزرگترین پروژه تاریخ صنعت نفت ایران، ماحصل بیش از دو دهه تلاش شبانه روزی در سنگر نفت است و امروز که به مدد همین تلاش ها، تکمیل طرح های مربوط به فازهای 28گانه این میدان مشترک در ایستگاه پایانی قرار گرفته است، گام های عملی در مسیر ایجاد ظرفیت تولید روزانه هزار میلیون مترمکعب گاز در کشور طی آینده ای نزدیک برداشته شده است.

بنابر برنامه ریزی انجام شده، با توسعه کامل فازهای تعریف شده در پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز و میعانات گازی افزون بر یک میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این موضوع در راستای انجام تکالیف افزایش تولید نفت و گاز خواهد بود که از محورهای تخصصی اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز به شمار می رود.

طی 7 سال گذشته، شرکت ملی نفت ایران موفق شده است تا 18 فاز متعارف پارس جنوبی را تکمیل و آماده بهره برداری کند؛ این در حالی است که هشت فاز اسمی 12، 15 و 16، 17 و 18، 19، 20 و 21 (معادل 11 فاز استاندارد) در دولت یازدهم به سرانجام رسیده که خود به تنهایی بیش از نیمی از تعداد فازهای بهره برداری شده طی 2 دهه گذشته است و نقش کلیدی در افزایش 2.5 برابری ظرفیت تولید گاز از بزرگترین میدان مشترک گازی جهان و پیشی گرفتن از قطر در برداشت گاز از این میدان برای نخستین بار در تاریخ صنعت نفت داشته است.

در عین حال با راه اندازی فازهای 13 و 22 تا 24 پارس جنوبی در سال 97 که همزمان با فعالیت دولت دوازدهم اتفاق افتاد و همچنین با راه اندازی اولین ردیف پالایشگاهی فاز 14 که پیش بینی می شود تا پایان امسال به انجام برسد و در نهایت اتمام مرحله اول توسعه فاز 11 براساس برنامه مصوب در سال 1400، فرآیند توسعه ای میدان گازی مشترک پارس جنوبی به خط پایان خواهد رسید.

تا پایان سال گذشته همچنین بهره برداری نهایی از 39 سکوی تولیدی این میدان مشترک محقق شده که گام بلندی در مسیر دستیابی به اهداف تولید گاز در کشورمان به شمار می آید.

توسعه این فازها در حالی صورت می گیرد که میزان درآمدزایی ناشی از طرح های توسعه یافته فازهای مختلف پارس جنوبی در دولت تدبیر و امید بالغ بر 30.8 میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود که خود به منزله افزایش قدرت اثرگذاری صنعت نفت ایران در بازارهای جهانی گاز خواهد بود.

در ادامه فعالیت های توسعه ای پارس جنوبی، پیش بینی می شود ساخت مخازن متمرکز ذخیره سازی پارس جنوبی و قشم که پیشتر به شرکت نفت و گاز پارس سپرده شده بود، تا پایان امسال به بهره برداری برسد.

با اجرای این طرح که در محدوده منطقه پارس یک (عسلویه) در حال انجام است، ذخیره سازی میعانات گازی تولیدی پالایشگاه ها ممکن می شود.

در عین حال با آغاز بهره برداری از پروژه بندر خدماتی صادراتی تنبک در منطقه کنگان نیز امکان صادرات گاز مایع و گاز تولیدی پالایشگاه های مستقر در منطقه پارس 2 (کنگان) فراهم می شود.

توسعه لایه نفتی پارس جنوبی

توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی، به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت اول تدبیر و امید در دستور کار قرار گرفت و با بهره برداری از فاز اول این طرح که در فروردین ماه سال 1396 انجام شد، ضمن ایجاد ظرفیت تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام، درآمد سالانه 510 میلیون دلار محصولات تولیدی برای کشورمان فراهم شد.

نکته قابل توجه در این بین آن است که فرآیند توسعه و تولید از این لایه توسط شناور پالایشی FPSO برای اولین بار در ایران و با استفاده از فناوری بالا انجام شد که در نوع خود بی نظیر است.

توسعه غرب کارون، محور تحقق اقتصاد مقاومتی در نفت

توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، یکی دیگر از اهداف مهم توسعه‌ای در شرکت ملی نفت ایران است که ظرفیت تولید نفت خام کشور را به طور چشمگیری افزایش داده و موجب تقویت جایگاه کشور در بازارهای بین‌المللی انرژی خواهد شد.

روند پرشتاب توسعه این میدان ها باعث شده که طی 7 سال حیات دولت تدبیر وامید، تولید نفت در غرب کارون تا 5 برابر افزایش یابد که دستاوردی است ستودنی و قابل تحسین.

تولید نفت از این میدان ها در حالی صورت می گیرد که بخشی از افزایش تولید روزانه نفت میدان آزادگان جنوبی با استفاده از دستگاه فرآورش سیار (Skid Mounted) به میزان 40 تا 50 هزار بشکه انجام شده بود که روشی تازه در تولید مقرون به صرفه نفت بوده و با عقد قراردادهای مربوط به ساخت این دستگاه با مراکز علمی و پژوهشی، مقرر شده است تا این شیوه در دیگر میدان‌های مشترک نیز عملیاتی شود.

از دیگر اولویت های توسعه ای شرکت ملی نفت ایران در راستای افزایش ظرفیت تولید، انتقال و صادرات نفت در منطقه غرب کارون می توان به توسعه فاز نخست میدان های آزادگان جنوبی، یاران جنوبی و فاز دوم میادین یادآوران و آزادگان شمالی، طرح خطوط لوله و تاسیسات جانبی و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پایانه جاسک اشاره کرد که در مجموع طرح یکپارچه توسعه میدان های مشترک نفتی غرب کارون را شامل می شود.

در میان طرح های معرفی شده در این حوزه، طرح توسعه میدان نفتی یادآوران، همزمان با دولت یازدهم و در بهمن 1394 به اتمام رسید. این طرح که ظرفیت تولید نفت در کشور را به میزان 130 هزار بشکه در روز افزایش می دهد، در نهایت تولید تجمعی 202 میلیون بشکه ای نفت را در پی خواهد داشت.

ایجاد بستر مناسب برای اشتغال 1500 نفر به صورت مستقیم و 6000 نفر نیز به صورت غیر مستقیم به همراه صرفه جویی 40 میلیون دلاری ارزی، از دیگر دستاوردهای اجرای این طرح است.

انجام طرح توسعه میدان های نفتی یاران شمالی و جنوبی در آبان 95 و مرداد 99 نیز دستاورد دیگری است که به افزایش ظرفیت 55 هزار بشکه ای تولید روزانه نفت و 28.5 میلیون بشکه ای تولید تجمعی نفت خواهد انجامید.

این طرح ها در مجموع برای حدود 600 نفر به صورت مستقیم و 2700 نفر به صورت غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرده است.

انجام کلیه فعالیت های طرح توسعه میدان نفتی یاران جنوبی توسط پیمانکار داخلی و همچنین استفاده از تجهیزات اندازه گیری سرچاهی و عقد قرارداد ساخت پمپ SRP با دانشگاه شهید چمران اهواز در طرح توسعه میدان نفتی یاران شمالی، از ویژگی های بارز این طرح در راستای بهره مندی از ظرفیت های داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت است.

در ادامه دستاوردهای ناشی از فعالیت های توسعه ای در منطقه غرب کارون، می توان از اتمام طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی در فروردین 95 یاد کرد که ضمن افزایش 75 هزار بشکه ای ظرفیت تولید روزانه نفت، تولید تجمعی 108 میلیون بشکه ای را در پی داشته است. این طرح همچنین از صرفه جویی 550 میلیون دلاری برخوردار بوده است.

قابل ذکر است که طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی که از تیرماه 1394 آغاز شده است، همچنان در دست اجراست و مقرر شده است تا ظرفیت تولید از فاز نخست این میدان تا پایان سال به 140 هزار بشکه در روز برسد.

در ادامه طرح توسعه این میدان همچنین مرداد ماه امسال قراردادهای تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی و احداث واحد فرآورش مرکزی (CTEP) با شرکت پتروپارس امضا شد که با هدف تولید روزانه 320 هزار بشکه نفت خام و 200 میلیون فوت مکعب گاز و همچنین فرآورش 320 هزار بشکه نفت در روز انجام شده است.

از دیگر افتخارات دولت تدبیر و امید در حوزه غرب کارون می توان از تولید زودهنگام طرح توسعه میدان نفتی آذر در اردیبهشت ماه 96 نام برد که که ظرفیت تولید نفت را به میزان روزانه 30 هزار بشکه ارتقا داده و با تکمیل طرح تا پایان امسال، این میزان به 65 هزار بشکه در روز بالغ خواهد شد.

در اجرای این پروژه که بنابر پیش بینی اولیه حدود 125 میلیون یورو صرفه جویی ارزی در پی دارد، بیش از 75 درصد کالاها از طریق سازندگان و تامین کنندگان داخلی تامین شده است.

طرح احداث نیروگاه غرب کارون و تاسیسات جانبی آن نیز به عنوان یکی دیگر از طرح های تعریف شده در حوزه توسعه این میدان ها معرفی شده که فاز اول آن در شهریورماه امسال به اتمام رسیده و پیش بینی می شود فاز نهایی آن نیز تیرماه 1400 به مدار آید.

این نیروگاه تامین 500 مگاوات برق برای میدان های نفتی غرب کارون را بر عهده داشته و با بهره برداری نهایی از آن، امکان جایگزینی مصرف سوخت های فسیلی در تامین انرژی برق فراهم می شود.

پیش بینی می شود، این نیروگاه در مجموع 280 هزار مگاوات/ ساعت برق را وارد چرخه مصرف کند و صرفه جویی 2.5 میلیون یورویی را در پی داشته باشد.

احداث خط لوله گوره- جاسک و پایانه صادراتی مکران؛ یک تیر و چند نشان

یکی از مهمترین طرح های در دست اقدام شرکت ملی نفت ایران در مسیر توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژیک و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسک و ساخت پایانه صادراتی بندرجاسک است که با هدف توسعه میدان های مشترک غرب کارون، افزایش ظرفیت ذخیره سازی نفت خام و تعریف شاهراه جدید صادراتی نفت ایران در دستور کار قرار گرفته است.

عملیات اجرایی این طرح پراهمیت که امکان انتقال یک میلیون بشکه نفت خام سبک و سنگین صادراتی در روز از طریق یک خط لوله با طول تقریبی هزار کیلومتر و با ساخت تلمبه خانه های بین راهی و ایستگاه های توپکرانی به همراه پست ها و خطوط انتقال برق را فراهم می کند، تیرماه امسال با دستور رئیس جمهوری رسما آغاز شد.

این پروژه که هم اکنون به عنوان استراتژیک ترین طرح دولت مطرح است و به دلیل حجم بالای پیمانکاران ایرانی حاضر در آن، از آن به عنوان ایرانی ترین طرح صنعت نفت نیز یاد می شود، ضمن توانمندسازی پیمانکاران و سازندگان داخلی و ارزآوری قابل توجه، بستر مناسبی برای ساخت تجهیزات راهبردی در صنعت نفت فراهم می کند که تا پیش از این از خارج از کشور تامین می شده است؛ به عنوان نمونه می توان از ایجاد زنجیره تولید لوله NACE متناسب با نفت اسیدی و ساخت مواد اولیه پوشش لوله FBE نام برد که با اعتماد به سازندگان داخلی و برای نخستین بار در داخل کشور اتفاق افتاده است.

در اجرای این پروژه همچنین احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر نیز هم اکنون از طرف 6 پیمانکار خصوصی در حال انجام است. مبداء این خط لوله منطقه گوره شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود.

در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود و در کنار احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام که از سوی یک پیمانکار ایرانی و در قالب یک پروژه B.O.T در حال انجام است، اعتبار قابل توجهی را برای صنعت نفت کشورمان حاصل می کند.

به دنبال تجربه این موفقیت ها، ساخت و تأمین50 الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سه شرکت پمپ ساز ایرانی نیز رکورد جدیدی است که در اجرای طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت خام از گوره به جاسک به ثبت می رسد. در عین حال مقرر شده است تا افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از این پمپ ها نیز به مدت پنج سال به عهده شرکت های ایرانی طرف قرارداد گذارده شود تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتورها باشد.

در همین حال مقرر شده است تا با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان دیگر تجهیزات صنعت نفت نیز تسری پیدا کند.

در کنار تمامی این فعالیت های توسعه ای، اتصال خط انتقال ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به خط نفت، ابتکاری است که امکان صدور میعانات گازی را از طریق پایانه جاسک میسر می سازد. با ساخت پایانه جدید صادراتی در منطقه مکران، جاسک به بندر جدید صادراتی نفت ایران بدل می شود که علاوه بر اهمیت سوق الجیشی، امکان اشتغالزایی گسترده در مناطق محروم جنوب کشور را فراهم می سازد. بندری که با اجرای پروژه های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتی های بسیار بزرگ با ظرفیت 2 میلیون تن و ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.

پیش بینی می شود اجرای این پروژه برای 7000 نفر به صورت مستقیم و 15000 نفر به صورت غیرمستقیم ایجاد اشتغال کند.

انتقال نفت خام از گوره به جاسک در عین حال با بیش از 1.8 میلیارد دلار سرمایه گذاری، به نوعی تمرکززادیی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی خواهد داشت.

این پروژه که طبق تقویم زمانی، قرار است فاز نخست آن تا پایان امسال و فاز نهایی تا شهریور 1400 به اتمام برسد، بیش از 500 میلیون یورو صرفه جویی ارزی به دنبال خواهد داشت.

اصلاح ساختار قراردادهای نفتی، دعوتی برای مشارکت حداکثری در طرح های صنعت نفت ایران

با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید، به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت و حفظ و ارتقای سهمیه ایران در اوپک و بازار جهانی نفت، تشویق و حمایت از جذب سرمایه ها و منابع خارجی در فعالیت های بالادستی نفتی و گازی کشور با درجات مختلف خطر پذیری، افزایش بهینه ظرفیت های تولید نفت و گاز به ویژه در میدان های مشترک و اجرای طرح های اکتشاف، توسعه و تولید و همچنین اطمینان از حفظ و صیانت هرچه بیشتر از مخازن نفت و گاز با افزایش ضریب بازیافت مخازن، مدل جدید قراردادهای نفتی مطرح شد.

به کارگیری، انتقال و توسعه فناوری، استفاده از سیستم های جدید در اکتشاف، توسعه، تولید و بهره برداری از میدان های نفتی و گازی، از دیگر دلایل توجیهی برای تدوین و اجرای مدل جدید قراردادهای نفتی بود.

با تصویب مدل جدید قراردادهای نفتی موسوم به IPC، بهره مندی از دانش فنی و سرمایه گذاری شرکت های برتر بین المللی در دستور کار قرار گرفت و در همان سال اول از تصویب آن بیش از 30 قرارداد و تفاهم نامه مطالعاتی و توسعه ای در این خصوص امضا شد.

در این میان با تنگتر شدن حلقه تحریم ها، مشارکت شرکت های مطرح خارجی با دشواریی های روبرو شد که این امر به خروج آن ها از قراردادهای مشارکتی منجر شد.

با این وجود، این امر نتوانست خللی در مسیر پیشبرد اهداف صنعت نفت کشورمان ایجاد کند و شرکت ملی نفت ایران با تکیه بر صورت کلی این قراردادها، توسعه برخی از میدان های نفتی و گازی را با توان شرکت های ایرانی و الزام به استفاده آن ها از فناوری روز در برنامه قرار داد.

به عنوان نمونه با امضای قرارداد توسعه میدان نفتی یاران به عنوان ششمین قرارداد IPC نفت که در تیرماه امسال نهایی شد، شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا به عنوان پیمانکار توسعه متعهد شد تا طی ۱۰ سال، تولید تجمعی نفت این میدان را به ۳۹.۵ میلیون بشکه برساند که حدود ۲ میلیارد دلار درآمدزایی برای کشورمان در بر خواهد داشت.

همچنین قراردادهای توسعه میدان های پرنج- پارسی، سهراب و یاران نیز به عنوان دیگر قراردادهای مبتنی بر الگوی جدید قراردادهای نفتی، از سال گذشته تاکنون با شرکت های توانمند ایرانی منعقد شده و قرار است به زودی و پس از اخذ مجوزهای لازم وارد فاز اجرایی شود. این قراردادها در مجموع افزایش تولید تجمعی 322.5 میلیون بشکه نفت خام را در پی خواهد داشت.

نفت ملی با تکیه بر کالا و خدمات ایرانی

تکیه بر توان داخلی و ارتقای سطح پیمانکاران و شرکت های ایرانی فعال در صنعت نفت یکی از محورهای همیشگی فعالیت شرکت ملی نفت ایران بوده است؛ با این وجود شدت یابی و بازگشت تحریم های غرب باعث شد که این هدف در مجموعه صنعت نفت با سرعت بیشتری پیگیری شود.

در دومین سال از روی کار آمدن دولت دوازدهم، شاهد ابلاغ دستور وزیر نفت مبنی بر واگذاری کامل ساخت 10 گروه کالاهای پر مصرف صنعت نفت به سازندگان و صنعتگران داخلی بودیم که این امر گام ارزشمندی در راستای عملیاتی کردن سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی، خروج غیرتورمی از رکود و حمایت از ساخت داخل بود.

١٠ قلم کالای اولویت دار مورد نیاز صنعت نفت به منظور حمایت از ساخت داخل، ساخت تجهیزات سرچاهی و تجهیزات رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ های درون و سرچاهی، انواع مته های حفاری، انواع شیرهای کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی، انواع لوله ها، الکتروموتورها ضدانفجار و دور متغیر، ماشینهای دوار، فولادهای آلیاژی Cryogenic، ابزارهای اندازه گیری حفاری و پیگ های هوشمند، را شامل می شود.

شرکت ملی نفت ایران همچنین در مسیر توانمندسازی پیمانکاران و سازندگان ایرانی صنعت نفت، ضمن اتکا و اطمینان به توان داخلی، تلاش کرده است تا با سرمایه گذاری بر پتانسیل های بومی، طرح ها و پروژه های صنعت نفت را به پیش برد.

در این زمینه طی چند سال گذشته قراردادهای ارزشمند زیادی با شرکت های داخلی امضا شده است که از تازه ترین آن ها می توان به امضای قرارداد تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی با شرکت پتروپارس با هدف تولید روزانه 320 هزار بشکه نفت خام و 200 میلیون فوت مکعب گاز، به همراه امضای قرارداد ساخت بزرگترین واحد فرآورشی نفت و گاز کشور (CTEP) که با هدف ایجاد ظرفیت پالایشی روزانه 320 هزار بشکه نفت در روز انجام می شود، یاد کرد.

امضای قرارداد طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره برداری از میادین پرنج و پارسی نیز امکان افزایش تولید 33 هزار بشکه نفت در روز و ایجاد درآمدروزانه 1.65 میلیون دلار با احتساب نفت 50 دلاری را فراهم کرده است و در کنار قرارداد توسعه ای میدان گازی بلال که با هدف ایجاد امکان برداشت روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز ترش و ۱۵ هزار بشکه میعانات گازی از این میدان به امضا رسیده و بنابر جدول زمانی تا سال 1401 پایان می پذیرد، گام بلند دیگری در مسیر خودکفایی در صنعت نفت کشورمان به شمار می رود.

طی سال گذشته همچنین هشت قرارداد اکتشافی در مناطق مختلف نفتی و گازی کشور منعقد شده که با هدف دستیابی به توسعه همه جانبه در سطح شرکت ملی نفت ایران منعقد شده و وارد فاز اجرایی شده است.

این قراردادها که بدون شک ضامنی بر افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز کشور با رویکرد حمایت حداکثری از تولید داخلی و توانمندسازی شرکت های داخلی است، در نهایت به بهره مندی از توان متخصصان و سرمایه های انسانی و بومی، ایجاد اشتغال گسترده به ویژه در سطح نیروهای بومی و در نهایت حفظ سرمایه ملی خواهد انجامید که از اهداف مهم در افق توسعه اقتصادی کشورمان است.

افزایش سهم داخل از پروژه های صنعت نفت و بهبود روند بهره برداری از ظرفیت های داخلی در صنعت نفت به گونه ای است که تنها در محدوده پارس جنوبی، میانگین استفاده از سهم داخل در طرح و پروژه ها، از کمتر از 30 درصد در طرح های اولیه به بیش از 60 درصد ارتقا یافته است که گام بلندی در مسیر دستیابی به خودکفایی در صنعت نفت است.

واگذاری 31 پروژه از طرح بزرگ نگهداشت و افزایش تولید نفت به شرکت های داخلی

با تصویب طرح اجرای پروژه های نفتی به شیوه EPD-EPC  از سوی شورای اقتصاد که پیشتر از سوی وزیر نفت مطرح شده بود و همزمان با دومین سال فعالیت دولت دوازدهم، ۳۳ طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت برای اجرا در سه مرحله تعریف شد.

این طرح ها که با هدف ایجاد اشتغال برای پیمانکاران و سازندگان داخلی و نیز حفظ و افزایش میزان تولید از میادین نفتی در دست بهره‌برداری کشور در دستور کار قرار گرفته است،  مشتمل بر 33 پروژه، شامل 29 پروژه در بخش خشکی و چهار پروژه فراساحلی است که با سرمایه گذاری 6.2 میلیارد دلاری اجرایی خواهد شد.

پیش بینی می شود با اجرای پروژه های این طرح که در محدوده جغرافیایی هفت استان نفت‌خیز کشور شامل استان های کرمانشاه، ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، بوشهر، فارس و هرمزگان  قرار گرفته است، تولید نفت خام کشور به طور متوسط حدود 280 هزار بشکه در روز افزایش یابد.

در عین حال پیش بینی می شود در پایان اجرای این طرح، سهم ساخت داخل در صنعت نفت به 80 درصد برسد که رقم قابل توجهی است.

شرکت ملی نفت ایران در مرحله نخست واگذاری این پروژه ها و پس از اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذیربط، نسبت به تهیه و انتشار اسناد و برگزاری مناقصات 10 پروژه از مجموعه پروژه‌های این طرح اقدام کرد که به انتخاب هشت شرکت‌ اکتشاف و تولید و حفاری ایرانی به عنوان پیمانکار این پروژه ها و انعقاد 10 قرارداد مهندسی، تأمین کالا و تجهیزات، ساختمان و نصب و اجرای حفاری (EPC-EPD) به ارزش حدود 740 میلیون یورو در بهمن ماه سال 97 انجامید. این پروژه‌ها که از ابتدای سال گذشته شروع به کار کرده اند، پس از طی فازهای مهندسی و خرید کالا به تدریج وارد مراحل اجرایی شده است.

به موازات اجرای پروژه های مرحله اول طرح، برگزاری مناقصات 13 پروژه مرحله دوم به ارزش قراردادی بالغ بر 1.5 میلیارد یورو در اولویت کاری شرکت ملی نفت ایران قرار گرفت که اخیرا با اتمام فرآیند مناقصات مربوطه و مشخص شدن برندگان آن‌ها،  به 11 شرکت یا مشارکت واگذار شده اند.

در عین حال مناقصات مربوط به 10 پروژه مرحله سوم این طرح نیز انجام شده و مقرر شده است که 8 پروژه مربوط به مرحله سوم نیز با اعتباری بالغ بر 1.2 میلیارد دلار در حوزه عملیاتی شرکت های مناطق نفتخیز جنوب و نفت فلات قاره ایران به شرکت های ایرانی سپرده شود.

این در حالی است که ارزش 31 قرارداد واگذار شده این طرح تاکنون عددی بالغ بر 3.7 میلیون دلار بوده است که در مجموع حفاری 253 حلقه چاه جدید و تعمیر 130 حلقه چاه موجود را شامل خواهد شد.

هم اکنون مراحل واگذاری 2 پروژه پایانی این طرح نیز در حال انجام است و به زودی این پروژه ها نیز به پیمانکاران منتخب واگذار خواهد شد.

توسعه به شرط پژوهش

فرآیند توسعه در صنعت نفت بدون بهره مندی از دانش روز و انجام مطالعات علمی و زیربنایی می تواند به خسارت های فراوانی منجر شود؛ از همین روی این اصل به عنوان مبنایی در صورت جدید قراردادهای نفتی مورد توجه قرار گرفته و با تکیه بر اهمیت افزایش ضریب برداشت، وزیر نفت نیز ابلاغیه ای خطاب به چهار شرکت اصلی مبنی بر الزام انجام فعالیت های علمی و تحقیقاتی با دانشگاه ها و مراکز علمی کشور صادر کرده است.

برهمین اساس، شرکت ملی نفت ایران نیز قراردادهای پژوهشی متنوعی با دانشگاه ها و مراکز علمی کشور منعقد کرده که از جمله آن ها می توان به قراردادهای امضا شده با هشت دانشگاه اشاره کرد که از ارزشی در حدود ۲۹۲ میلیارد تومان و ۱۹ میلیون یورو برخوردار است.

این در حالی است که همزمان با روز پایانی شهریورماه امسال نیز ۱۳ قرارداد کلان پژوهشی ازدیاد برداشت نفت و گاز در مجموع به ارزش ۳۵ میلیون یورو و ۷۱۶ میلیارد تومان، میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شد.

این قراردادها در ادامه مسیر توسعه فناورانه مخازن نفتی که از سال ۹۳ با همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور برای بررسی راهکارهای ازدیاد برداشت ۹ میدان نفتی کلید خورده بود، امضا و بدین ترتیب مطالعات ازدیاد برداشت ۲۲ میدان به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور واگذار شد.

بر پایه قراردادهایی که شهریور ماه امسال امضا شد، میدان یادآوران به دانشگاه تهران، میدان پارس جنوبی به دانشگاه صنعتی شریف، میدان الوند به دانشگاه صنعتی امیرکبیر، میدان رگ سفید به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان مسجدسلیمان به دانشگاه سهند تبریز، میدان اسفند به دانشگاه شیراز، میدان فروزان به دانشگاه صنعت نفت، میدان خشت به دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)، میدان بینک به دانشگاه فردوسی مشهد، میدان دورود به دانشگاه علم و صنعت، میدان تنگ‌بیجار به دانشگاه شهیدچمران اهواز، میدان مارون به دانشگاه صنعتی اصفهان و میدان نوروز به دانشگاه خلیج فارس واگذار شد.

پیش‌تر نیز در گام نخست این تعامل فناورانه، مطالعات ازدیاد برداشت میدان آزادگان به انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران، میدان نفتی دارخوین به دانشگاه امیرکبیر، میدان نفتی سروش به دانشگاه سهند تبریز، میدان اهواز به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان کرنج به دانشگاه آزاد اسلامی، میدان کوپال به دانشگاه صنعتی شریف، میدان منصوری به دانشگاه شیراز، میدان گچساران به دانشگاه صنعت نفت و میدان بی‌بی‌حکیمه به پژوهشکده ازدیاد برداشت (پژوهشگاه صنعت نفت) واگذار شده بود.

بر این اساس، تاکنون در حوزه مطالعات ازدیاد برداشت میدان‌های نفت و گاز، ۲۲ قرارداد کلان پژوهشی با مجموع ارزش ۱۰۰۹ میلیارد تومان و ۴۹ میلیون یورو میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شده و در حال پیگیری است.

در مجموع با امضا شدن این قراردادها می توان ادعا کرد که هیچ میدان بزرگی هیدروکربوری در کشور وجود نخواهد داشت که توسعه آن بدون قرارداد همکاری مشترک با دانشگاه ها و مراکز علمی معتبر در کشور انجام شود.

ارتقای دانش نفت درحوزه اکتشاف

شرکت ملی نفت ایران در مسیر تحقق راهبردهای مربوط به توسعه فناوری در بخش بالادستی، افزایش میزان ذخایر کشف و ثابت شده نفت و گاز کشور، حفظ و تقویت جایگاه واقعی صنعت نفت کشور در میان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) و همچنین افزایش رقابت‌پذیری در سطح بین‌الملل مبتنی بر توسعه فناوری و بکارگیری فناوری‌های روز و مجهز شده جهانی، اقدامات شاخص دیگری نیز ذیل فعالیت مدیریت پژوهش و فناوری این شرکت انجام داده است که بر اساس استفاده حداکثری از توان علمی کشور در قالب مراکز دانشگاهی تحقیقاتی، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان استوار بوده است.

با توجه به اینکه حوزه‌های اکتشاف و علوم زمین جزء اولین حلقه زنجیره ارزش بالادستی صنعت نفت است و همچنین پیرو پیاده‌سازی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز و دستور اکید وزیر نفت، پیشنهاد انعقاد قرارداد‌های پژوهشی در حوزه‌های فناوری‌های اکتشافی مورد نیاز و معرفی دانشگاه‌های منتخب برای انعقاد قراردادهای اکتشافی مطرح شد.

برهمین اساس، پنج قرارداد اکتشافی با دانشگاه ها و مراکز علمی از اسفندماه 1396 منعقد و مقرر شد تا طی یک برنامه 10 ساله به سرانجام برسد. این قراردادها در حوزه فعالیت مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران اجرایی می شود.

هدف از اجرای این قراردادها، ایجاد مراکز تخصصی اکتشافی بوده که جهت ارایه خدمات به شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه و امکان ورود و رقابت با شرکت‌های بین‌المللی در سطح کشورهای منطقه و نفت‌خیز طرح ریزی شده است.

مشخص شدن مسیر حرکت دانشگاه‌های داخلی و شبکه پیرامون آن ظرف 10 سال آینده در زمینه توسعه فناوری‌های نوین اکتشافی، از دیگر اهداف مدنظر در اجرای این پنج طرح کلان ملی است.

این طرح ها به صورت خلاصه شامل طرح مدیریت بهینه و فناورانه علوم اکتشافی هیدروکربنی با استفاده از تجربیات بین‌المللی، انتقال دانش فنی و توسعه فناوری از طریق شرکای خارجی، ایجاد و راه‌اندازی مراکز تخصصی مربوطه در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، استفاده از مهندسین مشاور متخصص برای بکارگیری نتایج، ایجاد شبکه‌های تحقیقاتی داخلی و بین‌المللی با محوریت دانشگاه‌های طرف قرارداد و در نهایت بهینه‌سازی عملیات اکتشاف نفت و گاز و کاهش هزینه‌های آن می شود.

پیش بینی می شود با اجرای این طرح ها ضمن کاهش فاصله فناورانه موجود بین ایران و شرکت‌های طراز اول جهان در زمینه فناوری‌های مورد نیاز در حوزه اکتشاف نفت و گاز، شبکه نوآوری در حوزه فناوری‌های مزبور تشکیل شود که این امر به نوبه خود می تواند به شکل‌گیری کسب و کار با مشارکت بخش‌های مختلف داخلی و خارجی و با محوریت مجریان طرح در جهت دست‌یابی به حوزه‌های دانشی و تکنولوژیک بینجامد.

شاخص های پژوهشی شرکت نفت در دولت تدبیر و امید

مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران طی هفت سال گذشته اقدامات موثر دیگری در حوزه عقد قرارداد با دانشگاه ها و مراکز دانش بنیان انجام داده است که از شاخص ترین آن ها می توان به انجام مطالعات پژوهشی و فناورانه به منظور توسعه فناوری‌ها در جهت بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و افزایش ضریب برداشت در 22 میدان منتخب نفتی/ گازی کشور اشاره کرد.

این پروژه ها که از سال 1396 آغاز شده و قرار است تا سال 1406 به پایان برسد، در حوزه شرکت های ملی مناطق نفتخیز جنوب، نفت فلات قاره ایران، نفت و گاز اروندان، نفت و گاز پارس، نفت مناطق مرکزی ایران و

شرکت مهندسی و توسعه نفت اجرایی می شود.

اجرای این پروژه ها، یک درصد افزایش ضریب برداشت در 22 میدان را در پی خواهد داشت که عددی بالغ بر 3.2 میلیارد بشکه و معادل 190 میلیارد دلار (با احتساب بشکه‌ای 60 دلار)  تخمین زده می شود.

در اجرای این قراردادها از توان 3 دانشگاه و مرکز پژوهشی بصورت مستقیم استفاده می شود که هر کدام از این دانشگاه‌ها/ مراکز پژوهشی نسبت به شبکه‌سازی با سایر دانشگاه‌های کشور و شرکت‌های مهندسی مشاور و شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام و همکاری می کنند.

اجرای این پروژه های پژوهشی تاکنون به قابلیت افزایش 13-6 درصدی ضریب بازیافت در برخی از میادین با اجرای روش‌های ازدیاد برداشت نفت و همچنین افزایش بهره‌وری با کاهش حفر چاه‌های کم‌بازده و بهینه‌سازی جانمایی چاه‌ها انجامیده است.

در ادامه قراردادهای پژوهش محور شرکت ملی نفت ایران می توان به قرارداد "بررسی و امکان‌سنجی تهیه و تدوین دانش ‌فنی و ساخت سیستم سطحی و مجموعه ابزار نمودارگیری چاه‌های تولیدی" با دانشگاه صنعتی شریف اشاره کرد که مقرر شده تا در حیطه عملیاتی شرکت ملی حفاری ایران اجرایی شود.

این پروژه تحقیقاتی که همزمان با نخستین روز آذرماه 92 آغاز شده و پیش بینی می شود تا پایان امسال نهایی شود، با هدف دستیابی به دانش فنی و ساخت سیستم سطحی و مجموعه ابزار نمودارگیری چاه‌های تولیدی اجرا و با بهره گیری 100 درصدی از ظرفیت و توانمندی اساتید دانشگاه و مهندسین و محققین ایرانی اجرا شده است.

تضمین خرید کالاهای کیفی مورد نیاز صنعت نفت و حمایت از استارت آپ ها

یکی از مهمترین اقداماتی که در راستای حمایت حداکثری از سازندگان و صنعتگران ایرانی انجام خواهد شد، طرح ضمانت خرید کالاست که با تاکید وزیر نفت مبنی بر خرید کالاهای موردنیاز صنعت نفت با قید در دست داشتن گواهی تایید کیفی آن اجرایی خواهد شد.

در عین حال با توجه به حمایت همه جانبه صنعت نفت و شرکت ملی نفت ایران از شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها، طرح تشکیل صندوق نوآوری نفت با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیارد تومان مصوب شده است که کمک موثری در حمایت از شرکت های دانش محور است.

راه اندازی بورس نفت و حضور پررنگ بخش خصوصی در آینده انرژی کشور

تمهیدات اعمال شده از سوی شرکت ملی نفت ایران در عرضه نفت خام در بورس انرژی، گامی بلند در مسیر مشارکت حداکثری فعالان بخش خصوصی در صنایع بالادستی نفت و گاز و تحقق اقتصاد مقاومتی به شمار می رود.

نخستین محموله از نفت خام سبک ایران در رینگ بین الملل بورس انرژی در آبان ماه سال 1397 عرضه شد و بنابر برنامه ریزی های صورت گرفته، مقدمات عرضه تدریجی و منظم این محموله ارزشمند هیدروکربوری در بورس فراهم شد.

تسهیلاتی که شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت خام در بورس در نظر گرفته بود، باعث شد تا محموله های متنوعی از نفت خام سبک و میعانات گازی در رینگ بین الملل بورس انرژی عرضه شود و بدین ترتیب زمینه عرضه مستمر نفت در این عرصه نیز فراهم شد.

اول ایمنی، بعد کار

رعایت الزامات مربوط به ایمنی، بهداشت و محیط زیست به عنوان راهکاری در جهت حفظ حداکثری منافع مالی وجانی، پیش زمینه انجام هر فعالیت عملیاتی در شرکت ملی نفت ایران به شمار می آید.

بر همین اساس مدیریت HSE شرکت ملی نفت ایران تلاش کرده است تا با تقویت ساختار و نظارت دقیق بر شیوه اجرای پروژه های عملیاتی، اهداف تعریف شده در حوزه فعالیت این مدیریت را محقق کند.

در این زمینه با رعایت اصول حداکثری در حوزه ایمنی، ضمن نظام مند و یکپارچه کردن فعالیت های مختلف عملیاتی در سطح شرکت ملی نفت ایران، تدوین و ابلاغ  بیش از 45 راهنما و دستورالعمل و 20 بخشنامه به منظور ایمن سازی تاسیسات و پیشگیری از حوادث عملیاتی شده است.

فعالیت این شرکت در حوزه بهداشت صنعتی نیز با انجام معاینات بدو استخدام و بررسی تناسب با کار افراد و انجام معاینات دوره ای، به همراه نظارت مستمر بر بهداشت فردی و واحدهای صنعتی و مدیریت ریسک در این حوزه نیز باعث شده تا شاخص سطح سلامت در این شرکت در حد بالایی قرار بگیرد.

جمع آوری گازهای مشعل، گامی بلند در مسیر پاسداشت محیط زیست

شرکت ملی نفت ایران در کنار انجام فعالیت های توسعه ای، نگاه ویژه ای به محیط زیست دارد؛ از همین روی از مدت ها قبل طرح جمع آوری گازهای همراه نفت در این شرکت معظم آغاز شده و مقرر شده است تا پایان برنامه ششم توسعه از سوزاندن بیش از ۹۰ درصد گازهای مشعل جلوگیری شود.

گام های اولیه برای انجام این برنامه که نیازمند هشت میلیارد دلار سرمایه گذاری است پیشتر برداشته شده و بنابر برنامه زمانی، بهره برداری از طرح های مربوط به آن ها از سال 1398 آغاز و مقرر شد تا  تمام آن ها (به جز یکی که در سال 1401 به بهره برداری خواهد رسید) در سال ۱۴۰۰ به مدار آید.

در مسیر تحقق این برنامه، ضمن تدوین نقشه راهی برای جمع آوری 90 درصد از گازهای همراه نفت در حوزه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، ساخت 23 کارخانه کوچک با تجهیزات کاملا ایرانی در دستور کار قرار گرفته است که علاوه بر صیانت از محیط زیست، گام موثری در اشتغال زایی نیروهای بومی در منطقه به شمار می رود.

در همین رابطه فاز 2 (زیست محیطی) طرح جمع‌آوری گازهای همراه نفت (آماک) در محدوده فعالیت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون- منطقه کریت اهواز که از سال 1393 آغاز شده بود، در سال 95 به بهره برداری رسید.

25 درصد از تجهیزات و خدمات استفاده شده در اجرای این طرح که سالانه 120 میلیارد ریال درآمد به دنبال دارد، از بخش داخلی تامین شده و به طور تقریبی برای 150 نفر در سال به صورت غیر مستتقیم ایجاد اشتغال می کند.

در همین حال قراردادی با عنوان " قرارداد جمع آوری گازهای مشعل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب" برای جمع آوری گازهای مشعل ظرف کمتر از سه سال میان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با هلدینگ خلیج فارس و پتروشیمی مارون منعقد شده که عملیات اجرایی آن بر اساس برنامه زمان بندی در حال انجام است.

با اجرای این قرارداد، افزون بر ایجاد ارزش افزوده برای کشور و جلوگیری از آلودگی محیط زیست، از سوزاندن روزانه افزون بر ۷۶۰ میلیون فوت مکعب (معادل ۲۲ میلیون متر‌مکعب) گاز در مناطق گچساران، آغاجاری، مارون و کارون جلوگیری می شود.

در همین راستا، طی سال گذشته قراردادی نیز میان شرکت نفت وگاز اروندان و یک شرکت ایرانی منعقد شد تا جمع آوری و فرآورش روزانه ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز از مشعل های غرب کارون به این شرکت مشاور واگذار شود.

در ادامه اقدامات زیست محیطی شرکت ملی نفت ایران می توان از آغاز به کار طرح پایتخت انرژی پاک نام برد که با هدف بازیابی و استفاده از گازهای ارسالی به فلر در راستای حفظ و صیانت از محیط زیست، بهبهود کیفیت هوا، جلوگیری از هدررفت و بازگشت سرمایه در پالایشگاه های ٥ فاز پارس جنوبی  طرح ریزی شده است.

استفاده از  دستگاه های فرآورش سیار نفت (MOT) و دستگاه تفکیک گر سیار نفت(MOS) و دستگاه مشعل سبز (Oil Green Burner) جهت پیشگیری از آلودگی هوا، به همراه پاکسازی خاک های آلوده به مواد نفتی از دیگر الزامات زیست محیطی است که طی چند سال گذشته در شرکت ملی نفت ایران اجرایی شده است.

رگ سفید، اژدهایی که خاموش شد

یکی از دستاوردهای شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر وامید طی سال 96، مهار فوران چاه شماره 147 میدان رگ سفید بود که پس از 58 روز به ثمر نشست.

اگرچه فشار 2400 PSI که بالاترین فشار ثبت شده در فوران های کشور به شمار می آید، به همراه دمای متغیر بین  1200 تا 1800 درجه سانتیگراد و صوت گوش‎خراشی بالغ بر ۱۸۰ دسی‎بل، مهار فوران میدان رگ سفید را با دشواری های فراوانی مواجه ساخته بود، اما عملیات مهار این اژدهای سرکش، به مدد دانش بومی و در سایه مجاهدت شبانه روزی شماری از زبده ترین کارشناسان و مدیران شرکت های ملی نفت ایران، مناطق نفتخیز جنوب و ملی حفاری ایران به ثمر رسید و برگ زرین دیگری بر افتخارات دومین شرکت بزرگ نفتی دنیا افزود.

کارنامه پربار تولید و شکستن رکورد صادرات نفت خام در فرصت پسابرجام

شرکت ملی نفت ایران در مسیر دستیابی به اهداف خود در عرصه بین الملل، افزایش ظرفیت تولید صیانتی نفت و گاز را به عنوان محور فعالیت این شرکت در دستور کار داشته و تحقق این موضوع را در چارچوب منافع حداکثری در برداشت از میدان های مشترک هدفگذاری کرده است.

اگرچه این واقعیت که بخش عمده ای از فعالیت دولت های یازدهم و دوازدهم در حصار تحریم های یکجانبه غرب که با تحریم صادرات نفت و گاز ایران همراه بود، شکل گرفت، اما این موضوع نتوانست شرکت ملی نفت ایران را از اهداف اولیه خود دور کند.

شرکت ملی نفت ایران در فرصت کوتاه پس از برجام توانست ظرفیت تولید نفت خود را به بیش از چهار میلیون بشکه در روز افزایش دهد که بخش قابل توجهی از آن در حوزه میادین مشترک قرار داشت. در حوزه تولیدگاز نیز هدفگذاری برای دستیابی به ظرفیت تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب انجام شد که با به نتیجه رسیدن میدان بزرگ مشترک پارس جنوبی و افزایش تولید در دیگر میدان های مستقل گازی کشور، محقق می شود.

این شرکت همچنین در زمینه صادرات نفت و میعانات گازی در دوره پسابرجام نیز توانست برای نخستین بار رکورد صادرات روزانه هشت میلیون بشکه نفت از طریق هشت نفتکش در سال 1395 را بشکند و افتخاری دیگر را در کارنامه فعالیت خود ثبت کند.

شروعی دوباره برای تجارت نفت خام

از اقدامات قابل توجه شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید، استفاده از فرصت برجام برای سوآپ نفت خام بود. در این میان با وجود ایجاد یک وقفه‎ی چند ساله، فعالیت معاوضه نفت خام از دریای خزر در سال1396 وارد فاز اجرایی و تلاش شد تا از فرصت پسابرجام به نحو حداکثری استفاده شود.

بر این اساس مقرر شد تا شرکت سوآپ کننده، کشتی حامل نفت خام حوزه شمالی دریای خزر را در بندر نکا تحویل شرکت پایانه های نفتی ایران دهد و در مقابل در خلیج فارس معادل حجمی این محموله ها را دریافت کند.

این راهبرد وزارت نفت که با هدف صرفه جویی در هزینه های ارسال نفت خام از جنوب کشور به پالایشگاه های تبریز و تهران شکل گرفت، می توانست جایگاه راهبردی ایران در همکاری با کشورهای آسیای مرکزی و حوزه قفقاز از کریدور شمال - جنوب را تقویت کند.

مسئولیت های اجتماعی  و مشارکت صنعت نفت در ارتقای رفاه همگانی

شرکت ملی نفت ایران در مسیر پیشبرد اهداف توسعه ای خود، توسعه و عمران مناطق محروم را نیز در اولویت های کاری خود قرار داده است.

در همین راستا تعداد 2082 پروژه عام المنفعه با اعتباری بالغ بر 3800 میلیارد تومان در قالب 518 طرح آموزشی، 651 طرح ورزشی، 327 مورد بهداشتی، 154 مورد راه و جاده، 37 مورد آبرسانی، 7 مورد برق رسانی، 270 مورد طرح های هادی روستایی و 188 مورد پروژه خدماتی از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم تاکنون در این شرکت تعریف  و بخش قابل توجهی از آن اجرایی شد.

شرکت ملی نفت ایران همچنین در پیشبرد اهداف ناشی از توزیع عادلانه رفاه در کشور، برنامه ریزی برای انجام 751 پروژه مختلف آموزشی، فرهنگی، بهداشتی، خدماتی، ورزشی و راهسازی را نیز در دستور کار قرار داده است.

در مسیر تحقق این پروژه ها که از اعتباری بالغ بر 22900 میلیارد ریال برخوردار است، مقرر شده است تا 290 پروژه در سال 99 به سرانجام برسد که تاکنون 280 پروژه تکمیل شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است و بخش های دیگر نیز به تدریج تا پایان سال اجرایی می شود.

در میان اقدامات مربوط به انجام مسئولیت های اجتماعی صنعت نفت در شرکت ملی نفت ایران همچنین تعداد ۴۱۶ پروژه مربوط به مناطق سیل زده تعریف و مقرر شد تا جبران بخشی از آسیب های وارد شده به ساکنان مناطق سیل زده، با اعتباری بالغ بر 1300 میلیارد ریال انجام پذیرد.

بر همین اساس در سال گذشته، ضمن تحویل اسناد واگذاری ۳۳۳۳ حواله آهن آلات مورد نیاز برای بازسازی مناطق سیل زده اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، شادگان و هویزه، ۵۱ میلیارد تومان اعتبار نیز برای تکمیل ۵۰۰ واحد نیمه تمام در مناطق زلزله زده مسجد سلیمان و ۱۰ میلیارد تومان برای احداث شبکه فاضلاب جدید این شهر اختصاص یافت.

در عین حال امسال نیز 232 میلیارد ریال اعتبار از سوی شرکت ملی نفت ایران برای اجرای طرح انتقال آب به غیزانیه پرداخت شده و مبالغ قابل توجهی نیز برای انجام مسئولیت اجتماعی صنعت نفت در مقابله با کرونا هزینه شده است.

همچنین تامین 201.8 میلیارد ریال اعتبار برای کمک به طرح های تقویت بنیه علمی و ارتقا سطح کیفی آموزش آموزش و نیز طرح های آموزشی و ارتقا مهارت نیروی کار در دو منطقه غرب کارون و پارس جنوبی، از دیگر خدمات عام المنفعه شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید است.

شرکت ملی نفت ایران در مسیر انجام وظایف خطیر خود در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی همچنین چهار درصد از مبلغ هر قرارداد در انجام 33 پروژه مربوط به نگهداشت و توان تولید نفت را به این امر اختصاص داده است که در کنار دیگر اعتبارات قانونی، ضامنی برای توسعه متوازن اقلیمی در کشورمان خواهد بود.

کارنامه پربار نفت در بحبوحه محدودیت ها

در مروری بر دیگر دستاوردهای شرکت ملی نفت ایران در دولت تدبیر و امید می توان از اقداماتی که در مسیر دستیابی به ظرفیت تولید 140 هزار بشکه ای نفت در میدان آزادگان جنوبی و ظرفیت 400 هزار بشکه ای تولید نفت در میادین مشترک غرب کارون انجام شده است، یاد کرد؛ این درحالی است که بخش قابل توجهی از اقدامات توسعه ای نیز طی سال جاری انجام شده است.

استقرار نخستین تفکیک‌گر سیار در میدان مشترک یاران جنوبی و حفاری نخستین چاه جهت‌دار در میدان مشترک آزادگان جنوبی که با هدف تحقق اهداف تولیدی در حوزه میدان های مشترک نفتی غرب کارون با رعایت الزامات زیست محیطی، انجام شده است، از اقدامات شاخص دیگری است که در این حوزه مطرح است.

علاوه بر آن با افتتاح رسمی فاز نخست زنجیره انتقال نفت میادین غرب کارون مشتمل بر انتقال بیش از 700 هزار بشکه نفت خام به مبادی صادراتی و واگذاری عملیات راهبری تلمبه خانه غرب کارون به شرکت نفت و گاز اروندان طی مردادماه امسال، گام دیگری در مسیر پیشبرد اهداف شرکت ملی نفت ایران برداشته شده است.

در کنار این دستاوردها، اواخر مردادماه امسال، سامانه مدیریت پروژه شرکت ملی نفت ایران که با هدف پایش، کنترل عملکرد و مدیریت بهینه‌ و یکپارچه پروژه‌های «طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت» و همین‌طور همه پروژه‌ها و پورتفولیوی این شرکت و شرکت‌های تابع طراحی شده است، به صورت رسمی مورد بهره برداری قرار گرفت.

قرار است تا از این سامانه که قریب به یک سال است برای پروژه‌های مرحله نخست طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت مورد استفاده قرار گرفته، برای پروژه‌های مراحل بعدی این طرح و همچنین پروژه‌های آتی شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه استفاده شود.

شرکت ملی نفت ایران در دولت های یازدهم و دوازدهم در حوزه توسعه میدان گازی کیش نیز موفقیت های قابل توجهی به دست آورده است و پیش بینی می شود این طرح تا پایان امسال نهایی شود.

اجرای این طرح 6.5 میلیون نفر/ ساعت اشتغالزایی داشته و ارزش محصولات آن در حدود 2 میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود.

اجرای این پروژه ها در کنار هزاران طرح و پروژه دیگر، کارنامه عملکرد قابل دفاعی را برای شرکت ملی نفت ایران به ارمغان آورده است و تنها با نگاهی گذرا به عملکرد این شرکت در دولت تدبیر و امید، می توان این نکته را دریافت که دومین شرکت بزرگ نفت دنیا، با وجود تمامی محدودیت هایی که طی هفت سال گذشته با آن دست به گریبان بوده است، توانسته است به عنوان عضوی اثرگذار در تمامی ارکان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایفای نقش کند و سهم خود در رونق و شکوفایی ایران عزیز را به بهترین شکل ممکن ادا کند.