سود خون
این روزها دریافت سود سهام، یکی از مشکلات اصلی سهامداران بسیاری از شرکت‌های بازار سرمایه محسوب می‌شود چراکه از طرفی شیوع ویروس کرونا مانع بزرگی برای مراجعه سهامداران به بانک‌ها می‌شود و بسیاری از سهامداران ریسک مراجعه حضوری به بانک و افزایش احتمال ابتلا به این بیماری را نمی‌پذیرند و از طرفی هم مبلغ ناچیز سود سهام برخی شرکت‌ها انگیزه کافی برای مراجعه به بانک‌ها را ایجاد نمی‌کند.
وقتی شرکت سپرده گذاری مرکزی سامانه سجام را راه اندازی و سهامداران را مجبور به ثبت نام در آن کرد یکی از اهداف متصور، توزیع سود سهام شرکت‌ها و اوراق منتشر شده در بازار سرمایه عنوان شد. سمات در حالی ناشران اوراق با درآمد ثابت را ملزم به پرداخت سود از طریق سپرده گذاری مرکزی کرد که با توجه به هزینه‌هایی که برای توزیع سود سهام از ناشران مطالبه می‌کند آنها به این روش تن ندادند و در این بازی ناشران و سمات، سهامداران حقیقی مرغ عزا و عروسی هستند که متحمل سختی می‌شوند.
ناشران ترجیح می‌دهند فرایند توزیع سود سهام را همچون گذشته به بانک‌ها بسپارند چرا که بانک‌ها بابت پرداخت این سود هزینه‌ای از ناشران طلب نمی کنند ضمن آنکه در کنار این مساله چون سهامداران به مرور برای دریافت سود سهام به بانک‌ها مراجعه می‌کنند فشار مالی کمتری به شرکت برای پرداخت سود نقدی سهام شرکت تحمیل می‌شود و البته هستند سهامدارانی که بنا به دلایل مختلف برای دریافت سود سهام خود تا سال‌ها به شرکت مراجعه نمی کنند و این هرچند اندک، منبع تامین مالی ارزان برای شرکت محسوب می‌شود. پس ناشر ترجیح می‌دهد با توجه به صرف و صلاح مالی شرکت، گزینه بانک را انتخاب کند
اما در مقابل شرکت سپرده گذاری مرکزی برای ارائه این خدمات به ناشران و سهامداران 2 خواسته دارد؛ اول به ازای هر تراکنش، فارغ از هر مبلغ توزیع سود کامزد یکسان دریافت کند و دوم، ناشر مجبور است سود کلیه سهامداران را در یک روز بپردازد که در شرایط فعلی فشار مالی سنگینی به شرکت تحمیل می‌کند، پس همچنان ترجیح ناشر گزینه بانک است تا سمات!
البته سناریو دریافت هزینه خدمات سمات از سهامداران هم روی میز است که به نظر می‌رسد بی‌انصافی تمام و کمالی در حق سهامداران مظلوم است چرا که سهامداران هنگام خرید، مبلغی را با عنوان کارمزد به سمات پرداخت می‌کنند.
با نگاهی ساده متوجه شکل گرفتن حلقه معیوبی می‌شویم که سپرده گذاری حاضر نیست به هیچ قیمتی حتی جان انسان‌ها از سود خود بگذرد. به نظر می‌رسد در این شرایط خاص سازمان بورس و اوراق بهادار که بر اساس قانون بازار اوراق بهادار وظیفه صیانت از حقوق سهامداران و سرمایه گذاران را بر عهده دارد باید اعمال قدرت و هزینه‌های این خدمت را حذف می‌کرد تا خون انسان‌ها فدای سود یک شرکت خاص نشود.
*کارشناس بازار سرمایه
