رد پای رانت در قراردادهای کرونایی دولت انگلیس
بررسی قراردادهای منعقدشده از سوی دولت انگلیس برای خرید تجهیزات بیمارستانی در دوران کرونا، حکایت از فساد گسترده مالی دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، شیوع کرونا در انگلیس و تلاش دولت برای تهیه تجهیزات حفاظتی برای کنترل این بیماری، سود کلانی را نصیب شرکت‌های خاص که مرتبط با گروه‌های سیاسی هستند، کرده است. با آغاز همه‌گیری، دولت انگلیس برای تهیه وسایل حفاظتی، دستگاه‌های تنفسی، تست کرونا و دیگر تجهیزات مهم برای مهار این بیماری، قراردادهای گوناگونی با شرکت‌های مختلف منعقد کرد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخی از این قراردادها که محرمانه بوده‌اند، با شرکت‌هایی منعقد شده که با حزب حاکم یعنی محافظه‌کار مرتبط هستند.
به گزارش نیویورک‌تایمز، ارزش حدود 1200 قرارداد دولت در این زمینه در 11ماهه سال‌جاری میلادی، 22میلیارد دلار بوده که 11میلیارد دلار آن به شرکت‌هایی پرداخت شده که یا توسط دوستان و شرکای سیاستمداران ازجمله اعضای حزب محافظه‌کار اداره می‌شوند یا تجربه قبلی در زمینه تهیه تجهیزات حفاظت شخصی پزشکی نداشته‌اند، مثل طراحان مد و جواهر یا سابقه فعالیت‌های غیرقانونی مانند فرار مالیاتی، کلاهبرداری، فساد و نقض حقوق بشر داشته‌‌اند. از این میزان، حدود 5میلیارد دلار به گروه اول یعنی شرکت‌هایی پرداخت شده که با گروه‌های سیاسی مرتبط هستند. در برخی از این شرکت‌ها اشخاصی که قبلا فعالیت سیاسی داشتند، مثل وزیر و مشاور دولت، فعالیت می‌کنند و بقیه هم مرتبط با حزب محافظه‌کار هستند. این فقط تعداد قراردادهایی است که رسانه‌ای شده و تعداد کل قراردادها و اینکه دولت دقیقا چقدر برای تهیه تجهیزات حفاظتی هزینه کرده، مشخص نیست.
اوایل بهار امسال، پاول دیتون، نماینده مجلس اعیان انگلیس و عضو حزب محافظه‌کار به‌عنوان نماینده دولت برای خرید تجهیزات محافظت شخصی انتخاب شد. او حالا بعد از 8ماه، نه‌تنها میلیاردها دلار به‌حساب شرکت‌های مرتبط با دولت روانه کرده، بلکه صدها میلیون دلار نیز به چند شرکتی که خود با آنها در ارتباط است یا سهامشان را دارد، سود رسانده است.
کارشناسان و سیاستمداران حزب مخالف معتقدند؛ درست است که دولت در شرایط بحرانی بوده، اما حق نداشته پول مردم را بی‌حساب‌وکتاب خرج کند و حالا باید درباره نحوه هزینه‌کرد خود پاسخگو باشد.
شفاف‌نبودن قراردادها
در اوج بحران کرونا و عجله دولت برای بستن قرارداد، مقامات انگلیس از بسیاری از خط قرمزها عبور کردند. دولت این کشور در برخی قراردادها شفافیت را کنار گذاشت و بدون ایجاد شرایط رقابتی، میلیاردها دلار قرارداد امضا کرد.
براساس آمار سازمان بازرسی ملی انگلیس، بیش از نیمی از قراردادهای منعقدشده در 7ماه نخست شیوع کرونا، محرمانه باقی مانده است. در ظاهر هیچ مدرکی از تخلف دولت در این زمینه وجود ندارد و وزارت بهداشت انگلیس نیز که مسئولیت تهیه تجهیزات حفاظت پزشکی و انعقاد این قراردادها را برعهده داشته، در بیانیه‌ای اعلام کرده که همه‌‌چیز طبق اصول و قوانین انجام شده، اما شواهد زیادی مبنی بر جانبداری، اسراف و کوتاهی دولت در این حوزه وجود دارد.
با اوج‌گیری کرونا، تقاضای بالا برای لوازم محافظتی، یک بازار رقابتی شدید ایجاد کرده بود. اوایل بهار دولت انگلیس اعلام کرد که شرکت‌های متقاضی حضور در مناقصه تهیه این تجهیزات می‌توانند پیشنهادهای خود را از طریق وب‌سایت دولت اعلام کنند. تا اینجا همه‌‌چیز شفاف بود تا اینکه مت هنکوک، وزیر بهداشت انگلیس، اجازه راه‌اندازی یک «مسیر انحصاری» برای دریافت تقاضای شرکت‌های مورد وثوق صادر و به این ترتیب مسیر رانت را برای این شرکت‌ها باز کرد.
گزارش سازمان بازرسی ملی انگلیس حاکی است که بیش از 15هزار شرکت درخواست تهیه لوازم حفاظت شخصی را به دولت دادند؛ از این تعداد حدود 14هزار شرکت تقاضای خود را از طریق وب‌سایت دولت ثبت کردند، اما 493شرکت از طریق مسیر ویژه‌ای که برای کسب‌وکارهای مورد تأیید مقامات یا سیاستمداران ایجاد شده بود، یعنی از طریق یک ای‌میل محرمانه، درخواست خود را ارسال کردند. جالب اینجاست که کمتر از یک درصد گروه اول یعنی شرکت‌هایی که از طریق وب‌سایت دولت ثبت درخواست کرده بودند برای بستن قرارداد انتخاب شدند، اما 10درصد شرکت‌هایی که به‌صورت اختصاصی درخواستشان بررسی شد، موفق به عقد قرارداد شدند. هرچند دولت می‌گوید همه درخواست‌ها را چه از طریق وب‌سایت و چه ای‌میل اختصاصی بررسی کرده، اما تاکنون نام 493شرکتی را که به ای‌میل محرمانه دولت برای ارسال درخواستشان دسترسی داشتند، منتشر نکرده است. از سوی دیگر برخی شرکت‌ها که به این ای‌میل دسترسی نداشتند، گفته‌اند که جواب درخواستشان ماه‌ها بی‌پاسخ مانده بود یا دولت برای امضای قرارداد زمان کوتاهی به آنها داده بود.
نقش مسئول دولتی
مقامات انگلیس می‌گویند دیتون که مسئول خرید تجهیزات محافظت شخصی بوده، هیچ نقشی در تأیید قراردادها نداشته است. مدرکی نیز وجود ندارد که ثابت کند این شرکت‌ها به‌دلیل ارتباط با دیتون به‌عنوان نماینده دولت انگلیس در خرید این تجهیزات، برنده مناقصه شده‌اند، اما گفته می‌شود او دست‌کم با 7شرکتی که توانستند با دولت قراردادی به ارزش 300میلیون دلار امضا کنند، ارتباطات مالی یا شخصی دارد. دیتون سهامدار شرکت دارویی استرازنکا نیز هست که با همکاری دانشگاه آکسفورد واکسن کرونا را تولید کردند. این شرکت توانست با دولت انگلیس قرارداد 205میلیون دلاری برای خدمات آزمایشی منعقد کند. اکسنچر، نام شرکت دیگری است که دیتون سهامدار آن است و موفق شده قراردادی به ارزش 5.6میلیون دلار با دولت در زمینه تولید اپلیکیشن ردگیری بیماران منعقد کند.
اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. این گزارش حاکی است که برخی از شرکت‌هایی که از امتیاز انحصاری تولید تجهیزات حفاظتی برخوردار شدند، در نهایت محصولی تولید کرده‌اند که با استانداردهای دولتی مطابق نبوده و در حقیقت میلیون‌ها دلار برای خرید لوازم «بی‌کیفیت» که استاندارد لازم را نداشتند، به هدر رفته است؛ هرچند دولت انگیس این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید که فقط 0.5درصد از خریدها مطابق استانداردها نبوده است.
