از نگاه سلطه گرایانه ترامپ تا سیاست خارجی صلح طلبانه بایدن/ نگاهی به مواضع دو نامزد اصلی آمریکا

اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به نظر می‌رسد با کمتر شدن فاصله تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2020 ایالات متحده، نامزدها از ایده‌های سیاست خارجی خود برای جلب نظر رای دهندگان استفاده می‌کنند، به عنوان مثال دونالد ترامپ رییس جمهوری کنونی آمریکا برای جلب آرا تلاش دارد تا با اعلام سیاست خود در رابطه با برخی از کشورها نوعی اقتدار سیاسی از خود به نمایش بگذارد؛ چین، روسیه و ایران از جمله کشورهایی هستند که نام آنها در سخنرانی‌های ترامپ مدام تکرار می‌شود.

این در حالی است که به اذعان بسیاری از تحلیل‌گران بایدن از همین نقطه ضعف ترامپ در سیاست خارجی بهره برده و ترمیم روابط ایالات متحده با کشورهای دنیا از جمله متحدان آمریکا و حتی کشورهای مسلمان را پس از انتخاب شدن به عنوان یکی از نخستین سیاست‌های اجرایی خود عنوان کرده است.

شعار او در بازگشت به برجام همراه با پنج کشور دیگر از نخستین سیاست‌هایی بود که او در ابتدای مناظرات ریاست جمهوری در رده‌ها و سطوح پایین‌تر هم مطرح کرده بود، از سرگیری روابط دوستانه با کشورهای متحد از موارد دیگری است که بایدن همواره در سخنرانی‌های انتخاباتی خود به آن اشاره داشته است؛ در مقابل اما ترامپ با فعال سازی مکانیسم ماشه (کشورهای متحد آمریکا در این مکانیسم با او همراه نشدند) گوشه‌ای دیگر از سیاست‌های خود را در قبال ایران به نمایش گذاشت و در عین حال ایران را تهدید به کار گرفتن سخت‌ترین توافق پس از انتخاب دوباره خود کرد.

ترامپ پیشتر هم از به کار گرفتن انواع تحریم‌های فردی و نهادی و دولتی علیه ایران فروگذار نکرده بود، در حالی که توافق هسته‌ای ایران با عنوان برجام به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای دولت اوباما نام گرفته بود، ترامپ از همان آغاز رقابت‌های انتخاباتی تهدید به خروج از این توافق در روزهای نخست ورود خود به کاخ سفید کرده بود، وعده‌ای که حدود یک سال پس از برگزاری انتخابات 2016 عملی شد. اکنون هم به عقیده تحلیل‌گران بخشی از سیاست‌‎های سلطه جویانه او بدین منظور در پیش گرفته شده که ضعف او را در عدم به کارگیری سیاست موفق در جنبش‌های ضد نژادپرستانه و مبارزه با شیوع کرونا پوشش دهد.

ترامپ در ادعاهای تکرار شونده خود بارها به این موضوع اشاره کرده که در نهایت ایران را به پای میز مذاکره خواهد کشاند و توافقی ایجاد خواهد کرد؛ اگرچه در مناظره‌های انتخاباتی 2016 هم بارها بر این مساله تاکیده کرده بود اما اکنون با اطمینان خاطر بیشتری موضوع توافق با ایران را مطرح می‌کند؛ آن هم در حالی که پیشتر خط و نشان کشیده بود اگر ایران خودش به پای میز مذاکرات بیاید شرایط بهتری را رقم خواهد زد و در غیر اینصورت با آغاز دور دوم ریاست جمهوری‌اش سیاست‌های سختگیرانه‌تری برای حصول توافق با ایران در پیش خواهد گرفت.

توهم دخالت در برگزاری انتخابات

در عوض تمام سیاست‌ها دولت ایالات متحده در یک اقدام فرافکنانه از ایران خواسته تا از هر گونه دخالت در نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خودداری کند. در واقع چندی پیش بود که رابرت اوبراین مشاور امنیت ملی دولت ترامپ به چین، روسیه و ایران در مورد هر گونه دخالت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هشدار داد و تاکید کرد: چین گسترده‌ترین برنامه را برای دخالت در انتخابات سوم نوامبر آمریکا دارد.

اگرچه پیش از این هم نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده معتقد بودند روسیه در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ اقداماتی انجام داده که هدف آن کمک به پیروزی دونالد ترامپ، کاندیدای جمهوری‌خواه انتخابات بوده است و از همین روست که اکنون مقامات حاکم با پیشدستی و با متهم کردن سه کشور نسبت به هر گونه دخالت در انتخابات هشدار داده‌اند.

به عبارت دیگر در شرایطی که بایدن تلاش خود را به ازسرگیری روابط بین‌المللی معطوف کرده، ترامپ تلاش می‌کند تا با انحصارگرایی و سلطه جویی شرایط را به نفع خود تمام کند. در همین راستا انتقاداتی هم از سوی بایدن به سیاست‌های ترامپ در قبال دیگر کشورها و ایران مطرح شده است. بایدن در یادداشتی که انتشار آن را به شبکه خبری سی‌ان‌ان سپرده سیاست‌های دولت ترامپ را در زمینه‌های مختلف داخلی و خارجی مورد انتقاد قرار داده است.

وعده‌های ترامپ توخالی است

نامزد حزب دموکرات در این یادداشت تاکید کرده «دست یافتن ترامپ به توافقی بهتر با ایران احتمالا مانند دیگر وعده‌های وی تو خالی است»؛ بایدن در ابتدای این یادداشت ضمن اشاره به خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای ایران، توضیح داد: «تحولات ماه گذشته نشان داد که آمریکا در موضوع سیاست‌های مربوط به ایران شکست خورده است؛ در سازمان ملل، ترامپ حتی نمی‌توانست یکی از نزدیکترین متحدان آمریکا را برای تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران قانع کند؛ در مرحله بعدی، ترامپ تلاش کرد تا به طور یک جانبه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را مجددا اعمال کند؛ این در واقع باعث شد که اعضای شورای امنیت سازمان ملل برای رد اعمال آمریکا متحد شوند.»

وی در ادامه با تاکید بر لزوم تغییر مسیر فوری آمریکا در قبال ایران، اظهار داشت: «هیچ توهمی درباره چالش‌هایی که رژیم ایران برای منافع امنیتی آمریکا، برای شرکای ما و برای مردم خودش دارد، ندارم. اما راه هوشمندانه‌تری برای سخت گرفتن به ایران وجود دارد... او (ترامپ) بارها تنش‌ها را افزایش داد و در نزدیک کردن ما به جنگی دیگر در خاورمیانه، بدون داشتن یک استراتژی واقع‌گرایانه یا راه پایان، خطر کرد.»

این بخش از نامه به وتوی قطعنامه قدرت جنگی در ایالات متحده بازمی‌گردد که در اردیبهشت ماه از سوی ترامپ انجام شد؛ در واقع با وتوی این قطعنامه کنگره از هر گونه دخالت و ابراز نظری در آغاز جنگ آمریکا با ایران خلع سلاح شد. در همان زمان جو بایدن طی اظهارنظری اعلام کرد که این تصمیمات خطر جنگ در خاورمیانه را افزایش داده است زیرا ترامپ در دو سال پیش از توافق برجام (معامله‌ای که به طرز قابل اطمینان ایران را از دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای منع کرد) خارج شد و بعد از آن وعده یک توافق بهتر را داد اما نتوانست به قول خود عمل کند.دونالد ترامپ علیرغم حق وتو باید این را درک کند: او صلاحیت ندارد و بدون مجوز کنگره نمی‌تواند جنگ راه بیاندازد.

با سیاست‌های ترامپ آمریکا تنها مانده است

در ادامه یادداشت بایدن آمده است: «با هر معیار عینی [هم که بررسی کنیم]، کارزار فشار حداکثری ترامپ برای رژیم ایران یک موهبت و برای منافع آمریکا یک شکست بود؛ اکنون آمریکا تنها مانده است. سیاست‌های ترامپ، چین و روسیه را به ایران نزدیک‌تر کرد، همزمان روابط فرا آتلانتیک را به پایین‌ترین سطح خود در دهه‌های گذشته رساند... به دلیل اینکه ترامپ توافقی را که خود آمریکا مذاکره کرده بود، مورد نقض قرار داده و سپس بی‌پروا عمل کرد، و در چنین شرایطی دیگر قدرت‌های جهانی اکنون به جای آنکه در کنار متحد خود برای مقابله با تهران همکاری کنند، انرژی خود را به مقابله با سیاست‌های اشتباه آمریکا اختصاص داده‌اند.»

بایدن با بیان اینکه ترامپ به جای پایان دادن به «جنگ‌های بی‌پایان» آمریکا، این کشور را به آغاز جنگی جدید نزدیک کرد، افزود: «خبر خوب اما این است که راه بهتری هم وجود دارد. اگر من جایگاه رییس‌جمهوری را به دست بیاورم، ابتدا تعهد تزلزل ناپذیری برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح اتمی می‌دهم. دوم اینکه به تهران راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی پیشنهاد می‌کنم.»

نامزد دموکرات انتخابات 2020 در ادامه یادداشت تاکید می‌کند: «اگر ایران به پایبندی محض به توافق هسته‌ای بازگردد، ایالات متحده هم دوباره به توافق می‌پیوندد تا نقطه شروعی برای مذاکرات متعاقب آن باشد. با متحدان خود همکاری می‌کنیم تا مفاد توافق هسته‌ای را تقویت و تمدید کنیم، همزمان دیگر مسائل مورد نظر را نیز برطرف کنیم. این شامل همکاری مُجدانه برای آزادی آمریکایی‌هایی که غیر عادلانه [در ایران] بازداشت شدند، می‌شود... همچنین با شرکای خود کار می‌کنیم تا تنش‌ها را کاهش داده و به مناقشات منطقه‌ای پایان دهیم که شامل جنگ در یمن نیز می‌شود.»

این سیاستمدار آمریکایی در پایان نوشت: «اگر ایران، تقابل را انتخاب کند، من آماده‌ام از منافع حیاتی و نیروهای خود دفاع کنم. اما من آماده‌ام تا مسیر دیپلماسی را بپیمایم اگر ایران هم گام‌هایی را که نشان‌دهنده آمادگی‌اش باشد،‌ بردارد. با بازگشت جهان به طرف آمریکا، ‌دولت بایدن اصلاح سیاست در قبال ایران را اولویت خود می‌دارد.»

اگرچه به زعم بسیاری از تحلیل‌گران داخلی اساسا تغییری در سیاست‌های کلی آمریکا در قبال ایران با تغییر روسای جمهوری ایجاد نخواهد شد اما مواضع بایدن خبر از اندکی تغییر دیدگاه نسبت به ایران می‌دهد؛ در شرایطی که ترامپ بر طبل تشدید سیاست‌های خصمانه می‌کوبد، بایدن خبر از انجام مذاکراتی می‌دهد که تا حدودی نفع طرفین را در بر داشته باشد. باید منتظر ماند و دید که در فاصله حدودا یک ماهه باقی مانده تا برگزاری انتخابات کدام یک از دو کاندیدای اصلی می‌توانند آرای عمومی را به خود جلب کنند؛ آیا مردم خسته از نژادپرستی و ناکارآمدی دولت جمهوری‌خواه در مساله کرونا، به دنبال انتخاب فردی جدید در نخستین جایگاه حاکمیت خواهند بود یا ترامپ موفق خواهد شد تا با سیاست‌های سلطه گرایانه و جاه طلبانه آرای بیشتری جمع کند؟