کرونا، آنفلوآنزا و چالش‌های فصل سرما

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، تست‌های استاندارد طلایی برای هر دو ویروس که شامل تست‌های مولکولی PCR و RT-PCR هستند، درصد حساسیت و ارزش‌های اخباری قابل اعتنا ندارند و نتایج منفی و مثبت علاوه بر نیاز به تفسیر دقیق براساس هر فرد به‌طور مجزا، امکان رد یا تأیید بیماری را به‌طور مطلق ندارد. معضل دیگر زمان حصول نتایج است که درصورت کنار گذاشتن تمام معایب ذکر شده قادر به تریاژ بیماران در بدو ورود به بیمارستان نیستیم. هر چند تست‌های سریع یا به‌اصطلاح Rapid درباره آنفلوآنزا معرفی شده است، ولی هیچ‌کدام به‌طور تجاری و عام در دسترس نیست و به‌طور دقیق اعتبارسنجی نیز نشده  است. از طرفی هنوز برای کوویدـ 19هیچ درمان و واکسن مؤثری در دسترس نیست و تمامی درمان‌های پیشنهادی یا بی‌تأثیر بوده‌اند یا تأثیری بسیار ناچیز در بیماران بستری داشته‌اند. همچنین درمانی برای پیشگیری از ابتلا و بازدارنده از پیشروی موارد خفیف وجود ندارد.

درصورت شروع طغیان آنفلوآنزا چون برای افتراق این دو، همانطور که ذکر شد، امکان تریاژ به‌طور دقیق و سریع وجود ندارد، درصورتی که بیماران مبتلا به هر کدام از این دو ویروس باشند و اجبارا در بخش‌های مشترک بستری شوند، امکان ابتلای مضاعف با ویروس دوم نیز وجود دارد. بروز چنین رخدادی بیماران بستری را که به‌دلیل ابتلا به هر کدام از این دو ویروس در خطر مرگ‌ومیر و عوارض بالا قرار گرفته‌اند، دچار مشکلات و معضلات مضاعف خواهد کرد و مشخصا احتمال مرگ‌ومیر و نارسایی تنفسی بالاتر خواهد رفت. در مجموع راهکارهایی که برای جلوگیری از بروز چنین نتیجه سهمگینی می‌توان ارائه داد، تأکید بر اصول پیشگیری است. اصول پیشگیری استاندارد و نیز منطبق با نحوه  انتقال (Standard precautions و transmission-based precautions) اساس پیشگیری در مراکز درمانی و بیمارستان‌هاست. در جامعه نیز چند اصل مشخص مانند استفاده درست و پایدار از ماسک، رعایت فاصله  اجتماعی، کاهش حضور در مکان‌های سربسته با افراد متعدد، بهداشت دست و نهایتا به حداقل رساندن ترددهای شهری و بین‌شهری و مواردی از این دست، اصول بنیادین هستند. با وجود این، عدم‌پذیرش و پایبندی به این اصول به‌طور شایع در جامعه دیده می‌شود و روزبه‌روز نیز کاهش می‌یابد؛ لذا نتیجه حاصل از این موارد، نتیجه مطلوب و موردانتظار نیست. اما یکی دیگر از اصول پیشگیری به‌کارگیری واکسیناسیون مؤثر و وسیع است. در بین این دو ویروس مورد بحث هنوز برای کووید ـ 19 به‌رغم تمامی تلاش‌های بی‌وقفه واکسنی با اثربخشی اثبات شده در میدان اجتماعی در دسترس عموم کشورها نیست. نتایج حاصل از تحقیقات، نتایج مرتبط با اثربخشی در حجم نمونه  زیاد و نیز مستقیما منتج از جامعه نیست و در درازمدت ارزیابی نشده  است. از طرفی منظور از اثربخش بودن در این واکسن‌ها عمدتا تأکید بر بروز آنتی‌بادی در سطوح قابل شناسایی است و اینکه این آنتی‌بادی‌ها اثر پیشگیرانه درصورت مواجهه با ویروس را دارند و اگر پاسخ مثبت باشد، پایایی در طول زمان دارند یا نه یا چه میزان از پیشگیری می‌تواند منتسب به واکسن باشد، هنوز بی‌پاسخ و نامعلوم است.

اما در همین حیطه  ایمونیزاسیون، آنچه سال‌هاست تحقیقات متعدد و معتبری درباره آن انجام شده و به اثبات رسیده است، اثربخشی واکسن آنفلوآنزاست. واکسیناسیون آنفلوآنزا مشخصا ایمنی تام و تمام ندارد و سالانه و نیز براساس افراد واکسینه با توجه به مسائل ذاتی آنها، اثربخشی متغیری دارد و شاید روی درصدی مابین 30 تا 60 درصد اجماع بیشتری وجود داشته باشد. از طرفی این واکسن هر سال از لحاظ ترکیب متفاوت با سال‌های گذشته است (لااقل در مورد یکی، دو سویه) و نیاز به تجدید تولید دارد. اما با توجه به بروز طغیان در ابعاد وسیع در جامعه بروز اثر پیشگیرانه با همین درصدهای به ظاهر اندک نیز باعث کاهش وسیع در تعداد بیماران، کاهش موارد بستری، کاهش موارد بحرانی و نارسایی تنفسی و نهایتا میزان مرگ‌ومیر است و برآوردهای مختلف علمی در این‌باره بر این پیامدهای مطلوب صحه گذاشته است و حتی برآوردهای هزینه و اثربخشی نیز همگی تأیید‌کننده بوده  است.

بنابراین به نظر می‌رسد مهم‌ترین راهی که می‌تواند در طغیان هم‌زمان 2ویروس سهمگین و کشنده اثرگذار باشد (کمااینکه تا پیش از ویروس نوظهور اخیر، درباره  خود ویروس آنفلوآنزا به تنهایی نیز صدق می‌کرد) تأکید بر انجام واکسیناسیون وسیع آنفلوآنزاست. این واکسن هر ساله در کشورهای مختلف ازجمله ایران در ابتدای فصول سرد توزیع می‌شود و با توجه به میزان اندک آن عمدتا افراد پرخطر از لحاظ احتمال ابتلا یا عوارض، مورد پوشش قرار می‌گیرند. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که هدف اصلی در پیشگیری از همه‌گیری به‌طور عام و در این فصل به‌طور خاص قطع زنجیره انتقال است و اکتفا به میزان اندک واکسیناسیون در افراد پرخطر نمی‌تواند برآوردکننده این هدف باشد و نیاز به افزایش قابل توجه پوشش واکسیناسیون احساس می‌شود. لااقل گروه‌های بعدی به جز افراد پرخطر، تمامی افراد مرتبط با این گروه‌ها ازجمله خانواده‌های آنها هستند و باید در اولویت بعدی قرار بگیرند. از طرفی موارد پرخطر برای بیماری ‌کوویدـ 19 که در بسیاری مشترک با آنفلوآنزا و در مواردی نیز متفاوت با آن است نیز باید مدنظر قرار بگیرد؛ به‌طور مثال افراد با توده بدنی بالا. نکته حائز اهمیت دیگر تهیه و توزیع به‌موقع واکسن آنفلوآنزا و اتخاذ تمهیدات مناسب مدیریتی در اجرای طرح واکسیناسیون عمومی است تا با پیشگیری از هجمه افراد برای تهیه  واکسن و متعاقبا افزایش موارد مبتلا به ویروس‌های مختلف تنفسی در پی این ازدحام‌های قابل پیشگیری، جلوگیری از سوءاستفاده افراد سودجو و کلاهبرداری‌های مختلف در این زمینه و در دسترس قرار گرفتن سهل و آسان برای جلوگیری از امتناع از تهیه واکسن، این طرح ملی بااهمیت به‌خوبی اجرایی شود.