در مذاکرات استانبول چه گذشت؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، مذاکرات استانبول 2 در حالی صورت گرفت که موضع غربی ها قبل از مذاکرات ، آن بود که درهای مذاکره با ایران در حال بسته شدن است.

همچنین این مذاکرات حدود 15 ماه پس از مذاکرات ایران و 1+5 در روزهای اول و دوم بهمن ماه 1389 در استانبول صورت گرفت که پیشنهاد تبادل سوخت در آن مذاکرات محقق نشد.

از این رو، 'سازنده و مثبت خواندن' مذاکرات از سوی طرفین و نیز حصول به توافق و اعلام زمان نشست بعدی، پنجره ای جدید از فرصت ها را به روی طرفین گشوده است.

پیش از آغاز مذاکرات،'علی اکبر صالحی' وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفته بود طرف‌های گفت و گو با ایران، زمینه مذاکرات موفق را فراهم کنند.

وزیر امور خارجه ایران همچنین در یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران خواهان سلاح اتمی نیست، اعلام کرد که ایران همواره متعهد به گفت و گو است.

وی تاکید کرد: مذاکرات 5+ 1 با ایران باید فراگیر ، مبتنی بر احتراما متقابل ، عدالت ، برابری و صداقت صورت گیرد .

مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران روز گذشته - 26 فروردین ماه - پس از پایان دو دور مذاکرات فشرده با نمایندگان 1+5 (روسیه، چین، آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان) در مرکز همایش‌های بین‌المللی 'لطفی کردار' استانبول در نشستی خبری اعلام کرد: براساس مذاکرات امروز قرار شد معاون من و معاون خانم کاترین اشتون برای اجلاس بعدی در بغداد، چارچوب همکاری‌ها را در موضوعات مختلف از جمله موضوع هسته ای مشخص کنند.

نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی تصریح کرد: در این مذاکرات، طیفی از موضوعات مورد بحث قرار گرفت که یکی از بحث‌های ما در رابطه با همکاری‌ها در موضوعات مختلف بود و همکاری در زمینه موضوع هسته‌ ای نیز مورد بحث قرار گرفت.

جلیلی تاکید کرد: در همکاری‌های هسته ای توافق کردیم هرگونه همکاری هسته‌ ای باید بر مبنای معاهده ان.پی‌.تی باشد و به حقوق‌مان احترام گذاشته شود و غنی سازی اورانیوم یکی از این حقوق است.

نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه می توان در موضوعات خلع سلاح و جلوگیری از اشاعه سلاح هسته ای همکاری داشت، اظهار داشت: نگاه سازنده ایران در بحث خلع سلاح هسته‌ ای مورد احترام و استقبال طرف مقابل در این مذاکرات بود و فتوای مقام معظم رهبری از سوی تمامی شش کشور 'مهم' ارزیابی شد.

'کاترین اشتون' نماینده گروه 1+5 در مذاکرات با ایران نیز پس از پایان مذاکرات استانبول 2 بر ادامه این مذاکرات بر اساس معاهده ان.پی‌.تی و شناسایی حق ایران برای داشتن انرژی صلح‌آمیز هسته‌ ای براساس این معاهده تاکید کرد.

رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جمع خبرنگاران گفت: حق ایران برای داشتن فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ ای را به رسمیت می‌شناسیم و در عین حال معتقدیم ایران باید گام‌های عملی برای اعتمادسازی بردارد.

وی اظهار داشت: این مذاکرات سازنده و مفید بود و توافق کردیم مذاکرات براساس ان.پی.تی دنبال شود.

نماینده گروه 1+5 همچنین گفت: معتقدیم باید گام ها‌یمان رو به جلو باشد و مشخص باشد می‌خواهیم به کجا برویم.

مذاکرات استانبول 2 چنان پیش رفت که کاخ سفید بلافاصله پس از پایان دور اول مذاکرات از آن استقبال کرد.

آقای 'بن رادز' معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در حالی که ' باراک اوباما' رییس جمهوری آمریکا را برای شرکت در نشست سران قاره آمریکا در کلمبیا همراهی می کرد، به خبرنگاران گفت: 'به نظر ما گفت و گوها در استانبول گام نخست مثبتی بوده و فضای سازنده ای وجود داشته است.'

وی، تعیین مکان بعدی گفت و گوها را نیز یک نشانه مثبت دیگر خواند.

دیپلمات ها و رسانه های غربی نیز این مذاکرات را سازنده و مثبت ارزیابی کردند.

به نوشته گاردین، یک دیپلمات حاضر در این گفت‌وگوها به این روزنامه گفته است مذاکرات با سخنان اشتون آغاز شد که 15 دقیقه به یادآوری سابقه گفت‌وگو‌های میان ایران و جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته ای ایران پرداخت و پاسخ جلیلی 'طولانی و یا تبلیغاتی نبود؛ لحن او آرام و سازنده بود و او گفت که آماده است به طور جدی درباره مساله هسته‌ ای ایران گفت‌وگو کند.'

در این دور از مذاکرات، خانم 'وندی شرمن' نماینده آمریکا که برای نخستین بار در مذاکرات حضور داشت، درخواست دیدار دو جانبه با مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران داشت که هیات ایرانی این درخواست را نپذیرفت و جلیلی اعلام کرد از میان شش کشور عضو گروه 1+5، تنها با نماینده روسیه دیدار دو جانبه داشته است.

حال، همچنانکه دبیر شورای عالی امنیت ملی به صراحت اعلام کرده است ' علی باقری ' و خانم 'هلگا اشمید ' معاونان جلیلی و اشتون ماموریت دارند برای اجلاس سوم خرداد در بغداد، پیش‌نویسی تهیه و چارچوب کاری برای همکاری‌ها را ارائه کنند که پس از تایید این چارچوب کاری در اجلاس سوم خرداد، همکاری‌ها در زمینه‌های متفاوت آغاز خواهد شد و می توان شاهد گام‌هایی از همکاری‌ در عرصه‌های مختلف باشیم.

به نظر می رسد، در پی اعمال تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران و نیز پاسخ تهران به این تحریم ها، گروه 1+5 به ویژه اتحادیه اروپا دریافته است که تبعات این تحریم ها بیش از همه، گریبانگیر خودش خواهد بود.

همچنانکه دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز گفته است، نقش خانم اشتون در ایجاد فضایی مبنی بر رویکرد مثبت طرف مقابل در مذاکرات استانبول 2 قابل توجه بوده است.

از این رو، گروه 1+5 برای پیشبرد مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران و تامین منافع آتی خود با چهره و راهبرد جدیدی در مذاکرات استانبول 2 شرکت کرده که در صورت التزام به این رویکرد، موفقیت مذاکرات آینده را تضمین خواهد کرد.

بنابراین می توان امید داشت که مذاکرات آتی بغداد زمینه همکاری طرفین را در موضوعات مختلف فراهم کند؛ همکاری هایی که در آن، گام های متقابل برداشته شود.

البته همچنانکه مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در پایان مذاکرات استانبول 2 در نشست خبری اظهار داشت: در روند همکاری ها باید اعتماد ملت ایران جلب شود که رفع تحریم ها، یکی از مسیرها و راههای جلب اعتماد ایران است.

حال همه نگاهها به سوی پیش نویس مدالیته جامع یا همان نقشه راهی است که قرار است معاونان جلیلی و اشتون (باقری و اشمید) برای نشست بغداد تهیه کنند.

گرچه دیپلمات های غربی گفته اند انتظار ندارند توافقی فوری صورت گیرد اما امیدوارند که این گفت‌وگوها راهی دیپلماتیک را برای طرفین باز کند.

دیپلمات‌های اروپایی همچنین گفته اند که همکاران آمریکایی‌ آنها اطمینان داده اند که گزارش های رسانه‌های آمریکایی معرف مواضع آنها نیست و برای بازخورد داخلی آمریکایی‌ها در سال انتخابات ریاست جمهوری این کشور تهیه شده است.

حال باید دید آیا 1+5 می تواند ملتزم به این راهبرد جدید باشد تا مذاکرات به نتیجه برد - برد برای همه طرفین منتهی شود؟