قیمت تن ماهی تا کجا بالا می‌رود؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، مصرف گوشت سفید به ‌عنوان یکی از سالم‌ترین مواد پروتئینی همواره مورد توصیه کارشناسان تغذیه بوده و با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگیری کشور در میان 2زیستگاه مهم آبزیان، اینکه ماهی و دیگر آبزیان سهم بالایی در برنامه تغذیه خانوارهای ایرانی داشته باشند، انتظار نابجایی نیست. با این حال سرانه مصرف ماهی در کشور ما حتی در بسیاری از استان‌های ساحلی سرانه مناسبی نیست. یکی از مهم‌ترین دلایل سرانه پایین مصرف آبزیان در ایران قطعا قیمت بالای این محصولات است. گرچه قیمت گوشت قرمز در مقایسه با آبزیان بالاتر است ولی وسعت طیف کاربرد آن در تهیه غذاهای مختلف، در کنار کاهش روزبه‌روز قدرت خرید خانوارها باعث شده مردم خرید گوشت قرمز را اقتصادی‌تر از ماهی و میگو بدانند. در بسیاری از خانواده‌ها مصرف تن ماهی، هم به دلایل اقتصادی و هم به‌دلیل ذائقه افراد خانواده از ماهی تازه بیشتر است و تن ماهی از سوی دیگر با توجه به قیمت مناسب آن، غذای محبوب کارمندها، دانشجوها، مجردهای دور از خانواده و بهترین انتخاب برای مواقعی است که فرصت برای پختن غذا کم است، اما به ‌نظر می‌رسد این کنسرو محبوب هم با قیمت‌های عجیب این روزها کم‌کم از سفره مردم دور و دورتر می‌شود.

ماجرای افزایش قیمت تن ماهی از سال گذشته و با گران شدن ماهی تن وارداتی برای تولیدکنندگان آغاز شد. بخشی از ماهی تن مورد استفاده در صنعت تولید کنسرو ماهی با واردات تامین می‌شود. واردات ماهی تن تا سال 97با ارز دولتی انجام می‌شد اما از 2 سال پیش با توجه به افزایش نرخ ارز، آغاز دوباره تحریم‌ها و لزوم مصرف ‌بهینه منابع ارزی، برخی اقلام کالایی وارداتی از دایره شمول ارز دولتی خارج شدند و ارز مبنای واردات آنها ارز نیمایی تعیین شد، ماهی تن نیز یکی از این اقلام بود. در این سال به‌دلیل حذف ارز دولتی ماهی و خروج از گروه کالایی یک، قیمت ماهی داخلی از کیلویی ۱۰ هزار تومان به ۲۸ هزار تومان افزایش یافت و این موضوع موجب افزایش قیمت هر قوطی کنسرو تن ماهی به ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان شد، درحالی‌که پیش از این، نرخ هر قوطی کنسرو ماهی تن معمولی بین ۶۵۰۰ تا ۹ هزار تومان بود. کاهش مقطعی نرخ دلار و ورود به فصل صید ماهی داخلی قیمت کنسرو ماهی را در سال گذشته تعدیل کرد اما این داستان، دوباره امسال با کمبود ماهی تن، در حال تکرار شدن است و این بار پای بانک مرکزی در میان است.

دپوی ماهی تن در گمرک

80درصد ماهی تن مورد نیاز شرکت‌های تولیدی از داخل کشور و تنها 20درصد با واردات تامین می‌شود اما همین یک‌پنجم، برای کل این صنعت مشکل ایجاد کرده و گرانی محصول نهایی در بازار را باعث شده است. دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران مشکلات این صنعت را جدی عنوان می‌کند و می‌گوید: بانک مرکزی ارز مورد نیاز واردات مواداولیه کنسرو ماهی را اختصاص نمی‌دهد که این امر منجر به افزایش قیمت و کاهش مصرف این محصول در بازار شده است. محمد میررضوی می‌افزاید: سال گذشته  ارز ترجیحی 4هزار و 200تومانی واردات ماهی تن برداشته شد و ارز نیمایی جایگزین آن شد. گذشته از رسیدن قیمت این نوع ارز به حدود 20هزار تومان هم‌اکنون همان ارز نیمایی نیز اختصاص نمی‌یابد و محصولات وارد شده صنایع، در گمرک دپو شده است. مشکلات عدم‌تخصیص ارز برای واردات مواداولیه کنسرو تن ماهی این صنعت را با مشکل جدی مواجه کرده است و هم‌اکنون با کمبود ماهی مواجه هستیم. به گفته کارشناسان این حوزه، از 105کالایی که صنایع کنسرو کشور تولید می‌کنند تنها کنسرو تن ماهی با مشکل مواجه است زیرا بانک مرکزی ارز مورد نیاز برای واردات کسری ماهی تن را اختصاص نمی‌دهد که این امر باعث افزایش قیمت ماهی تن صید شده در کشور نیز شده است؛ اتفاقی که پیامد قطعی آن افزایش قیمت و کاهش شدید مصرف خواهد بود. براساس برآوردها قیمت تمام‌شده کنسرو تن ماهی به حدود 30هزار تومان افزایش یافته است. به گفته فعالان این صنعت، به‌دلیل مشکلات عدم‌تخصیص ارز میزان واردات ماهی تن بسیار کاهش یافته است و به میزانی رسیده که نیاز صنایع داخلی را تامین نمی‌کند.

مشکلات تولیدکنندگان

تخصیص نیافتن ارز برای ترخیص ماهی‌های خریداری شده از گمرک، تولیدکنندگان را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. درحالی‌که مجوز واردات ماهی تن از سوی سازمان دامپزشکی صادر شده و واردکنندگان ماهی مورد نیاز را خریداری کرده‌اند، ماهی‌های وارداتی در گمرک باقی مانده و به آنها دموراژ اعمال می‌شود. به گفته یکی از تولیدکنندگان طی سال‌های گذشته میزان واردات ماهی تن از ۱۵ هزار به کمتر از ۵ هزار تن رسیده و امسال هم کمتر از ۵۰۰ تن وارد شده، درحالی‌که میزان صید داخل هم به‌شدت کم شده و طی این سال‌ها به نصف رسیده و کارخانه‌ها به‌شدت درزمینه مواداولیه برای تولید کنسرو تن ماهی کمبود دارند. وی که در نشست بررسی مشکلات تولیدکنندگان سخن می‌گفت، تصریح کرد: محصولات وارداتی در گمرک گیر کرده و بانک مرکزی ارز نمی‌دهد، درحالی‌که کانتینرهای مانده در گمرک هزینه بسیار زیادی برای تولید‌کننده‌ها دارند و از سوی دیگر کالاهای وارداتی فساد‌پذیر هستند. یکی دیگر از تولیدکنندگان و از اعضای سندیکای صنایع کنسرو در این نشست گفت: 3‌ماه و 10روز است که ماهی‌های وارداتی در گمرک بندرعباس باقی مانده و به‌دلیل عدم‌تخصیص ارز برای واردات این محصولات 2میلیارد تومان دموراژ به شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی پرداخته‌ایم.وی افزود: بخشنامه بانک مرکزی به صنایع کنسرو اجازه داده بود که صنایع تا 7مرداد محصول خود را تامین ارز و ترخیص کنند اما به‌دلیل مشکلات سیستم بانکی و بروز کرونا این محصولات در گمرک مانده است و کیفیت آنها در حال از دست رفتن است. تولیدکنندگان می‌گویند ما در بوروکراسی بانک مرکزی و وزارت صمت گرفتار شده‌ایم. آنها نه‌تنها ارز نمی‌دهند، بلکه موانع مختلفی هم سر راه ما ایجاد می‌کنند. با اینکه بیشتر نیاز صنایع به ماهی تن، از محل تولیدات داخلی تامین می‌شود، جلوگیری از واردات و افزایش تقاضا در بازار قیمت ماهی داخلی را هم افزایش داده است. به گفته فعالان این صنعت قیمت هر کیلوگرم ماهی تن از 15هزار تومان به 45هزار تومان افزایش یافته است که این امر در نهایت منجر به افزایش قیمت تمام‌شده محصول و کاهش مصرف تن ماهی در کشور می‌شود.

  تعطیلی 105 کارخانه 

مشکلات حوزه تولید کنسرو تن ماهی، بسیاری از تولیدکنندگان را از گردونه تولید خارج کرده است. نایب‌رئیس سندیکای کنسرو ایران گفت: از ۱۳۵ کارخانه کنسرو ماهی کمتر از ۳۰ کارخانه فعال هستند و آنهایی که فعالیت دارند، با کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند. مسعود بختیاری با اشاره به ظرفیت بالای اشتغال در این صنعت گفت: این مشکل در کشور به‌دلیل عدم‌حمایت دولت، ‌اختصاص نیافتن ارز برای واردات ماهی تن و کافی نبودن صید داخل آغاز شده، به‌طوری که با افزایش قیمت تمام‌شده قیمت‌های داخلی رشد نداشته‌اند و همه اینها باعث شد که بخش زیادی از فعالان این حوزه کار خود را تعطیل کنند. به گفته بختیاری، در شرایطی که صید داخلی بسیار کم شده، میزان واردات هم از ۵۰ هزار تن به ۲۰ هزار تن کاهش یافته است و اگر دولت واردات را به رقم قبلی برگرداند، وضعیت تولید کارخانه‌ها بهتر خواهد شد.