پرداخت وام ودیعه مسکن چقدر برای مستأجران اثرگذار است؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، مشاهدات ما از بنگاه‌های سطح شهر و گفت‌و‌گو با مستأجران، نشان می‌دهد افزایش قیمت‌ها بیشتر از این اعداد است. مستأجری می‌گوید صاحبخانه‌اش مبلغ ودیعه را برای تمدید دو برابر کرده و از او 50 میلیون تومان رهن و ماهی 4 میلیون اجاره می‌خواهد. در یکی از مناطق مرکزی شهر، مالک قیمت هر متر اجاره خانه 70 متری را حدود 70 هزار تومان تعیین کرده است. این در حالی است که بر اساس گزارش مرکز آمار، متوسط نرخ هر متر اجاره در این منطقه حدود 46 تا 60هزار تومان اعلام شده است.

دولت دست به کار شد

با افزایش ماهانه قیمت مسکن و اجاره بها، رئیس جمهوری وضعیت بازار مسکن را «طاقت فرسا» دانست. به همین دلیل از سوی دولت محدودیت‌هایی برای افزایش سقف اجاره اعلام شد. بر اساس این محدودیت‌ها، میزان افزایش اجاره بها در تمدید قراردادها برای شهر تهران 25 درصد، کلانشهرها 20 درصد و شهرهای دیگر 15 درصد تعیین شد.

اما صاحبخانه‌ها می‌گویند سقف اجاره با تورم فعلی عملی نیست. در بازار مسکن، قیمت اجاره تا حدی ناشی از افزایش قیمت مسکن است. براساس آمار رسمی، متوسط نرخ اجاره در شهر تهران از متری 4.5 میلیون در سال 96 به متری بیشتر از 19 میلیون در خرداد امسال رسیده است یعنی قیمت مسکن در این شهر در 3 سال بیش از 4‌برابر شده است. با این حال به اعتقاد سیاستگذاران بخش مسکن، این قیمت‌ها، قیمت واقعی مسکن نیست چون «خرید و فروش کم شده اما قیمت بالا رفته است». محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، قیمت مسکن را ناشی از تلاطم بازارهای موازی می‌داند.

یکی دیگر ازبرنامه‌ها برای حمایت از متقاضیان در بازار مسکن، برنامه دریافت مالیات از صاحبان خانه‌های خالی است. این برنامه به‌دنبال این است تا مالکان را به عرضه مسکن به بازار ترغیب کند تا به این ترتیب کمبود مسکن تا حدودی جبران شود.

اقدام دیگر دولت برای حمایت از مستأجران، پرداخت وام برای ودیعه مسکن به مستأجران است. البته جزئیات این برنامه هنوز اعلام نشده است. محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی روز گذشته در اظهارنظری در مورد جزئیات این برنامه گفت: «پیشنهاد ما برای وام ودیعه مسکن هر رقمی که خواهد بود، کمک به مستأجران است و اگر عددی از سوی رسانه‌ها اعلام شود ممکن است مالکان اجاره‌بها را افزایش ‌‌دهند. بنابراین هنوز اظهارنظر کردن زود است و ما باید بتوانیم جامعه هدف خود را شناسایی کنیم.»

به گفته برنامه ریزان این طرح، وام ودیعه مسکن در شهر تهران به مستأجران واحدهای حداکثر 75 متر و کمتر از آن و در سایر شهرستان‌ها حداکثر 90 مترمربع و کمتر از آن پرداخت می‌شود و این ملاکی اصلی برای تعیین جامعه هدف است.

دیر نشود

با توجه به شروع فصل جابه‌جایی و با توجه به اینکه هنوز جزئیات برنامه حمایتی از مستأجران مشخص نشده است، این نگرانی وجود دارد که این برنامه برای مستأجران در فصل جابه‌جایی در تابستان کارایی نداشته باشد. عطا آیت الهی، فعال بازار مسکن درخصوص برنامه دولت برای پرداخت وام ودیعه به مستأجران، بزرگترین مشکل این برنامه را چگونگی شناسایی مستأجران واجد شرایط عنوان کرد. او البته تأکید کرد اگر دولت بتواند این برنامه را اجرا کند برای مستأجران مؤثر خواهد بود منتهی ساز و کار اجرایی آن باید هر چه زودتر مشخص شود. البته برنامه ریزان طرح حمایت از مستأجران، می‌گویند با کمک سامانه‌های وزارت رفاه یا نهاد‌های حمایتی دیگر اقدام به شناسایی مستأجران نیازمند می‌کنند. وزیر راه و شهرسازی نیز در اظهارنظری زوج‌های جوان را برای دریافت وام ودیعه در اولویت دانسته بود.

آیت الهی اما با اشاره به این موضوع که نصف ساکنان شهر تهران مستأجر هستند، شناسایی مستأجران نیازمند را در این شرایط «سخت» ارزیابی کرد اما تأکید کرد که این برنامه در صورت اجرا، برای مستأجران مؤثر خواهد بود.

مجتبی بیگدلی، رئیس انجمن انبوه‌سازان اما نسبت به موفقیت و مؤثر بودن پرداخت وام ودیعه به مستأجران تردید دارد. او دلیل ناموفق بودن طرح را ورود پول پرفشار و نقدینگی جدید به بازار پولی عنوان کرد و گفت: در حال حاضر 4 هزار میلیارد تومان پول پرفشار در بازار پولی کشور است و افزودن به این پول بازار را متلاطم می‌کند. از طرف دیگر به گفته بیگدلی دولت منابع مالی اجرای طرح را ندارد بنابراین اجرای آن عملاً امکان‌پذیر نیست. او افزود: تنها راهکار حمایت از مستأجران تولید مسکن ارزان، مسکن حمایتی و مسکن استیجاری است. بیگدلی راهکار کوتاه مدت را برای بازار اجاره کارساز ندانست و گفت: دولت باید در یک سال ساخت تعداد معینی مسکن را در دستور کار قرار دهد.

‌میزان وام مهم است

نرگس رزبان، کارشناس اقتصاد مسکن موفقیت طرح دولت را منوط به بالا بودن میزان وام و تعیین شرایط آسان برای پرداخت آن عنوان کرد. او گفت: اثر‌گذاری این برنامه در بازار اجاره به مبلغ وام بستگی دارد. به گفته رزبان در حال حاضر بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات محدودیت منابع دارند بنابراین به نظر می‌رسد وام ودیعه تعداد کمی از مستأجران را پوشش دهد و رقم آن نیز اندک خواهد بود. اما در شهرهای کوچک اثرگذاری پرداخت وام ودیعه بیشتر قابل لمس خواهد بود.

او افزود: هزینه‌های سنگین اجاره در تهران و کلانشهرها با وام ودیعه قابل تأمین نیست بنابراین به نظر نمی‌رسد این وام برای مستأجران شهر تهران و کلانشهرها کارگشا و اثر‌گذار باشد.

رزبان با اشاره به برنامه ای که سال گذشته بانک مسکن برای پرداخت وام ودیعه به مستأجران داشت، گفت: براساس آن برنامه قرار بود مبلغ 100 میلیون تومان به‌عنوان وام ودیعه از طرف بانک به مالک پرداخت شود و مستأجر در طول یک سال متعهد بود سود وام را به بانک بپردازد و بعد از یک سال مبلغ 100 میلیون تومان دوباره به بانک عودت داده می‌شد. اما مشخص نیست آیا برنامه ای که اکنون دولت برای پرداخت وام ودیعه در نظر دارد مشابه همان برنامه است یا برنامه ای متفاوت است. اما آنچه از نظر کارشناسان برمی‌آید چون جزئیات برنامه حمایت از مستأجران مشخص نیست در مورد موفقیت آن نیز تردیدهایی وجود دارد اما آنها معتقدند در هر صورت کمک مالی، می‌تواند برای مستأجران تا حدودی مؤثر باشد و نمی‌توان گفت این برنامه اثرگذاری ندارد.