بهبود تجارت خارجی در تابستان
تجارت خارجی ایران در این روزها از نظر داخلی و خارجی با پستی و بلندی‌هایی مواجه است.
در عین حال روند تجارت خارجی کشور در بهار ۹۹ تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا و اختلالات ناشی از آن با چالش‌هایی همراه شد و با توجه به ادامه این پاندمی، وضعیت صادرات و واردات برای سه ماه دوم سال با ابهام‌هایی روبه‌رو شده است؛ به‌طوری‌که پیش‌بینی سمت و سوی آن را سخت کرده است. از سوی دیگر در عرصه داخلی دستگاه‌های دولتی و متولیان مربوطه اقدام‌های سختگیرانه‌ای را نسبت به افرادی که هیچ درصدی از ارز خود را به کشور بازنگرداندند در دستور کار قرار دادند. سازمان توسعه تجارت به‌تازگی ۲۵۰۰ کارت بازرگانی غیر‌تولیدی که درصد رفع تعهدشان صفر بوده است را تعلیق کرد.
تداوم اقدام‌های سختگیرانه
در این راستا حمید زادبوم، رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت ایران ضمن اعلام پیش‌بینی خود از روند تجارت خارجی کشور در سه ماه دوم سال تاکید کرد که اقدامات سختگیرانه برای بازرگانانی که رفع تعهدات خود را انجام نداده‌اند (بعد از اتمام مهلت رفع تعهد ارزی سال ۹۸ در ۳۱ تیر امسال)، ادامه خواهد داشت و در این راستا تعدادی از کارت‌های بازرگانی تعلیق و تعدادی دیگر ابطال خواهد شد.
رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت در این باره توضیح داد: بخشی از کارت‌های بازرگانی شامل کارت‌های تولیدی و بخشی دیگر شامل کارت‌های غیر‌تولیدی می‌شود. در این خصوص کارت‌های بازرگانی که تولیدی هستند و رفع تعهدشان صفر بوده است از ۳۱ تیر تعلیق خواهند شد. طبیعتا تاکید ما روی کسانی است که هیچ ارزی را برنگردانده‌اند؛ یعنی نه واردات در مقابل صادرات کرده‌اند، نه به‌صورت اسکناس ارزی آورده‌اند، نه به سامانه نیما ارزی فروخته‌اند و نه هیچ‌گونه ردی از آنها در صرافی‌ها موجود است. ما به اینها صفر درصد می‌گوییم، یعنی ایفای تعهد ارزی‌شان صفر بوده است.
او درباره تصمیم سازمان توسعه تجارت مبنی‌بر تعلیق ۲۵۰۰ کارت بازرگانی توضیح داد: پیش از این کارت‌های بازرگانی غیر‌تولیدی تعلیق شدند؛ چراکه این گروه تا ۳۱ تیرماه مهلت نداشتند و فرصت‌شان برای رفع تعهد به قبل‌تر برمی‌گردد. از سوی دیگر بعد از ۳۱ تیر ماه دوباره یکسری از کارت‌های بازرگانی ابطال و تعدادی دیگر تعلیق خواهند شد.
این هفته رئیس‌جمهوری از تصمیمات دولت برای صادرکنندگانی گفت که ارزشان را به کشور بازنگردانده‌اند. بر این اساس بانک مرکزی اعلام کرده است ۲۷ میلیارد یورو در ماه‌های گذشته و از اواخر سال قبل صادر شده است که ارز آن به کشور بازنگشته است. زادبوم در این زمینه توضیحاتی را از اقدامات دستگاه‌های مختلف نسبت به این گروه از صادرکنندگان ارائه کرد. به گفته این مقام مسوول هر دستگاهی متناسب با خدماتی که به تجار می‌دهد باید تصمیم‌گیری کند. این افراد از آنجا که سوءرفتار تجاری داشتند نمی‌توانند هیچ خدمتی را از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کنند و کارت‌های بازرگانی‌شان به حالت تعلیق و ابطال درخواهد آمد؛ بنابراین تنبیهات متناسب با خدمتی است که هر دستگاه به صادر‌کننده ارائه می‌داده است. بانک مرکزی، گمرک، سازمان امور مالیاتی به فراخور، از ارائه خدمت به این افراد امتناع خواهند کرد، به‌عنوان نمونه این افراد مشمول معافیت‌های مالیاتی نمی‌شوند و سازمان توسعه تجارت هم اگر قصد داشته خدمات و مشوق‌هایی را ارائه و پرداخت کند، به این دسته از افراد ارائه نمی‌کند.
اما یکی از علت‌هایی که برخی از صادرکنندگان برای عدم‌ایفای تعهد ارزی خود مطرح می‌کنند، مساله تعیین تکلیف نشدن ورود موقت کالاست، این چالش در حالی از سوی فعالان صادراتی مطرح می‌شود که رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت معتقد است که میزان عدم‌رفع تعهد ارزی از محل ورود موقت رقم زیادی نیست. به گفته او در بخشنامه جدید بانک مرکزی که ظرف چند روز آینده برای سال ۹۹ صادر می‌شود، موضوع ورود موقت هم دیده شده است. البته پیش‌تر، در مورد کسانی که به‌دلیل ورود موقت رفع تعهد نکردند اختلافاتی وجود داشته است که این اختلافات قابل رفع است. ما هم اعلام کردیم صادرکنندگانی که در این زمینه مشکلاتی داشته‌اند به سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی مراجعه کنند و مسائل‌شان را مطرح کنند.
زادبوم درباره استفاده از رویه واردات در مقابل صادرات برای تجار توضیح داد: در بحث واردات در مقابل صادرات، واردکنندگان در مهلت زمانی که صادر‌کننده برای ایفای تعهدات خود در اختیار دارد، می‌توانند از ارز صادر‌کننده استفاده کنند، یعنی صادر‌کننده می‌تواند امتیاز واردات خود را به غیر‌واگذار کند. در این صورت واردکنندگان می‌توانند از امتیاز صادراتی صادرکنندگان و ارزی که آنها حاصل کرده‌اند، استفاده کنند. این رویه امروز هم روال خود را طی می‌کند.
افق تجارت ایران در تابستان
رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت همچنین در پاسخ به این پرسش که سمت و سوی تجارت خارجی در سه ماه دوم سال به چه سمتی خواهد رفت، گفت: با توجه به اینکه در سه ماه نخست سال تعداد مرزهای بسته بیشتر بود و در حال حاضر تعداد مرزهای بسته کمتر شده است، شرایط بهتر خواهد شد. کمااینکه در تیرماه هم رشد خوبی را نسبت به سه ماهه نخست داشتیم؛ یعنی در همین دو، سه هفته وضعیت‌مان بهتر بوده است.
او ادامه داد: وضعیت تجارت با توجه به اینکه این پاندمی در سراسر دنیا تاثیراتی را گذاشته است، نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی را از وضعیت تجارت ارائه کرد؛ چراکه شرایط بستگی به میزان شیوع کرونا، جریان حرکت کالا و خدمات و همین‌طور جا به جایی مسافرها بین کشورها دارد. اما در هر صورت اگر همین مسیر فعلی را برویم چندان شاهد تاثیرات منفی روی تجارت خارجی‌مان نخواهیم بود.
او درباره وضعیت مرزهایی که در حال حاضر بسته هستند، گفت: در حال حاضر مرز زمینی ما با ترکمنستان و دو، سه مرز زمینی با عراق نیز بسته است. همچنین مرز زمینی و ریلی با ترکیه باز است و مرزهای ایران با افغانستان، آذربایجان و ارمنستان فعال است، اما در مورد ترکمنستان تنها مرز ریلی باز است و هنوز مرز زمینی بازگشایی نشده است. همچنین از طریق دریا امکان تجارت با قزاقستان و روسیه ممکن است.
زادبوم در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به پرسشی درخصوص آینده روابط ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شرایط کرونایی گفت: نمی‌توان در مورد اینکه کرونا چقدر بر آینده روابط تجاری ایران و اوراسیا تاثیر خواهد داشت، محاسبه‌ای به عمل آورد.
وی گفت: موضوع مهم این است که روند موافقت‌نامه ما با اوراسیا، ارتباطی با حجم مبادله با این کشورها ندارد. به‌دلیل اینکه موافقت‌نامه دارای مذاکراتی بوده و به نقطه مشخصی رسیده است و سر سال هم مذاکرات تجارت آزاد شروع خواهد شد، کمااینکه از ماه اکتبر مذاکرات تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا انجام خواهد شد؛ بنابراین مذاکرات ما با اوراسیا ارتباطی به کم و زیاد شدن رقم تجارت‌مان به‌دلیل کرونا ندارد.
