اما و اگرهای دگزامتازون

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، شنیدن یک خبر خوب در بحران ویروس کرونا لحظه نادر و خوشایندی است. همین‌که در کوران اخبار غم‌انگیز تعداد مبتلایان و کشته‌های این ویروس، بدانیم راهی برای کاهش خطر مرگ پیدا شده است؛ یعنی یک نکته مثبت در مسیر مبارزه با کووید-19.

به گزارش بی‌بی سی، تا این لحظه هیچ داروی قطعی‌ای برای نجات کامل جان بیماران کرونایی به اثبات نرسیده است. اما اکنون مدتی است که می‌گویند دگزامتازون، خطر مرگ بیمارانی که به ونتیلاتور متصل شده‌اند را یک‌سوم و افرادی که به دستگاه اکسیژن نیاز دارند را به یک‌پنجم کاهش داده است.

کارآمدبودن دگزامتازون به همت یک تیم کوچک از دانشگاه آکسفورد، کادر درمان بیمارستان‌های سراسر انگلیس و هزاران بیمار و خانواده‌های آنها که پذیرفتند در کارآزمایی دگزامتازون شرکت کنند، حاصل شده است.

مطالعه‌ای که دگزامتازون بخشی از آن است «ریکاوری- ارزیابی تصادفی در درمان کووید-19» نام دارد. آزمایش‌های بالینی معمولا ماه‌ها و حتی سال‌ها با شرکت چندصد بیمار زمان می‌برد. اما آزمایش ریکاوری در مدت 9روز برگزار شد و 11هزار و 500بیمار کووید-19از 175بیمارستان در سراسر انگلیس در آن حضور داشتند.

انگلستان با آمار تلفات وحشتناک، بدترین شیوع کرونا ویروس در اروپا را تجربه کرده است. این بدان معناست که تعداد بیماران کافی برای انجام بزرگ‌ترین آزمایش درمان کووید-19در جهان در این کشور وجود دارد. این آزمایش توسط پروفسور پیتر هوربی انجام می‌شود که سال‌های اخیر را صرف تحقیق در مورد چگونگی آماده‌سازی‌ و پاسخ به بیماری X، پاتوژنی ناشناخته که می‌تواند باعث همه‌گیری شود، کرده است.

او گفته بود در آخرین روزهای شیوع آنفلوانزای خوکی وقتی با عدم‌موفقیت در یافتن دارویی مناسب با شواهد صفر از این آزمایش روبه‌رو شد، ناامید شده بود و روزهای سختی را می‌گذراند. هوربی و همکارش پروفسور مارتین لندری مصمم بودند که این اتفاق درباره کووید-19رخ ندهد. بنابراین تصمیم گرفتند که آزمایش را ساده انجام بدهند. آنها تعداد کمی از داروهای تجدیدپذیر یا تجربی را امتحان کردند و فقط دنبال پاسخ برای یک سؤال بودند، آیا این داروها خطر مرگ را کاهش می‌دهد؟

یکی از این داروها دگزامتازون با دوز کم بود، یک استروئید ضد‌التهابی که از اوایل دهه 60میلادی استفاده می‌شود. آزمایش این دارو روی بیماران کووید-19خطرناک تلقی می‌شد. در شروع پاندمی، در بیشتر دستورالعمل‌های بین‌المللی به‌شدت توصیه می‌شد که از استروئیدها برای درمان  کووید-19خودداری شود.

استروئیدها در زمان شیوع، 2ویروس کرونا مرگبار دیگر- سارس و مرس- با نتایج مختلط آزمایش شده بودند. دگزامتازون یک داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است و بیم آن می‌رفت که حال بیمار را بدتر کند و با طولانی‌شدن عفونت، تعداد بیمارانی که به ونتیلاتور نیاز دارند را افزایش دهد. تیم ریکاوری انتظار نداشت که تا‌‌ ماه جولای نتیجه‌ای از این آزمایش منتشر کند. اما یک هفته پیش داده‌های دگزامتازون خود را نشان داد. این یافته‌ها به حدی خوب بود که آنها چند روز دیگر را برای محکم کاری ادامه دادند و فقط وقتی قانع شدند که نتایج واقعی بود، بله، آنها به نتیجه رسیده بودند.

2مرحله مجزا در عفونت ویروس کرونا وجود دارد. اکثر افراد فقط در مرحله اول قرار می‌گیرند، جایی که ویروس به بدن حمله می‌کند و سیستم ایمنی بدن نیز پاسخ مؤثری را تجربه می‌کند. اما در اقلیت بیماران، این بیماری حدود یک هفته پس از عفونت تغییر می‌کند. سیستم ایمنی بدن بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و باعث التهاب می‌شود. در این مرحله این ویروس نیست بلکه واکنش بدن به عفونت است که باعث آسیب به ریه‌ها و اندام‌های خارج از آن می‌شود.

آزمایش ریکاوری نشان داد که دگزامتازون فقط به بیماران بیمارستانی که نیاز به اکسیژن دارند یا به دستگاه تنفس وصل بودند، کمک می‌کرد. به‌نظر می‌رسد این دارو پاسخ ایمنی را تضعیف می‌کند و به ریه‌ها فرصت بهتری برای بهبود می‌بخشد. در بیمارستان، از هر 100بیمار متصل به ونتیلاتور 40نفر جان خود را از دست می‌دهند. این بیماران تحت مراقبت‌های ویژه بودند که با تزریق آرامبخش به ونتیلاتور- دستگاهی که تنفس فرد را برعهده می‌گیرد، وصل می‌شدند. دگزامتازون این تعداد را به 28نفر کاهش داد و در نتیجه از هر 8بیمار تحت درمان یک نفر جان دوبار گرفت. در مورد بیماران متصل به اکسیژن نیز 25نفر از هر 100بیمار، جان خود را از دست دادند، اما این دارو این 100نفر را به 20نفر کاهش داد.

در آمریکا نیز نتایج با شک و تردید مورد استقبال قرار گرفت و پس از انتشار همه داده‌ها و بررسی آنها، کارشناسان خبره ایالات متحده کارآمدی آن را پذیرفتند. تیم آکسفورد می‌گویند که آنها طی چند هفته آینده نتایج آزمایش‌های خود را منتشر می‌کنند. تاکنون تنها داروی دیگری که در برابر کووید-19مؤثر است، Remdesivir ضد‌ویروسی است. این دارو نشان داده است که مدت زمان علائم را حدود 4روز کاهش می‌دهد. تیم آزمایشی ریکاوری همچنین به‌دنبال یک ضد‌التهاب دیگر با آزمایش داروی ضد‌‌HIV، آنتی بیوتیک و پلاسمای احتقان‌دهنده از اهداکنندگانی است که از کووید-19بهبود یافته‌اند. هفته گذشته داروی مالاریا با نام هیدروکسی کلروکین پس از عدم‌اثبات فواید آن از آزمایش‌های تیم ریکاوری خارج شد. سازمان بهداشت جهانی نیز کارآزمایی روی این دارو را متوقف کرد.