بررسی وضعیت تجارت با چین و تاثیر کرونا بر آن/ تاکید دولت بر بازگشت ارز به کشور منطقی است

اقتصادآنلاین - فاطمه اکبرخانی؛ مجیدرضا حریری در گفت‌و‌گوی تفصیلی با خبرنگار اقتصادآنلاین درباره روند تجارت ایران و چین توضیح داد: طی حدود ۳۰سال‌ گذشته روند تجارت ایران و چین صعودی بود به‌طوری‌که رکورد مبادله ما در سال ۲۰۱۴ به ۵۲میلیارد دلار هم رسید؛ با شروع تحریم‌ها و افت قیمت نفت در سال۹۷ حجم مبادلات ثابت اما ارزش آن کاهش یافت که در نتیجه از سال ۲۰۱۶ به بعد روند تجارت دو کشور وارد مدار نزولی شد تا اینکه در سال ۲۰۱۹ ارزش مبادلات با افت حدود ۳۶درصدی به حدود ۲۲میلیارد دلار رسید.

او درباره وضعیت تجارت دو کشور در سال ۲۰۲۰ نیز بیان کرد: طبق آمار منتشر شده گمرک چین، در چهار ماهه اول امسال مجموع تجارت ما با این کشور ۵.۲میلیارد دلار بوده که این نشان می‌دهد اگر تا پایان سال به همین روال پیش رویم حجم کلی تجارت دو کشور مجددا با افت ۲۷درصدی به حدود ۱۶میلیارد دلار خواهد رسید؛ البته لازم به ذکر است که قدر‌مطلق مبادلات ما با چین روز‌به روز در حال کاهش و قدرنسبی آن یعنی نسبت حضور چین در تجارت خارجی ما روبه رشد است.

کاهش سهم ایران در کیک تجارت خارجی

حریری ادامه داد: یعنی سهم چین درمجموع تجارت خارجی ۲۲میلیارد دلاری سال  ۲۰۱۹ حدود ۲۴درصد بود درحالیکه طی چهار ماهه امسال نقش چین به حدود ۳۰درصد رسیده است که این یعنی سهم ایران از کیک جهانی روز‌به روز در حال کاهش بوده علل مختلفی دارد که عمده‌ترین آن تحریم و ساختار صادراتی ما است؛ از طرفی با توجه به اینکه ۵۰درصد ارز حاصل از صادرات ما مربوط به نفت بوده و به شدت آسیب دیده که در صادرات غیرنفتی نیز تاثیر گذاشته است.

به گفته رییس اتاق ایران و چین، ما برای فروش نفت در بازارهای رسمی حضور نداریم و نفت را در بازار قاچاق عرضه می‌کنیم که در این بازار به دلیل عرضه فراوان، مجبوریم به خریدار امتیاز دهیم به طوریکه یا نفت را ارزان بفروشیم یا برای دریافت پول شرایط بهتری برای خریدار در نظر بگیریم.

بی‌تاثیری کرونا در ارتباطات ایران و چین

این فعال بخش خصوصی به تاثیر کرونا بر تجارت خارجی و مبادلات ایران و چین هم اشاره کرد و گفت: برآوردی که از زیان تجارت جهانی ناشی از بیماری کووید۱۹ شده تا کنون حدود ۳۰درصد بوده و این در ارتباط همه کشور‌ها تاثیر خود را گذاشته است؛ مبادلات ایران و چین بر مبنای مبادلات مواد خام بوده و به همین خاطر کرونا در ارتباط با این کشور آثار بلندمدتی نخواهد داشت و به محض شروع تولید، صادرات ما به روال سابق بازمی‌گردد.

حریری افزود: البته چین تقریبا به شرایط عادی بازگشته اما از آنجا که این کشور باید حدود ۲۵۰۰میلیارد دلار از تولیداتش را که معمولا کالا‌های ساخته شده است را به دنیا صادر کند، درصورت بازنشدن بازار کشور‌ها، بعید به نظر می‌رسد که چین بتواند با تمام ظرفیت خود تولید کند و به این ترتیب بازار مواد خام مجددا دچار گرفتاری ماه‌های اول شیوع بیماری خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: میزان مبادلات ما با چین در شرف بازگشت به شرایط عادی است و در حال جبران عقب‌ماندگی ماه‌های اول سال هستیم؛ بازارهایی که ما به آن‌ها کالای ساخته شده می‌فروشیم به دلیل رقبای بسیار بازارهای خطرناکی هستند اما صادرات ما به چین که عمدتا مواد خام و اولیه است با مشکل مواجه نخواهد شد.

به گفته حریری، با توجه به حمایت‌های عاطفی و کمک‌های مالی ایران به چین در آغاز شیوع کرونا و سپس رفتار متقابل این کشور با ما پیش‌بینی من این است که ارتباط ما با چین با آرام شدن شرایط فعلی، نسبت به گذشته بهتر خواهد شد.

حضور پررنگ ایران در نمایشگاه مشوق واردات‌ چین

حریری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به حضور پررنگ ایران در نمایشگاه مشوق واردات چین اشاره کرد و توضیح داد: حدود سه سالی است که نمایشگاهی در راستای تشویق واردات در چین برگزار می‌شود و ما سال گذشته با ۲۰ غرفه در این نمایشگاه شرکت کردیم اما امسال قرار بود با ۵۰غرفه شرکت کنیم که طبق مذاکراتی که با اتاق ایران داشته‌ایم قرار شده تعداد غرفه‌های ما در این نمایشگاه به ۱۰۰غرفه افزایش یابد بنابراین باید موقعیت‌ها را بشناسیم و از آن‌ها استفاده کنیم.

مسیر هموار چین برای بازگشت ارز صادراتی

رییس اتاق ایران و چین درباره روند بازگشت ارز صادراتی از چین نیز بیان کرد: تجار ما برای بازگرداندن ارز صادراتی از چین مشکلات سایر کشورها را ندارند چرا که بین صادرات و واردات ما با چین تعادل برقرار است و  طی سالیان گذشته تراز تجارت با چین به نفع ما مثبت بوده؛ همچنین چین بازار خوب صادراتی ما است و اقتصاد مکملی با این کشور داریم یعنی محل فروش مواد خام و انرژی ما چین و محل تامین مواد اولیه صنایع و قطعات یدکی ما چین است در نتیجه تعادلی بین خرید و فروش ما با این کشور وجود دارد و به همین ترتیب مشکل چندانی در بازگشت ارز نداریم.

فرار از شفافیت علت مخالفت تجار با نیما

حریری درباره اختلاف برخی تجار با سامانه نیما تصریح کرد: همه ما از شفافیت فراری هستیم و این عدم شفافیت در روابط ما نهادینه شده است، بنابراین هر موضوعی که منجر به شفافیت شود مقابل آن می‌ایستیم، مخالفت برخی تجار با سامانه نیما هم به خاطر تاکید این سامانه بر شفافیت است چراکه طی چند دهه اخیر صادرکنندگان حتی اظهارنامه مالیاتی هم پر نمی‌کردند اما این که قرار شد میزان درآمد ارزی تجار مشخص شود، سروصدا ایجاد کرد.

او ادامه داد: از آنجاکه ۸۵درصد صادرات ما توسط حاکمیت و فقط ۱۵درصد از آن را صادرکنندگان بخش خصوصی انجام می‌دهند بنابراین عدم شفافیت و فساد در شرکت‌های حاکمیتی بیشتر است، اما اعتراض ۱۵درصد بخش خصوصی نسبت به این موضوع بیشتر بوده است.

حریری گفت: برخی اظهار کرده‌اند که اگر ارز خود را برنمی‌گردانم چطور تجارت انجام می‌دهم اما کسی نمی‌پرسد که ارز صادراتی برگشته یا خیر بلکه سوال اینجاست که به کجا برگشته؟ در کشوری که بیش از ۱۲میلیارد دلار قاچاق کالا دارد ارز آن از کجا تامین می‌شود مسلما از یک صادرکننده یا قاچاقچی دیگری می‌گیرند ضمن اینکه من معتقدم که بخش عمده‌ای از ارز قاچاق هم توسط همین شرکت‌های دولتی تامین می‌شود اما بخش خصوصی با اعتراضاتی که می‌کند خودش را بلای سپر شرکت‌های دولتی کرده است.

رییس اتاق ایران و چین با تاکید بر ضرورت بازگشت ارز صادراتی به چرخه اقتصادی کشور تصریح کرد: ارز در شرایطی که با جنگ اقتصادی همراه هستیم باید در چرخه رسمی و تعریف شده سیاست‌گذار دولتی تبدیل شود؛ اگرچه دخالت دولت یا بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز برخی از کالا‌ها که نهاده‌های آن با نرخ دولتی و یارانه‌ای تامین نمی‌شود، اقدام غلطی است اما تاکید دولت بر بازگشت ارز در چرخه رسمی کشور منطقی است.

میانگین نرخ دلار در سال۹۹

حریری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به نوسانات نرخ ارز در سال۹۹ بیان کرد: متوسط قیمت ارز در سال۹۸ حدود ۱۳۵۰۰ تا ۱۴هزار تومان بود که با احتساب تورم ۴۰درصدی، میانگین قیمت دلار در سال۹۹ باید حدود ۱۸ تا ۱۹ هزار تومان باشد.

این عضو اتاق بازرگانی اضافه کرد: البته این یک تحلیل مکانیکی پر از اشکال برای نرخ ارز است؛ ارز در کشور ما یک نوع کالا محسوب می‌شود که عرضه و تقاضا بر نرخ آن تاثیرگذار است از طرفی عرضه‌کننده اصلی ارز هم بانک مرکزی است طی چند ماه گذشته با مشکل عرضه مواجه بوده اگرچه تقاضا هم نسبت به گذشته کمتر شده اما این دو با هم توازن نداشتند و به همین خاطر با افزایش نرخ مواجه شدیم.

حریری بیان کرد: بازار ارز نقدی ما که فقط حدود ۶درصد مجموع مبادلات ارزی را تشکیل می‌دهند تعیین‌کننده نرخ است، در گذشته بانک مرکزی ارز به بازار تزریق می‌کرد اما از زمان مدیریت جدید این بانک‌ به دلیل کاهش قدرت عرضه، این روند کنترل شده و سعی کرده‌اند تا تقاضا را آن هم نه با عرضه دلار بلکه با تراکنش‌های ریالی کنترل کنند.

کنترل تراکنش‌های ریالی بهترین راهکار کنترل نرخ ارز

رییس اتاق ایران و چین گفت: مبادلات هر بازار غیرقانونی هم در سیستم بانکی جابه‌جا می‌شود بنابراین هرچه گردش‌های مالی ریالی شفاف‌تر شود کلیه تخلفات قابل کنترل‌تر می‌شود؛ همتی جای درست را برای کنترل این بازار نشانه گرفت که آن‌هم بازار مبادلات ریالی بوده بنابراین همچنان تقاضای بازار ارز خیابانی تقاضای موثر اما ضعیف شده است.

به گفته حریری، تا یکسال پیش در صرافی هر کشوری می‌توانستیم کارت بکشیم و دلار دریافت کنیم اما مدتی است که این امکان بسیار محدود شده، طی دو سه ماه گذشته تقاضای ارز خیابانی که بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری داشته بالا رفته و همین فشار تقاضا منجر به جهش نرخ ارز شده است بنابراین اگر در گذشته بازار با تزریق چند ده‌ میلیون دلار کنترل می‌شد حالا با چندصد هزار دلار کنترل می‌شود اما احتمالا با توجه به دلیل بسته بودن مرزها این مقدار ارز موجود نبوده یا مصلحت نمی‌دانستند به بازار عرضه کنند.

رییس اتاق ایران و چین نوسانات اخیر بازار ارز را طبیعی دانست و گفت: نوسان نرخ ارز نسبت به تغییر قیمتی که سایر کالا‌ها داشته‌اند طبیعی بوده، البته بسیاری از افراد تصور می‌کنند که افزایش نرخ ارز بر قیمت کالا‌ها تاثیر می‌گذارد درحالیکه اینگونه نیست، از آنجا که تورم فزاینده را پذیرفته‌ایم باید افزایش قیمت کالاها را نیز بپذیریم چراکه کنترل قیمت‌ها به صورت دستوری امکان‌پذیر نیست.