آموزش مجازی در عصر کرونا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، آموزش و پرورش در ایران قبل از کرونا نتوانست نسلی را تربیت کند که خرافات را پس بزند و شاهد عینی این‌گونه تربیت، نسلی هستند که هنوز در مسئله بیماری کرونا در برابر ندانم‌کاری‌ها سکوت اختیار کرده‌اند.

اینکه آموزش و پرورش بعد از کرونا باید به عنوان زیربنایی‌ترین نهاد تربیتی جامعه مبنای تحولات باشد و دیر یا زود باید نسلی فرهیخته‌تر از نسل حاضر را تربیت کند که تبلور عشق، آزادی و خردمندی باشد، شکی نیست اما نکته مهم وضعیت کنونی آموزش و پرورش ماست چراکه گذشته آموزش و پرورش خارج از دسترس و آینده آن غیرقابل پیش‌بینی است.

وضعیت آموزش و پرورش ما در عصر کرونا خوب نیست همچنان که جهان هیچ وقت در تمام ابعاد به بدی این روزها نبوده اما در مورد آموزش‌و‌پرورش ایران قبل از کرونا در شرایطی که رشد روزافزون و گسترده شبکه‌های اجتماعی مجازی تحولات بسیار شگرفی در زمینه ارتباطات و رفتار انسانی دانش‌آموزان در جوامع مختلف و حتی در سطح جهانی ایجاد کرده بود، در ایران گفتمان غالب در مورد کاربرد شبکه‌های اجتماعی مجازی، حتی برخلاف سند تحول بنیادین (اهداف کلان 7-5-3-2-1) تهدیدآمیز بوده، هر‌چند با استفاده نابجا از واژه هوشمندسازی کلاس‌های درس در مدارس تلاش زیادی داشته‌ایم که نشان دهیم همسو با تغییرات جهانی نظام‌های آموزشی، آموزش و پرورش ما نیز در حال تحول است. اما نکته قابل تأمل آن است که در حالی که از یک طرف نزدیک به یک دهه این شبکه‌های جهانی را تخریب و فیلتر می‌کردیم، امروز به واسطه عدم استقبال عمومی از شبکه‌های مجازی داخلی، دست به دامان همین شبکه‌های اجتماعی مجازی شده‌ایم و تعمدا جامعه فرهنگیان، اولیا و دانش‌آموزان را برخلاف گذشته به سمت این شبکه‌ها سوق می‌دهیم و از طرف دیگر با اصرار بر استفاده از شبکه‌های داخلی، در حالی که عامل سردرگمی اولیا، دانش‌آموزان و معلمان هستیم. امیدواریم چرخ آموزش و پرورش در این شرایط بحرانی همچنان بچرخد اما واقعیت این است در هر دوحالت یعنی چه استفاده از شبکه‌های جهانی و چه استفاده از شبکه‌های داخلی برای آموزش‌های مجازی نیازمند پیش‌شرط‌هایی هستیم که بسیاری از آنها محقق نشده است.

ما هنوز تعریف درستی از آموزش مجازی ارائه نداده‌ایم. آموزش مجازی، آموزشی بر پایه فناوری است و شامل فهرست بزرگی از کاربردها و عملکردها و از جمله آموزش بر پایه وب، آموزش بر پایه رایانه، کلاس‌های مجازی و همکاری‌های الکترونیکی است که بیشترین فعالیت آموزش‌و‌پرورش تا قبل از تعطیل‌شدن مدارس به دلیل کرونا، در حوزه آموزش بر پایه رایانه بوده آن هم به‌دلیل عدم نیاز به اینترنت و حتی شبکه، در ابتدایی‌ترین سطوح (اطلاعات سخت‌افزار) انجام شده است.

استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (اینترنت) با اولویت استفاده صحیح، کارآمد و در جهت ارتقای پژوهش باید قبل از بحران کرونا در مدارس نهادینه می‌شد تا امروز آموزش‌های مجازی بر اساس خطا و آزمایش پیگیری نشود.

برگزاری کلاس‌های آموزش مجازی حداقل برای شرایط بحرانی نیازمند فراهم‌بودن زیرساخت‌های لازم از قبیل دسترسی به اینترنت، سیستم رایانه یا گوشی هوشمند، خرید بسته‌های اینترنتی و... است که متأسفانه این زیرساخت‌ها تأمین نشده  و فراهم‌کردن چنین زیرساخت‌هایی در این محدوده زمانی و با این وضعیت اقتصادی عملا غیرممکن است.

در حال حاضر استفاده از فضای مجازی در آموزش و پرورش نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و سنجیده به منظور تدوین برنامه‌های راهبردی و حل مسائل آموزشی و پرورشی دانش‌آموزان با توجه به تعطیلی مدارس دارد که به نظر می‌رسد تعدد پیام‌رسان‌های داخلی و مشکلات عدیده‌ای که این پیام‌رسان‌ها دارند، بیشتر منعکس‌کننده شتاب‌زدگی مسئولان در این حوزه است.

آموزش مجازی نیاز به مهارت در تدوین و تهیه محتوای الکترونیکی دارد، کادر آموزشی و معلمان با استفاده از بانک اطلاعاتی و برنامه‌های نرم‌افزاری باید قادر باشند محتوای مورد نیاز را تأمین و روش‌های تدریس مجازی را ارائه کنند که این توانمندی نه در دانشگاه فرهنگیان و نه در دوره‌های ضمن خدمت به فرهنگیان آموزش داده نشده است.

نهایتا آنکه؛ اگرچه بیماری کرونا لطمات بسیار جبران‌ناپذیری در تمام ابعاد بر جامعه جهانی وارد کرده و ایران هم به هیچ وجه از این قاعده مستثنا نیست اما در حوزه آموزش مجازی می‌تواند تجربه‌های بسیار مهمی را بر اندوخته‌های نظام آموزشی ما بیفزاید.

کرونا به نظام آموزشی ما یادآوری کرد که به شرط فراهم‌بودن زیرساخت‌ها، آموزش مجازی باید جزئی از فرایند‌های آموزش و پرورش باشد و این واقعیت را بپذیریم فضای مجازی برای همه و در همه جا کاربرد دارد (فقط محدود به ایام تعطیلات نیست).

کرونا به نظام آموزشی ما یادآوری کرد با استفاده از آموزش مجازی می‌توان در بسیاری از هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد، همکاری و تعاون را در مسائل آموزش و پرورش افزایش داد و از همه مهم‌تر، آموزش مجازی اگر درست برنامه‌ریزی و اجرا شود، فرصت خوبی را برای یادگیری بدون واهمه دانش‌آموزان فراهم می‌آورد.