فاصله‌گذاری هوشمند طرحی خوب، اجرایی بد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، ترافیک و ازدحام افراد و خودروها این پرسش را مطرح می‌کرد که آیا «فاصله‌گذاری اجتماعی» این‌گونه قرار است ادامه یابد و ما به این شیوه قرار است از ادامه شیوع ویروس کرونا جلوگیری کنیم؟ قرمز شدن خطوط گوگل‌مپ در تهران که نشانگر ترافیک بود برای آنهایی که از فضای مجازی موضوع را دنبال می‌کردند هم نگران‌کننده شد چه رسد به آنها که خیابان‌های تهران را از نزدیک دیدند. قرار بر این بود مشاغلی از شنبه آغاز به کار کنند که در سامانه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ثبت‌نام کرده باشند و این وزارتخانه تقاضای آنها را با توجه به ماهیت شغل‌شان بررسی کرده و به آنها اجازه دهد. با این حال در خیابانی نظیر ستارخان که هم رستوران‌ها و فست‌فودها فعال هستند و هم فروشندگان لوازم داخل خودرو هر رهگذری می‌توانست ببیند که همه مشغولند! حتی صف بدون فاصله‌گذاری هوشمند خرید سیم‌کارت برای ثبت‌نام وام یک‌میلیون‌تومانی این پرسش را برجسته می‌کرد که آیا دوران همه‌گیری ویروس کرونا سر آمده است؟ جالب اینجاست که خود وزیر ارتباطات هم گویا غافلگیر شده بود و در توییتر خود نوشته بود: «آقای اپراتور! مردم نباید برای تهیه سیم‌کارت رایگان در این شرایط کرونا در دفاتر ارتباطی صف بکشند. همین الان باید این فرآیند «متوقف» شود. از مردم آنلاین ثبت‌نام کنید و با پست سیم‌کارت را به منازل آنها برسانید. خدمت‌رسانی خوب به مردم «باید» با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت باشد.»

اما واقعیت این است که مدل ایرانی مواجهه و مهار شیوع ویروس کرونا مزیت‌های مختلفی داشت که اگر در اجرا به خوبی به آن عمل می‌شد، می‌توانست بیشتر از الان ما را از نگرانی‌ دور کرده و حتی از ابتلا به کرونا مصون دارد. مدل‌های مواجهه با شیوع ویروس کرونا سه مدل چینی، کره‌جنوبی و ایرانی بوده است. در مدل چینی قرنطینه با اجبار و استفاده از قوای قهریه مدنظر بود. کره‌ای‌ها بر پایه تجربه‌‌شان از مواجهه با «سارس» این ویروس و بیماری کووید19 را مهار کردند و ایرانی‌ها ایده فاصله‌گذاری هوشمند را در پیش گرفتند. آنچه در تجربه ایتالیا از اجبار به قرنطینه شاهد بودیم بالا بودن آمار ابتلا و مرگ بود و نتوانست نشان از موفقیت دهد. اجبار به قرنطینه همه فعالیت‌های اقتصادی را هم متوقف می‌کرد و مزیت شیوه ایرانی این بود که بسیاری از مشاغل فعال بودند ولی دستورالعمل‌هایی را باید رعایت می‌کردند. اگر به این موضوع توجه کنیم که کادر درمان در ایران تعداد مشخصی است که بسیاری از آنها در فاصله 60 روز گذشته به شدت تحت فشار کار بوده‌اند و نیروی جایگزینی هم برای آنها نداریم شاید بیشتر به این موضوع توجه کنیم که شیوه ایرانی نیازمند یک اجرای خوب و باکیفیت هم هست.

باید از وزارت بهداشت تبعیت کنیم

در حالی که پایتخت دیروز افزایش حجم ترافیک به میزان 75درصد نسبت به روز مشابه در سال 1398 را تجربه کرد رییس‌جمهور در جلسه با روسای کمیته‌های تخصصی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: مقرر شد وزارت بهداشت و درمان با همکاری کمیته امنیتی و اجتماعی ستاد ملی مقابله با کرونا شرایط شروع به کار کسب و کارهای با ریسک متوسط را بررسی و آن را به ستاد ملی ارایه کند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن روحانی در جلسه با روسای کمیته‌های اجتماعی، امنیتی، آموزشی، اداری، بهداشتی، آموزش عالی، پشتیبانی، اصناف و اقتصادی ستاد ملی مقابله با کرونا با بیان اینکه ارزیابی‌های دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت بهداشت و درمان از اجرای یک هفته‌ای طرح فاصله‌گذاری هوشمند در استان‌ها حکایت از همراهی و همکاری نسبتا رضایت‌بخش مردم دارد، گفت: همکاری مردم با اجرای طرح فاصله‌گذاری هوشمند موجب کاهش روند گسترش بیماری در برخی‌ استان‌ها و ایجاد روند ثابت در دیگر استان‌ها شده است. روحانی افزود: کماکان از ملت عزیز و شریف می‌خواهم به این اصول پایبند بوده و نسبت به رعایت توصیه‌های بهداشتی توجه داشته باشند. دستگاه‌های ذی‌ربط می‌توانند بر اساس این برآوردها در گام بعدی شرایط مدنظر برای باز فعالیت کسب و کارهای با ریسک متوسط را برای تصویب به ستاد ملی مقابله با کرونا ارایه کنند.

مدل خوبی که باید خوب اجرا می‌شد

در مواجهه با شیوع ویروس کرونا چند مدل اجرا شد که مدل برخورد ایران مورد توجه کشورها قرار گرفته است. مدل چین قرنطینه و استفاده از قوای قهریه بود ولی مدل ایران فاصله‌گذاری اجتماعی و هوشمند بود. در فاصله‌گذاری اجتماعی مشاغل دسته‌بندی شد. مشاغلی که باید کار کنند، مشاغلی که با محدودیت باید کار کنند و مشاغلی که تا اطلاع ‌ثانوی باید تعطیل باشند. بیژن صدری‌زاده؛ متخصص بیماری‌های عفونی و نخستین کسی که در ایران فرد مبتلا به ایدز را تشخیص داد در مزیت این طرح  گفت: مدلی که در کشور خود ما به کار رفت به نظرم مدل بسیار مناسب و خوبی است و کشورهای دنیا هم برای‌شان جالب بود و از آن به عنوان یک تجربه آموزنده‌یاد کردند. اما طرح فاصله‌گذاری هوشمند که به جای فاصله‌گذاری اجتماعی (یا فیزیکی) توسط مسوولان بهداشتی کشور برای مهار اپیدمی کرونا مطرح و در ستاد ملی مقابله با کرونا نیز برای اجرا تصویب شد چه چارچوب و مختصاتی دارد؟ منظور از این مفهوم جدید آن است که به ‌جای آنکه همه مردم فاصله‌گذاری فیزیکی با بقیه را رعایت کنند، افراد، مشاغل و گروه‌های جمعیتی کم خطر از نظر ابتلا (یا در صورت ابتلا از نظر بروز عوارض جدی و مرگ) شناسایی شوند و فعالیت این گروه‌ها به تدریج از سرگرفته شود و سایر افراد و گروه‌ها کماکان فاصله‌گذاری فیزیکی را رعایت کنند. مسعود یونسیان، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره به ایرنا توضیح داد: کارشناسان داخلی و بین‌المللی صاحب تجربه و دانش فنی معتقدند که نمی‌توان همه کارها و فعالیت‌ها را تعطیل کرد و پس از مدتی همه آنها را به یک باره بازگشایی کرد. بازگشایی باید به شکل تدریجی انجام شود و کارها و مشاغل پرخطر را دیرتر و مشاغل کم‌خطر را زودتر به فعالیت اجتماعی برگرداند. یونسیان تاکید کرد: هرچند نفس اجرای فاصله‌گذاری هوشمند، معقول و ضروری است اما زمان اجرای این طرح بسیار مهم است. نباید این طرح را با عجله و شتاب شروع کرد و باید اطمینان یافت که ویروس کرونا تحت کنترل قرار گرفته است، به این معنی که انتشار بیماری به شکل پایدار کاهش یافته باشد. استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که آیا اجرای این طرح می‌تواند زمینه مهار بیماری را فراهم کند؟ گفت: مهار بیماری با فاصله‌گذاری فیزیکی بهتر دست یافتنی است؛ به این معنی که تمام مردم فاصله خود را رعایت کرده و در مجامع عمومی حاضر نشده و با کسی تماس ندارند. یونسیان در توضیح دیدگاه خود افزود: در نتیجه، هوشمند کردن فاصله اجتماعی منجر به سهولت در مهار بیماری به لحاظ فنی نخواهد شد، اما نمی‌توان مملکت را فلج کرد و به مدت طولانی کل کشور را تعطیل نگه داشت و زمانی باید فعالیت‌ها و کسب و کارها و به تبع آن، تماس‌ها از سرگیری شود. او در توصیف توجه کشورهای دیگر به شیوه ایران توضیح داد: برخی کشور‌ها همین استراتژی را با اسامی یا شیوه اجرای متفاوت در دست بررسی دارند ولی آنچه مهم است، تبعات از سرگیری زودهنگام فاصله‌گذاری فیزیکی و تبدیل آن به الگوی جدید است. در همین حال چند روز قبل حمیدرضا جمشیدی، دبیر ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا در برنامه گفت‌وگوی خبری شبکه دو حاضر شد و در این باره گفت: یکصد هزار نفر از جمله بسیجیان و کارشناسان بهداشت و درمان بر طرح فاصله‌گذاری هوشمند نظارت می‌کنند و برای بررسی عملکرد این طرح نیازمند فاصله 10 تا 15 روزه هستیم. دبیر ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا توضیح داد: اگر کشور یک ماه قرنطینه شود و سپس آن را رها کنیم، منحنی افراد مبتلا به ویروس کرونا افزایش می‌یابد و اگر دو ماه قرنطینه کنیم و سپس فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت نشود، منحنی مبتلایان رو به بالا می‌شود. پیش‌تر سازمان نظام‌ پزشکی ایران نیز در نگرانی از بروز اشکالاتی در اجرای فاصله‌گذاری هوشمند در بیانیه‌ای تاکید کرده بود: «این روزها کنترل و مدیریت ویروس کرونا در کشور می‌رود تا با سیاست «فاصله‌گذاری هوشمند» وارد فاز جدید خود شود و پر واضح است که انتظار نخبگان و قاطبه مردم آن باشد که هر سیاستی به کنترل مناسب‌تر و مدیریت موثرتر این بیماری انجامیده و دغدغه‌های مردمی و کارکنان بخش درمان را برای کارکرد مناسب‌تر کمتر کند. اعتقاد ما بر آن است که مدل فاصله‌گذاری هوشمند نیاز به آموزش تمام پرسنل و افرادی دارد که از این مدل بهره‌مند می‌شوند و همچنین نیاز مبرم به آموزش مردمی دارد که با این شرایط مواجه خواهند شد و بدیهی است این مدل و هر مدل فاصله‌گذاری دیگر علاوه بر آموزش‌های فراگیر، نیاز به کنترل جدی، ابزار مشخص برای نظارت و اعمال محدودیت‌های لازم دارد.»