پاشنه آشیل امنیت غذایی جهان
در پاندمی «کووید-۱۹» زنگ هشدار ناامنی غذایی به صدا درآمده است. بسیاری از کشورها و سازمان‌ها در تلاشند ایمنی فعالیت‌های کشاورزی را حفظ کنند تا موادغذایی مغذی و ارزان برای بازارها و مغازه‌ها تامین شود و مصرف کنندگان بتوانند با وجود محدودیت‌های رفت وآمد و از دست دادن درآمد خود، از پس ضروریات زندگی خود برآیند.
به گزارش «بانک جهانی»، عرضه کالاهای اساسی در بازارهای جهانی تاکنون خوب بوده و قیمت‌ها تقریبا باثبات مانده‌اند: بین اواسط ماه ژانویه (دی ماه) تا اواسط آوریل (فروردین)، هرچند قیمت برنج حدود ۲۰درصد افزایش یافته، اما قیمت‌های گندم ثابت باقی مانده و حتی قیمت ذرت نزدیک به ۱۵ درصد کاهش داشته است. سطح تولیدات جهانی نیز برای این سه محصول اساسی اصلی خانوار (برنج، گندم و ذرت)، در حدود رکورد تاریخی خود قرار دارد. با توجه به شرایط کنونی عرضه جهانی غذا، اعمال محدودیت‌های صادرات غیرقانونی خواهد بود و منجر به آسیب به امنیت غذایی کشورهای واردکننده می‌شود. در این رابطه «بانک جهانی» با همکاری سایر سازمان‌های بین‌المللی در تلاش است تا اقدامات همکارانه برای حفظ جریان آزاد تجارت غذایی میان کشورها را جلب کند.
گسترش شیوع ویروس کرونا، اختلالاتی در زنجیره عرضه مواد غذایی داخلی کشورها ایجاد می‌کند، امری که می‌تواند به موضوعی بحرانی برای آنها تبدیل شود. اثرات کمبود نیروی کار (به خاطر بیماری و محدودیت‌های رفت وآمد) بر فرآیندهای زنجیره عرضه غذایی (شامل فرآیندهای تولید، فعالیت‌های تجار، شرکت‌های لجستیکی و ...) در حال نمایان شدن است. از طرفی با از دست رفتن مشاغل و درآمدها، قدرت خرید مردم برای تامین مایحتاج زندگی کاهش می‌یابد، کاهشی که ممکن است برای تقاضای محصولات کشاورزی نیز رخ دهد و محصولات روی دست کشاورزان بماند. در این رابطه ازجمله نقاط حساس امنیت غذایی جهان عبارتند از:
- دولت‌های ضعیف و جنگ زده که تجهیزات لجستیک و توزیع آنها حتی بدون محدودیت‌های رفت وآمد با مشکلاتی مواجه است.
- کشورهایی که با بحران‌های چندگانه ناشی از حوادث آب وهوایی شدید و سایر تهدیدات از بین‌برنده محصولات همچون آفات مواجه هستند. برای مثال، موج جدید و بی‌سابقه هجوم ملخ‌ها، امنیت غذایی ۲۳ کشور آفریقایی را به شدت تهدید می‌کند.
- مردم فقیر و درمعرض خطری که تاکنون نیز با امنیت غذایی مواجه بوده و تعداد آنها پیش از شیوع کروناویروس بالغ بر ۸۲۰ میلیون نفر بوده است.
- کشورهایی که با کاهش شدید ارزش پول ملی مواجه هستند، چرا که هزینه واردات آنها افزایش می‌یابد.
اما آیا چنین چیزی قبلا اتفاق افتاده است؟ به گزارش «سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)»، بحران کنونی شباهت‌های فراوانی با شیوع ابولا در سال ۲۰۱۴ در غرب آفریقا دارد. در آن زمان بیماری ابولا، زنجیره عرضه بازارهای کشاورزی را متنوع کرده بود. بسیاری از کشاورزان نمی‌توانستند تولید کنند یا محصولات تولیدشده خود را بفروشند. این وضعیت در کنار کمبود نیروی کار بخش کشاورزی، بر تولیدات موادغذایی اثر گذاشته بود. در لیبریا، ۴۷ درصد از کشاورزان زمین‌های خود کِشت نشده رها کردند. محدودیت‌ها و تعطیلی بازارها، دادوستد موادغذایی و سایر مایحتاج مردم را مختل کرده بود. کمبود محصولات منجر به افزایش قیمت کالاهای اساسی شده بود. در نتیجه این اتفاقات مردم گرسنه ماندند. بنابراین، درسی که بیماری ابولا ۲۰۱۴ به ما می‌دهد واضح است: در حالی که نیازهای بهداشتی و سلامت در اولویت اصلی قرار دارند، اما نمی‌توان تهدیدات ناامنی غذایی را نادیده گرفت. بر این اساس در صورت اخلال در زنجیره عرضه و ناتوانی در تامین امنیت غذایی، جمعیت در معرض خطر کشورها ممکن است زندگی خود را برای یافتن کمک رها کنند. در این شرایط نه تنها خطر شیوع بیشتر ویروس وجود دارد، بلکه اعتراض مردم ناراضی می‌تواند به تنش ، ناآرامی اجتماعی و حتی درگیری‌های خشونت بار بینجامد.
