محمود صادقی: سیاست «نه شرقی، نه غربی» یک راهبرد زیربنایی است
«انگلوفیل» و «روسوفیل» در تاریخ معاصر ایران واژه‌های پرکاربردی است. این دو اصطلاح شماری از شخصیت‌های سیاسی در تاریخ را به دو طیف شیفتگان روسیه و انگلیس تقسیم می‌کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، امیرمحمد حسینی: اما این روزها و در بحبوحه بحران کرونا اصطلاح دیگری هم شنیده شده است؛ «چاینوفیل». همه‌چیز هم از یکشنبه هفته گذشته آغاز شد. وقتی که سخنگوی وزارت خارجه آمار دولت چین را «شوخی تلخ» با دنیا خواند و سفیر چین در ایران با لحن تندی به این سخنان او واکنش نشان داد. ماجرا هنوز ادامه دارد و حالا عده‌ای از نمایندگان مجلس در تذکری به وزیر خارجه خواستار احضار سفیر چین شده‌اند. محمود صادقی، نماینده تهران می‌گوید که در صورت ادامه جلسات علنی مجلس این موضوع را دنبال خواهد کرد. البته این فقط یک‌سوی ماجراست. در سوی دیگر، اصولگرایان خواستار برخورد با مقام وزارت بهداشت ایران، یعنی کیانوش جهانپور شده‌اند و اظهارات او را در راستای سیاست‌های «آمریکا و غرب» می‌دانند. سؤال اینجاست که آیا در کشاکش نزاع قدرت بین چین و آمریکا، اصطلاح دیگری به فرهنگ لغات سیاسی ایران اضافه می‌شود؟
مبارزه با آمریکا، وابستگی به چین
فضای مجازی پر از اظهارنظرهای حامیان و مخالفان انتقاد از آمار چینی‌هاست. علی مطهری در توییتی نوشته است: «گستاخی سفیر چین درباره کرونا باید پاسخ داده شود. وزارت خارجه باید سفیر چین را احضار کند». مطهری در ادامه نوشته است که «متأسفانه نیاز اقتصادی ما به چین باعث شده که درباره ظلم عظیم دولت چین به مسلمانان این کشور نیز سکوت کنیم. قرار نبود مبارزه ما با آمریکا منجر به وابستگی به چین شود». از سوی دیگر، نیروهای موسوم به ارزشی به روابط ایران و چین در شرایط تحریمی اشاره کردند و اظهارنظر سخنگوی وزارت بهداشت در راستای سیاست‌های «دشمن» دانستند. محمود صادقی در‌این‌باره توضیح می‌دهد: «به نظر من این یک موضوع علمی و تخصصی است. به همین دلیل رابطه دوستانه یا خصمانه کشورها با ما نباید مانع اظهارنظرهای علمی و تحقیق درباره ویروس کرونا شود. چین کشور دوست ایران محسوب می‌شود و در چنین شرایطی ما نیازمند تداوم این دوستی هستیم، اما نباید خود را مقید به ایدئولوژی آنها و شیوه خاصی که دولت چین در مواجهه با مسائل دارد، بدانیم. آنها در مواجهه با ویروس کرونا پنهان‌کاری گسترده‌ای انجام دادند و پزشکی که نخستین‌بار بحث ویروس را مطرح کرد نیز تا مدت‌ها تحت فشار سیاسی قرار گرفته بود. به هر حال چین در چارچوب سیاست‌ها و روش‌های علمی خود عمل می‌کند، اما ما نباید تابعی از سیاست‌ها و خط‌مشی دولت چین باشیم». صادقی می‌گوید که هر‌چند نباید به مسئله جنبه سیاسی داد تا رقبای چین از آن بهره‌برداری کنند، اما «این ملاحظات نباید باعث شود که خود را ملزم به پذیرش هر آنچه چین به عنوان کشور دوست می‌گوید بدانیم.» در خلال همین بحث‌ها عده‌ای نیز عکسی از سردر وزارت خارجه جمهوری اسلامی منتشر کردند؛ جایی که این عبارت بر کاشی‌های آبی آن نقش بسته شده است: «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی».
صادقی: سیاست نه شرقی نه غربی، یک راهبرد زیربنایی است
البته تفاوت دیدگاه در نحوه مواجهه با موضوع بین اصولگرایان هم دیده می‌شود. سید‌مؤید علویان، معاون وزیر بهداشت دولت نهم، در یک برنامه تلویزیونی گفته است: «اجازه نمی‌دهیم سفیر کشور دیگر به مسئول ما اهانت و توهین کند. این حرف را به‌صراحت می‌گویم. چینی‌ها با خودشان صداقت داشتند اما با دنیا صداقت نداشتند. این واقعیت است». علویان تأکید کرد: «از ملت و دولت چین که مقدار زیادی در این بحران کمک کردند، ممنونیم اما آنها با دنیا صداقت نداشتند، نگفتند و کم‌شماری کردند». در این بین اما برخی به ماجرا جنبه امنیتی نیز داده‌اند. صادقی می‌گوید که «این اتفاق بسیار خطرناک است و ما شاهد مداخله نهادهای نظامی در این مسئله هستیم». او به سرمقاله هفته‌نامه «صبح صادق» اشاره می‌کند که در آن سخنان جهانپور «نسنجیده» و «غیرکارشناسانه» خوانده شده که «موجبات دلخوری دولت چین را فراهم کرد». در این سرمقاله حتی خواسته شده تا «پشت پرده» این سخنان که «پیش‌تر و بارها از‌سوی رسانه‌های غربی و آمریکایی تکرار شده است»، روشن شود. نماینده تهران می‌گوید که «ابتدا باور نمی‌کردم که سرمقاله‌ای در هفته‌نامه صبح صادق که مرتبط با دفتر سیاسی سپاه است، در همین زمینه منتشر شود و در آن درخواست توبیخ مقام وزارت بهداشت را داشته باشند. آن هم به دلیل یک اظهارنظر و به‌صورت آشکار نیز بگویند که اظهارنظر ایشان باعث دلخوری دولت چین می‌شود. چنین موضعی برای ما که انقلاب اسلامی و سیاست «نه شرقی، نه غربی» را اتخاذ کردیم، عجیب است و به‌هیچ‌وجه با مبانی سیاسی انقلاب اسلامی سازگار نیست». به گفته صادقی «دفاع نهادهای نظامی از ارزش‌ها و آرمان‌ها خوب است اما واکنش به اظهارنظر یک مسئول و درخواست توبیخ او جای تعجب دارد»؛ چرا‌که «ارزش‌هایی که سپاه و نیروهای انقلابی در‌پی آن هستند اقتضا می‌کند که مدافع استقلال، حاکمیت و تمامیت کشور باشند.
بنابراین اگر بر فرض کشوری تخلفی کرده باشد نباید به دلیل همکاری و روابطمان از آن چشم‌پوشی کنیم و حتی باب اظهارنظر را هم ببندیم». صادقی ادامه می‌دهد: «وقتی مقام معظم رهبری بحث احتمال حمله بیولوژیک را مطرح کردند من در اظهارنظری گفتم که باید نهادهای ذی‌ربط ازجمله سازمان پدافند غیرعامل به این موضوع ورود کنند. موضوع ویروس کرونا مرتبط با یک کشور نیست و احتمال حمله بیولوژیک از‌سوی آمریکا و پنهان‌کاری دولت چین برای ما تفاوتی با یکدیگر ندارد». به گفته او، «ویژگی کشور ما و سیاست نه شرقی نه غربی که یک راهبرد زیربنایی است این قابلیت را ایجاد می‌کند که به‌صورت آزاد به محققان اجازه فعالیت بدهیم تا یافته‌های علمی خود را بدون سوگیری ایدئولوژیک و سیاسی مطرح کنند». صادقی اضافه می‌کند: «به این ترتیب همه نهادها ازجمله صدا‌و‌سیما و سپاه باید فضا را برای بحث‌های علمی باز کنند و از مزیت بزرگ جمهوری اسلامی که کشوری غیرمتعهد به شرق و غرب است برای روشنگری درباره کرونا استفاده کنیم». او تأکید می‌کند که حساسیت‌ها درباره روابط با چین ارزشمند است، اما «برای حفظ هویت انقلاب اسلامی» باید اجازه داد تا این موضوع به‌طور بی‌طرفانه مطرح شود.
اکنون باید دید که وزارت خارجه چه رویکردی را در مواجهه با درخواست نمایندگان دنبال می‌کند. سخنگوی این وزارتخانه بعد از مشاجره توییتری جهانپور و «چانگ‌هوا»، سفیر چین، «از شجاعت، فداکاری و عملکرد حرفه‌ای چینی‌ها در مهار کووید 19» قدردانی کرده بود. یک روز بعد هم جهانپور پس از افزایش فشارها در توییتی از «حمایت‌های فراموش‌ناشدنی چین از ایران» نوشت. سفیر چین اما بار دیگر به او چنین پاسخ داد: «آقای عزیز، بنابراین امیدوارم که شما به حقایق و تلاش‌های بزرگ مردم چین احترام بگذارید».
