سرمایه‌گذاران در دوراهی انتخاب در عصر کرونا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، کرونا دو اثر فوری روی بازارها داشته است. اثر اول این بوده است که از حجم، شدت و حدت میزان مصرف کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای کاسته است که این باعث کاهش رشد، ارزش افزوده واقتصادی در این بخش‌ها و کند شدن رشد اقتصادی کشورها و جهان و همچنین افت شاخص‌ها شده است. دومین اثر فوری کرونا، این بوده است که مصرف برای برخی از کالاهای مصرفی و بهداشتی افزایش می‌یابد. این شوک تقاضا باعث افزایش سرمایه‌گذاری کوتاه مدت روی این گروه از صنایع و اجرای طرح‌های توسعه آنها می‌شود. صاحبان این صنایع دراثر شوک فوری تقاضا، ترغیب می‌شوند که طرح‌های توسعه پیشین را بسرعت اجرا کرده و روی ایده‌های گذشته‌شان بیشتر سرمایه‌گذاری کنند. مثلاً کسی تصور نمی‌کرد که مصرف بهداشتی الکل و ماسک و سایر اقلام بهداشتی تا این حد افزایش یابد.

بنابراین، این دو اثر فوری بر اقتصاد‌ها باعث می‌شود که مارکت سرمایه‌گذاری و دنیای سرمایه‌گذاران در یک دوراهی قرار گیرد. دوراهی ناشی از شوک کاهش و افزایش تقاضا در بازارها.

اما در کل و در سرجمع آن، باعث می‌شود که رشد سرمایه‌گذاری بسیاری از صنایع در کشورها با کاهش سرمایه‌گذاری رو‌به‌رو شوند. سرمایه‌گذاری موتور رشد اقتصادی و در نهایت توسعه کشورهاست. سرمایه‌گذاری متناسب با رشد مصرف و نیاز جاری و آتی بازار‌ها انجام می‌شود. کشورهایی که با بحران سرمایه‌گذاری و افق کدر رو‌به‌رو هستند، معمولاً به‌دلیل وجود آثار و متغیرهای روانی، برای سرمایه‌گذاری ترغیب‌کننده نیستند.

اقتصاد ایران هم طی سال‌های مختلف به دلایل متعدد با کاهش روند سرمایه‌گذاری رو به رو بوده است. مسأله روند نزولی تشکیل سرمایه باعث می‌شود که صنایع کشور غالباً از یک اندازه و سایزی بزرگ‌تر نشوند.هنگامی هم که بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری نداشته باشد، معمولاً در اقتصاد ایران، دولت‌ها وارد شده و تلاش می‌کنند با تشکیل سرمایه در بخش‌های مرتبط از شکست بازار جلوگیری کنند. این روند طی سال گذشته نیز ادامه داشته است. آمار‌ها نشان می‌دهد که گرچه روند سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران طی امسال مثبت بوده است، اما روند شکل‌گیری آن کافی و مناسب نیست و از این به بعد با توجه به شرایط کرونایی اقتصاد ایران، می تواند روند دیگری حاکم شود. بنابراین تدوین یک بسته اقتصادی رهایی بخش از کرونا که در آن سرمایه‌گذاری هم مشاهده وملاحظه شده باشد می‌تواند اقتصاد را از شرایط موجود نجات دهد. در همین حال بخشی از نجات اقتصاد کشورها برای رهایی از کرونا به سرمایه‌گذاری خارجی در بخش صنعت و معدن وابسته است. این روند نیز در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد کشور صورت گرفته است اما چندان زیاد نیست.

صنعت کشور سرمایه خارجی جذب کرد

 صنعت کشور توانسته سرمایه‌گذار خارجی جذب کند؟ آیا واحد تولیدی با سرمایه خارجی شکل گرفته است؟ گزارش 10 ماهه وزارت صمت نشان می‌دهد که 780 میلیون دلار در بخش صنعت، معدن و تجارت کشور با مشارکت سرمایه‌گذار خارجی تصویب شده است. جذب سرمایه خارجی در شرایطی اتفاق افتاده است که کشور با تحریم‌های گسترده‌ای روبه‌رو است و همواره شرکت‌های خارجی با این تهدید مواجه هستند که همکاری با ایران به منزله تحریم آنها هم هست. با این اوصاف شرکت‌های خارجی به ایران آمدند تا بازار بکر این کشور را از دست ندهند.

780 میلیون دلار سرمایه گذاری

جذب 780 میلیون دلار سرمایه خارجی خبری است که پیش از این هیچ پیش‌بینی درباره آن صورت نگرفته بود و حتی بارها عنوان شد که شرکت‌های خارجی حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نیستند.

از ابتدای سال 98 تا پایان دی ماه، 79 طرح- واحد با سرمایه‌گذار خارجی تعریف شده است که هر کدام آن می‌تواند در زنجیره صنعت اثرگذار باشد.

اول دخانیات

 بر اساس داده‌های به دست آمده بیشترین حجم سرمایه‌گذاری خارجی در این مدت در 5 گروه بوده است. اولین گروه مربوط به محصولات توتون و تنباکو است. سرمایه‌گذاران در این بخش به سمت تولید سیگارت فیلتردار و فرآوری توتون سیگارت رفتند.

دوم آشامیدنی‌ها و نوشیدنی‌ها

دومین گروه که سرمایه گذاران خارجی در آن ورود کرده‌اند در بخش محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها است، از جمله زیربخش‌های این موضوع می‌توان تولید خمیرمایه، پودر نوشیدنی وفوری، خوراک آماده دام و طیور، نان‌های حجیم و شکلات مغزدار اشاره کرد.

سوم انواع کاشی و لوازم بهداشتی

سومین بخش صنعت کشور که مورد استقبال سرمایه گذاران خارجی قرار گرفته در حوزه محصولات کانی غیرفلزی است، در این بخش تولید انواع کاشی، لوازم بهداشتی چینی و پودرهای شیشه‌ای دنبال می‌شود.

 ساخت مواد و محصولات شیمیایی که شامل تولید گازهای صنعتی و طبی، کیت تشخیص سریع آنتی بادی و انواع داروهای دستگاه گوارش و... است هم سرمایه گذاران خارجی در آن ورود کردند.

کک و فرآورده‌های حاصل از نفت هم دیگر بخش‌هایی است که سرمایه گذاران خارجی در آن ورود کرده‌اند. فعالیتی که سرمایه گذاران خارجی در آن وارد شدند به احداث پالایشگاه میعانات گازی، تولید هیدروکربن‌های سبک و سنگین برمی‌گردد.

زنجان گزینه اول سرمایه‌گذاری خارجی

گزارش 10 ماهه نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران خارجی از کشورهای هلند، امارات، چین، ترکیه و آلمان ترجیح دادند سرمایه‌های خود را در شهرهای صنعتی چون زنجان، خراسان رضوی، کرمانشاه، تهران و فارس ببرند. در این شهرها فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی وجود دارد که بعضاً سرمایه گذاران داخلی هم این شهرها را در اولویت سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهند.

در حجم سرمایه گذاری‌های صورت گرفته توسط شرکت‌های خارجی هلند سهم 24 درصدی در کشورمان دارد، کشور بعدی که بیشترین سهم را در سرمایه‌گذاری خارجی دارد، امارات متحده عربی و سپس چین است. ترکیه با سهم 10 درصدی و آلمان با سهم 9 درصدی در بازار ایران فعال شدند.

از 79 شرکت خارجی که به ایران آمدند و شرکت خود را ثبت کردند، 30 شرکت با صددرصد سهامدار خارجی و 48 شرکت به صورت مشارکتی با شرکای داخلی(جوینت ونچر) و یک مورد تحت عنوان ترتیبات قراردادی است.

تصویب 73 طرح

محمدرضا زهره‌وندی عضو اتاق بازرگانی ایران درباره جذب سرمایه گذاران خارجی می‌گوید: اگر شرایط کشور مانند نیمه اول سال‌جاری بود، میزان جذب سرمایه‌های خارجی خیلی بیشتر می‌شد و می‌توانستیم شرایط توسعه صنعتی را فراهم کنیم اما تحولات اخیر و ورود به لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف مانعی می‌شود برای جذب سرمایه‌های خارجی و توسعه صنعتی که سال‌ها دنبال آن بودیم.

او گفت: تصویب 780 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی اهمیت بسزایی دارد چرا که حضور سرمایه گذاران خارجی باعث ترغیب سرمایه گذاران داخلی هم می‌شود. بدین جهت ضرورت دارد که فضای کسب و کار به گونه‌ای مهیا شود تا سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران اطمینان پیدا کنند و بدانند که سرمایه شان از دست نمی‌رود.

سرمایه گذاران خارجی به غیر از حوزه صنعت، بخش‌های معدن و تجارت را هم هدف قرار داده‌اند. گزارش سرمایه‌گذاری خارجی 10 ماهه سال‌جاری نشان می‌دهد که در بخش صنعت 73 طرح به ارزش 763 میلیون دلار تصویب شده است، در حوزه معدن 2 طرح تعریف شده که ارزش مالی آن یک میلیون دلار است. گروه‌های معدنی که سرمایه گذاران هندی و هنگ کنگی سراغ‌شان رفته‌اند در بخش استخراج و فرآوری منیزیت و تولید کنسانتره نفلین سینیت است. این بخش همواره مورد استقبال سرمایه گذاران بوده است، تا قبل از تحریم‌ها هم شرکت‌های معدنی خارجی ترجیح می‌دادند که در این بخش ورود کنند.

بخش دیگری که سرمایه گذاران خارجی در آن ورود کردند تجارت است. در بخش تجارت که 4 طرح تصویب شده حجم قرارداد مصوب آن 16 میلیون دلار بوده است.

جذب 98 درصدی بخش صنعت

این آمارها نشان می‌دهد که سهم صنعت در جذب سرمایه‌های خارجی 98 درصد و بخش تجارت 2 درصد بوده است. در حوزه تجارت احداث رستوران برای سرمایه گذاران خارجی بسیار جذاب بوده است. مقوله دیگری که سرمایه گذاران در بخش تجارت به آن ورود کردند، مربوط به سفارش کالا در فضای مجازی از طریق تارنما و نرم افزار، ساخت و تولید محصولات صنایع دستی و چرمی است.

محمد امیرزاده دیگر عضو اتاق بازرگانی ایران هم به روزنامه ایران می‌گوید: صنعت و تجارت کشور فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارند اما موانع ایجاد شده، سدی بزرگ در برابر سرمایه گذاران خارجی ایجاد کرده است و حتی سرمایه‌گذاران داخلی هم نمی‌توانند به سمت توسعه حرکت کنند.

او ادامه داد: فضای کسب و کار ثبات ندارد و این امر ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد، اگر سرمایه گذاران خارجی به این نتیجه برسند که ایران با تنش‌های کمتری مواجه خواهد شد به سمت شراکت با تجار و تولیدکنندگان ایرانی می‌روند.