عبور از کرونا با غلبه آگاهی بر نگرانی
این روزها همه ما به نوعی با ویروس همه‌گیری به نام «ویروس کرونای جدید» دست و پنجه نرم می‌کنیم. مستقل از کادر محترم بهداشت و درمان، این ذره زیستی نانو زندگی اقشار بسیاری را تحت‌الشعاع قرار داده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، اغراق نیست اگر بگوییم جریان زندگی به‌طور موقت غیرعادی شده است. در این میان اطلاعات غیرعلمی، قلابی و در بعضی موارد خرافه بسیاری از طریق شبکه‌های اجتماعی بین مردم دست به دست می‌شود؛ از اظهارنظر افراد غیرمتخصص گرفته تا افرادی که ادعا می‌کنند با مصرف داروهای گیاهی می‌توان بدن را در برابر این ویروس مقاوم کرد. اطلاعات نادرست و غیرضروری که گاهی در قالب فایل‌های صوتی و ویدئوهای آموزشی به سمع و نظر مردم می‌رسد، در بیشتر موارد نه‌تنها کمک‌کننده نیست، بلکه سبب گمراهی بیشتر و ایجاد وحشت مردم می‌شود. البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که هدف از نشر اکاذیب در چنین شرایط حساسی، سودجویی عده خاصی از وضع پیش‌آمده نیز می‌تواند باشد. این روزها گفته یکی از متخصصان علوم‌شناختی مدام از نظرم می‌گذرد. عبارتی که عینا شبیه به وضع کنونی ماست: «غلبه نگرانی بر آگاهی». در چنین شرایطی باید چه کنیم؟ باید توصیه‌های بهداشتی مهم را تنها از منابع موثق دنبال کرده و پس از مطالعه دقیق آنها در راستای اجرا و سپس بازنشر آنها بکوشیم. اگر در شرایطی هستیم که امکان قرنطینه وجود ندارد، می‌توانیم پروتکلی را به کمک توصیه‌های زیر آماده کرده و آن را در محل کار اجرا کنیم. به این ترتیب می‌توانیم بگوییم رویکردی مسئله‌محور و نه هیجان‌مدار به موضوع داشته‌ایم و تا حدود زیادی خود را از رنج و اضطراب رهانیده‌ایم؛ بدون شک نادانی با نگرانی همراه است. بیشتر مطالبی که در ادامه از نظر می‌گذرانید از سایت سازمان بهداشت جهانی (World Health Organization) اقتباس شده است.
در دسامبر 2019 تعدادی مورد ذات‌الریه در چین دیده شد. تحقیقات نشان داد علت آن ویروسی است که از قبل ناشناخته مانده بود. این ویروس اکنون «کرونا ویروس 2019» نام‌گذاری شده است. می‌خواهیم به آنچه در حال حاضر درباره بیماری کووید-19 (COVID-19) می‌دانیم، نگاهی گذرا داشته باشیم. این ویروس جدید بوده و امکان دارد آنچه در مورد آن شناخته شده، در پی تحقیقات جدید دستخوش تغییر شود. ویروس‌های کرونا (Coronaviruses)، گروه بزرگی از خانواده ویروس‌ها هستند. ساختار گلیکوپروتئینی و پروتئین‌های سطح این ویروس، ساختمانی تاج‌مانند به آن می‌دهند. تاج (crown) در زبان لاتین کرونا نامیده می‌شود. کرونا انواع مختلفی دارد که موجب اختلال در دستگاه تنفسی و گاهی هم در دستگاه گوارش می‌شود. علائم بالینی آن می‌تواند از سرماخوردگی ساده تا ذات‌الریه متفاوت باشد. در بیشتر افراد علائم خفیف است که جای خوشحالی دارد. با این حال برخی از انواع ویروس‌های کرونا وجود دارند که می‌توانند باعث بیماری شدید شوند، مانند ویروس کرونای «سارس» در کشور چین در سال 2003 یا ویروس کرونای «مِرس» که اولین بار در سال 2012 در عربستان سعودی شناسایی شد. ویروس کرونا 2019 نیز برای اولین بار در چین ردیابی شده است. در ابتدا مشخص شد که عده‌ای از مبتلایان به ذات‌الریه، بیماری‌شان به بازار حیوانات و غذاهای شهر ووهان چین مرتبط است. این بیماری از زمان کمون تا ابتلا می‌تواند به دیگران، ازجمله اعضای خانواده شخص و کارکنان مراکز بهداشتی هم سرایت کند. در حال حاضر، مبتلایان زیادی دیده شده و در چین و نیز سایر کشورها گسترش پیدا کرده است.
منشأ این ویروس کجاست؟
مشخص شده است که ویروس‌های کرونا در طیف وسیعی از حیوانات در حال گردش هستند. بعضی اوقات این ویروس‌ها می‌توانند از حیوان به انسان سرایت کنند که به آن Spillover می‌گویند و می‌تواند به دلیل طیف وسیعی از عوامل باشد؛ مثل جهش ژنتیکی در ویروس یا افزایش تماس بین انسان و حیوانات. برای مثال ویروس «مِرس» از شتر منتقل می‌شد و ویروس «سارس» از گربه زباد. به نظر می‌رسد منبع شیوع حیوانی ویروس کرونا 2019 خفاش یا مورچه‌خوار پولک‌دار باشد.
این ویروس چگونه منتقل می‌شود؟
نحوه دقیق انتقال این ویروس هنوز مشخص نیست. به طور کلی انتقال آن از راه‌های تنفسی صورت می‌گیرد. وقتی فرد مبتلا، سرفه یا عطسه می‌کند، ویروس می‌تواند از طریق قطرات ریز موجود در سرفه یا عطسه انتقال یابد. علاوه بر آن شیئی که از قبل به ویروس آلوده شده باشد، یکی دیگر از عوامل انتقال است. همچنین کسانی که پرستار فرد یا افراد مبتلا هستند، از جمله اعضای خانواده و پرستاران، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
بیماری کرونا چگونه بروز پیدا می‌کند؟
مطابق با مطالعاتی که تاکنون صورت گرفته است، فهمیده‌ایم یک‌سری علائم از خفیف تا شدید وجود دارند. این نشانه‌ها می‌تواند تب یا مشکلات تنفسی همچون سرفه و تنگی نفس باشد و در موارد حادتر به ذات‌الریه، نارسایی‌های کلیوی و در نهایت به مرگ منجر شود. بنا بر اطلاع دقیق نگارنده یک فرد مبتلا به بیماری نارسایی کلیوی که در بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد تهران بستری بوده و دیالیز می‌شد، به کرونا هم مبتلا شده بود که کادر درمانی توانستند از درگیرشدن بیش از حد ریه بیمار جلوگیری کنند. بنابراین نارسایی کلیوی الزاما به معنای وخیم‌ترشدن حال بیمار و مرگ تلقی نمی‌شود.
چطور می‌توان گفت کسی کرونا گرفته است؟
عفونت را می‌شود از طریق آزمایش‌های معروفی چون واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز (PCR) انجام داد. این آزمایش، ویروس را براساس اثرانگشت ژنتیکی آن شناسایی می‌کند. درحال‌حاضر، هیچ داروی شناخته‌شده‌ای برای علاج این ویروس وجود ندارد و درمان آن مراقبت‌های ویژه است. فعلا هیچ واکسنی برای محافظت از کرونا وجود ندارد. تلاش برای ساخت و ارائه راه‌های درمانی ادامه دارد.
چطور می‌توان از انتقال کرونا جلوگیری کرد؟
این ویروس درحال‌حاضر در محدوده جغرافیایی خاصی شیوع دارد. با وجود این توصیه‌های بهداشتی مطمئنی برای مقابله در برابر عفونت و گسترش بیشتر ارائه شده است. این موارد شامل پوشاندن دهان و بینی با ماسک پزشکی در برابر سرفه و عطسه و استفاده از دستمال کاغذی یا خم‌کردن آرنج است. از نزدیک‌شدن به افرادی که احساس بیماری دارند، اکیدا خودداری کنید. استفاده صحیح از ماسک و تجهیزات محافظ شخصی به‌‌ویژه برای مراقبت‌های بهداشتی، شستوشوی مداوم دست‌ها با آب و صابون یا با استفاده از پدهای الکلی را در نظر داشته باشید. بسیار مهم است اگر حالتان خوب نیست در خانه بمانید، اما اگر تب داشتید، سرفه می‌کردید و در تنفستان مشکلی داشتید، به‌سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید و مکان‌هایی را که به‌تازگی به آن سفر کرده‌اید، به اطلاع پرستاران یا دکتر برسانید. اقداماتی که برای مقابله با کرونا در مواجهه با حیوانات و محصولات حیوانی می‌توان انجام داد، عبارت‌اند از:
- خودداری از تماس غیرضروری با حیوانات و شستن دست‌ها پس از تماس با حیوانات یا محصولات حیوانی.
- قبل از مصرف محصولات حیوانی (گوشت و مرغ) مطمئن شوید که درست پخته شده باشند.
تا اینجا نگاهی سریع و مختصر به این بیماری عفونی نوظهور داشتیم. این بیماری گسترش سریعی دارد و آنچه تاکنون درباره آن می‌دانیم ممکن است تغییر کند. برای دریافت به‌روزترین اطلاعات به سایت who.int مراجعه کنید. اقداماتی نظیر سیگارکشیدن، استعمال پیپ و قلیان، استفاده از داروهای گیاهی، پوشیدن هم‌زمان چند ماسک، عدم تعویض ماسک طبق پروتکل بهداشتی، خوددرمانی دارویی از قبیل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای کووید-19 مؤثر نبوده و حتی می‌تواند آسیب‌زا باشد. گفتنی است که برخی از داروها مانند قرص سرماخوردگی، آمپی‌سیلین، آموکسی‌سیلین، آنتی‌هیستامین و... را می‌توان بدون نسخه پزشک هم از داروخانه تهیه کرد؛ اما استفاده از این داروها برای درمان خودسرانه کرونا کاری نادرست است و به روند درمان منجر نمی‌شود.
آیا برای مراقبت از خود باید از ماسک استفاده کنیم؟
افراد فاقد علائم تنفسی، مثل سرفه، نیاز به زدن ماسک پزشکی ندارند. سازمان بهداشت جهانی استفاده از ماسک را به افرادی که نشانه‌های کووید-19 یعنی تب و سرفه را دارند و نیز افرادی که از آنها مراقبت می‌کنند، توصیه می‌کند. استفاده از ماسک برای کارمندان بهداشت و افرادی که از کسی مراقبت می‌کنند (در خانه یا در مراکز درمانی) بسیار اهمیت دارد. سازمان بهداشت جهانی به‌منظور هدرنرفتن منابع باارزش و سوءاستفاده از ماسک، استفاده منطقی از آن را توصیه می‌کند. تنها زمانی از ماسک استفاده کنید که علائم تنفسی (سرفه یا عطسه) دارید یا به علائم خفیف کووید-19 مشکوک هستید یا از فردی که مبتلا به کووید-19 است مراقبت می‌کنید. یکی از مؤثرترین راه‌های مراقبت از خود و دیگران در برابر کووید-19 شستوشوی مرتب دست‌هاست.
ویروس برای چه مدتی روی سطوح زنده می‌ماند؟
هنوز مشخص نیست که ویروس کووید-19 برای چه مدتی روی سطوح باقی می‌ماند، اما به نظر می‌رسد شبیه به ویروس‌های کرونای دیگر رفتار می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ویروس‌های کرونا (از جمله اطلاعات مقدماتی روی کووید-19) ممکن است از چند ساعت تا چند روز روی سطوح باقی بمانند. این زمان براساس شرایط متفاوت است (برای مثال نوع سطح، دما یا رطوبت محیط). چنانچه فکر می‌کنید ممکن است سطحی آلوده باشد، آن را با مواد ضدعفونی‌کننده ساده تمیز کرده تا ویروس از بین برود و خود و دیگران را در برابر آن محافظت کنید.
افسانه‌ها و باورهای غلط درباره کووید-19
تأثیر خشک‌کننده‌های دست در کشتن ویروس کرونای جدید: خشک‌کننده‌ها در کشتن کووید-19 تأثیری ندارند. برای مراقبت از خود در برابر ویروس کرونای جدید بهتر است دست‌های خود را با مایع دستشویی حاوی الکل یا با آب و صابون بشویید. پس از تمیزشدن دست‌هایتان از دستمال‌های کاغذی یا خشک‌کننده‌های هوا برای خشک‌کردن استفاده کنید.
تأثیر لامپ ضدعفونی‌کننده اشعه فرابنفش در کشتن ویروس جدید کرونا: از لامپ‌های UV نباید برای استرلیزه‌کردن دست‌ها یا دیگر نواحی پوست استفاده کرد، زیرا اشعه UV می‌تواند باعث تحریک پوستی شود.
کارایی اسکنرهای حرارتی برای شناسایی افراد مبتلا به ویروس کرونای جدید: اسکنرهای حرارتی در تشخیص افرادی که به‌دلیل عفونت با ویروس کرونا تب دارند (دمای بدنشان بالاتر از حد طبیعی است) مؤثر است. با وجود این اسکنرها نمی‌توانند افرادی را که آلوده شده‌اند، اما هنوز تب ندارند، تشخیص دهند. این امر به این دلیل است که بین دو تا 10 روز طول می‌کشد تا افرادی که آلوده‌اند، بیمار شده و تب کنند.
تأثیر اسپری‌کردن الکل یا کلر روی تمام قسمت‌های بدن: اسپری‌کردن الکل یا کلر روی تمام بدن نمی‌تواند ویروس‌هایی را که وارد بدن شما شده است، از بین ببرد. افشاندن چنین موادی روی لباس‌ها و غشاهای مخاطی (مثل چشم‌ها و دهان) زیان‌بار است. توجه داشته باشید که هم الکل و هم کلر می‌توانند برای ضدعفونی‌کردن سطوح مفید باشند، اما باید دقیقا مطابق دستورالعمل از آنها استفاده شود.
ایمن‌بودن دریافت یک نامه یا بسته از چین: افرادی که بسته‌هایی را از چین دریافت می‌کنند، در خطر تماس با ویروس کرونا نیستند. مطابق با تحلیل‌های قبلی می‌دانیم ویروس کرونا برای مدت طولانی بر روی اشیائی مانند نامه‌ها و بسته‌ها باقی نمی‌ماند.
گسترش ویروس کرونا از طریق حیوانات خانگی: در هفته گذشته یک مورد (ابتلای سگی در هنگ‌کنگ) گزارش شد؛ بنابراین بهتر است پس از تماس با حیوانات خانگی، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. این کار شما را در برابر انواع مختلف باکتری‌ها نظیر E.coli و سالمونلا که می‌توانند بین انسان و حیوان منتقل شوند، مصون می‌دارد.
محافظت در برابر ویروس کرونای جدید با واکسن‌های ضد ذات‌الریه: واکسن‌های علیه بیماری ذات‌الریه نظیر واکسن
pneumococcal و واکسن هموفیلوس آنفلوانزای نوع B هیچ مقاومتی در برابر ویروس کرونای جدید ایجاد نمی‌کنند. این ویروس بسیار جدید و متفاوت است و از همین رو، واکسن مربوط به خودش را احتیاج دارد. پژوهشگران در تلاش هستند برای کووید-19 واکسنی بسازند و سازمان بهداشت جهانی نیز از کوشش آنها در این راستا حمایت می‌کند. اگرچه این واکسن‌ها در برابر کووید-19 مؤثر نیستند، واکسیناسیون در برابر بیماری‌های تنفسی برای مراقبت از سلامتی به‌شدت توصیه می‌شود.
جلوگیری از بروز عفونت ویروس کرونای جدید با شستوشوی مرتب بینی با سالین: هیچ شواهدی مبنی بر اینکه شستوشوی بینی با سالین افراد را در برابر عفونت با ویروس کرونای جدید مقاوم می‌کند، وجود ندارد. شواهد محدودی وجود دارد که شستوشوی منظم بینی با سالین می‌تواند به بهبود سریع‌تر افراد مبتلا به سرماخوردگی کمک کند. با وجود این، شستوشوی مرتب بینی جلوی عفونت‌های تنفسی را نمی‌گیرد.
ممانعت در برابر آلودگی با ویروس کرونای جدید از طریق خوردن سیر: سیر یک ماده غذایی سالم است که می‌تواند خاصیت ضد‌میکروبی داشته باشد. با‌این‌حال هیچ شواهدی بر مبنای شیوع فعلی مبنی بر اینکه خوردن سیر افراد را در برابر ویروس کرونای جدید مقاوم کرده است، وجود ندارد.
ممانعت از ورود ویروس کرونای جدید به بدن با مالیدن روغن کنجد: روغن کنجد ویروس کرونای جدید را نمی‌کشد. ضدعفونی‌کننده‌های دیگری وجود دارند که می‌توانند کووید-19 موجود روی سطوح را از بین ببرند؛ از قبیل ضدعفونی‌کننده‌های کلردار، سفیدکننده‌ها یا حلال‌ها، الکل 75 درصد، پراستیک‌اسید و کلروفرم. با این حساب، اگر آنها را روی پوست یا زیر بینی خود قرار دهید، هیچ تأثیری نداشته یا اثر کمی دارند؛ حتی ممکن است مالیدن این مواد شیمیایی برای پوستتان خطرناک باشد.
تأثیرگذاری ویروس کرونای جدید روی افراد مسن و نه افراد جوان: افراد در هر سنی می‌توانند به ویروس کرونای جدید مبتلا شوند. افراد مسن‌تر و افراد با شرایط پزشکی خاص از قبل موجود (مانند آسم، دیابت و بیماری‌های قلبی) به نظر می‌رسد در برابر این ویروس به‌شدت آسیب‌پذیرتر باشند. سازمان بهداشت جهانی به افراد در هر سنی توصیه می‌کند برای محافظت از خود در برابر ویروس از طریق بهداشت دست‌ها و تنفسی اقدام کنند.
اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها در پیشگیری و درمان ویروس کرونای جدید: کرونای جدید یک ویروس است، بنابراین نباید از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای پیشگیری یا درمان استفاده کرد. با‌این‌حال چنانچه شما به خاطر ابتلا به ویروس کووید-19 بستری شده‌اید، ممکن است آنتی‌بیوتیک دریافت کنید؛ زیرا احتمال وجود عفونت باکتریایی هم‌زمان وجود دارد.
وجود درمان خاص برای پیشگیری یا درمان ویروس کرونای جدید: تا امروز هیچ داروی خاصی برای پیشگیری یا درمان ویروس کرونای جدید توصیه نشده است. با وجود این، باید افراد آلوده به این ویروس برای تسکین و درمان علائم خود، مراقبت‌های لازم را دریافت کرده و افراد با بیماری سخت نیز می‌بایست از مراقبت‌های حمایتی بهینه بهره‌مند شوند. برخی از درمان‌های خاص تحت بررسی قرار گرفته و از طریق آزمایش‌های بالینی مورد آزمون قرار خواهند گرفت و سازمان بهداشت جهانی برای سرعت‌‌بخشیدن به تحقیقات و توسعه تلاش‌ها با شرکای مختلفی همکاری می‌کند. نتیجه مطالعه‌ای در خارج از چین نشان می‌دهد ویروس کرونای جدید در افرادی که از این بیماری بهبود یافته‌اند نیز می‌تواند وجود داشته باشد. خوشبختانه ویروس در افراد بهبودیافته آن‌قدر مسری نیست. به گفته کریس جانسون، اپیدمیولوژیست در دانشکده سلامت عمومی دانشگاه تمپل، این خبر را می‌توان خوب تلقی کرد؛ زیرا بدن می‌تواند در برابر ویروس‌هایی که در آن باقی می‌مانند، پاسخ ایمنی قوی ایجاد کند.
ویروس کرونا و زنان باردار: هرچند ویروس کرونای جدید برای همه افراد جامعه خطرناک است، اما زنان باردار در این خصوص به توجه ویژه‌ای نیاز دارند. نتیجه تحقیقات تاکنون نشان نداده است که ویروس کرونا از مادر به جنین منتقل می‌شود یا خیر. همچنین عوارض این بیماری روی نوزادان هنوز مشخص نیست. با این وجود، به خانم‌های باردار توصیه می‌شود برای محافظت از خود و جنین، توصیه‌های مراقبتی را رعایت کرده و در صورت مواجه‌شدن به علائم مشخص کووید-19، حتما به پزشک مراجعه کنند.
تأثیر دما بر روی ویروس کرونای جدید: به‌طور کلی ویروس‌ها در دمای 25 درجه سانتی‌گراد درجه پایداری محدودی دارند و هرچه دما پایین‌تر باشد، پایدارتر می‌شوند. ویروس کرونا در دمای 56 تا 60 درجه از بین می‌رود.
