پیدا و پنهان کرونا در قم
با افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا در قم، محدودیت در رفت و آمد و خاکسپاری فوت‌شدگان با رعایت اصول بهداشتی از دغدغه‌های شهروندان است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، قم نخستین شهری در ایران بود که اسیر کرونا شد آن هم در بحبوحه برگزاری انتخابات. روز چهارشنبه 30 بهمن بود که رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم خبر تایید نهایی ابتلای دو شهروند قمی به کرونا را اعلام کرد. از همان ابتدا شایعه شده بود این دو فرد از طلبه‌های خارجی مقیم قم هستند که کرونا را به این شهر آورده‌اند، اما محمدرضا قدیر اعلام کرد این دو شخص از ساکنان قم و مسن بودند که سابقه بیماری‌های تنفسی داشتند و پس از ابتلا به کرونا فوت کردند.
خبر ورود کرونا به ایران بلافاصله به مهم‌ترین خبر رسانه‌های داخلی و خارجی تبدیل شد، اما ابتلای دو شهروند قمی از دو محله متفاوت به کرونا ویروس برای مسئولان بهداشتی استان شوک‌‌آور بود. چون این دو شخص نه تنها سفر خارجی نرفته بودند، بلکه مدت‌ها از قم خارج نشده بودند. این جا بود که گمانه‌زنی‌ها درباره ورود کرونا به قم توسط پیمانکاران چینی که در قم مشغول فعالیت راه‌سازی هستند، قوت گرفت. بررسی‌ها برای شناسایی منشأ کرونا در قم ادامه داشت تا اینکه وزیر بهداشت اعلام کرد یکی از بیماران فوتی در قم بازرگان بوده و از طریق پروازهای غیرمستقیم سفرهایی به چین داشته است.
از ساعت‌های اولیه اعلام خبر تایید ابتلای تعدادی از شهروندان قم به کرونا، بازار شایعه‌ها در فضای مجازی داغ شد. عده‌ای با پخش تصاویری از عبور نیروهای یگان ویژه در اتوبان قم- تهران مدعی شده بودند قرار است قم با حضور این نیروها قرنطینه شود. این خبر موجی از وحشت را در قم ایجاد کرد. معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی قم این ادعا را شایعه خواند و گفت: نیروهای واکنش سریع در حال عزیمت به یکی از استان‌های کشور بودند که به ناچار از محورهای مواصلاتی قم عبور کرده‌اند.
نقره‌داغ متخلفان
در قم اما مردم برای تهیه ماسک و مواد ضدعفونی به سمت داروخانه‌ها و مراکز عرضه تجهیزات پزشکی هجوم بردند. طولی نکشید محصولات بهداشتی این مراکز تمام شد و خبرهای بعدی از گران‌فروشی و کشف انبارهای احتکار تجهیزات بهداشتی حکایت داشت. قیمت ماسک‌های معمولی از 400 تومان به 2500 تومان رسید و ماسک‌های فیلتردار چند برابر قیمت فروخته شد. شهروندان قمی از ترس ابتلا به کرونا به قیمت ماسک‌ها توجه نمی‌کردند، اما با کمبود تجهیزات پزشکی نگرانی مردم دوچندان شد.
پس از اعلام اخبار کشف انبارهای احتکار تجهیزات پزشکی، جلسه فوری با حضور معاون دادستان و مسئولان برخی نهادها تشکیل و قرار شد با توجه به کشف بیش از ۷۰۰ هزار ماسک احتکار شده از افراد سودجو، همه ماسک‌ها در ۳۲ داروخانه شهر با قیمت هر عدد ۵۰۰ تومان در اختیار شهروندان قرار گیرد و تیم بازرسی با حضور نماینده دادستان به صورت شبانه روزی نظارت لازم را بر توزیع ماسک‌ها داشته باشند. همچنین قرار شد ۲۲ هزار ماسک احتکار شده در یکی از انبارها هم به صورت رایگان در اختیار افراد بی‌بضاعت قرار گیرد.
معاون دادستان قم هم گفته بود دستور قضایی برای پلمپ داروخانه‌های متخلف صادر شده است و با افراد سودجو که مبادرت به احتکار ماسک و ملزومات ضدعفونی کننده یا سایر اقلام دارویی و پزشکی مورد نیاز مردم کنند، برخورد قانونی قاطع می‌شود.
انبار دیگری در قم با 500 هزار دستکش، 10 هزار ست تزریقات و 8 هزار پد تزریقات به ارزش 250 میلیون ریال کشف شد. این اقلام هم در داروخانه‌ها توزیع شد، اما این حجم تجهیزات بهداشتی برای شهری که همه ساکنانش نگران و دنبال رعایت مسائل بهداشتی هستند، کافی نبود.
بسته‌های بهداشتی که وزیر بهداشت برای قم ارسال کرده بود هم نتوانست به نیاز مردم قم پاسخ دهد. آن‌طور که مسئولان بهداشتی استان اعلام کرده‌اند 200 هزار بسته بهداشتی، هر بسته شامل 4 ماسک معمولی، یک شیشه محلول ضدعفونی و بروشور رعایت بهداشت فردی در محله‌های مختلف قم توزیع شده، اما بسیاری از شهروندان مناطق مختلف شهر اعلام کردند این بسته‌ها هنوز به دست آن‌ها نرسیده است.
محدودیت‌های دیرهنگام
در همین حال، افزایش شمار مبتلایان کرونا و فوتی‌های این بیماری و شناسایی مواردی از ابتلا به کرونا در سایر شهرهای کشور، مسئولان کشوری و استانی را بر آن داشت محدودیت‌های بیشتری را برای جلوگیری از اجتماعات در نظر بگیرند.
در استان قم جلسه‌‌های شورای تأمین، پدافند زیستی و مدیریت بحران به طور مرتب در حال برگزاری است و تدابیر امنیتی و پیشگیرانه اندیشیده شده. گرچه در همان روز چهارشنبه که خبر شیوع کرونا در قم پخش شده بود، تعدادی از نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی بدون توجه به تذکر مسئولان استان، میتینگ‌های بزرگ تبلیغاتی را برگزار کردند، اما برای روزهای بعد همه مدارس، مراکز آموزش عالی، مهدهای کودک و حوزه‌های علمیه تعطیل اعلام شد. ساعت کار اداره‌ها و نهادهای دولتی هم به 3 ساعت در روز کاهش یافت.
علاوه بر این، همه مکان‌های ورزشی دولتی و بخش خصوصی، برگزاری هر گونه همایش‌ها، گردهمایی‌ها و مسابقات ورزشی ممنوع اعلام شد. نمایشگاه بهاره که هر سال در آستانه تعطیلات نوروزی در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی قم برگزار می‌شد، امسال با این که غرفه‌های این نمایشگاه رزرو شده بود، به دلیل جلوگیری از شیوع کرونا لغو شد. بازدید از موزه‌های استان قم و فعالیت سینماها، تالارهای عروسی، استخرها و اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری هم تا اطلاع بعدی ممنوع شد.
نگرانی دیگر مسئولان بهداشت و درمان، مراجعه شهروندان به مکان‌های زیارتی است. با اینکه مسئولان نسبت به حضور شهروندان در مکان‌های شلوغ به ویژه حرم حضرت معصومه (س)، مسجد مقدس جمکران و قطب‌های فرهنگی و مذهبی هشدار داده‌اند، اما محدودیت‌های دیرهنگام در این مراکز موجب نگرانی شهروندان شده است.
اقدام خودسرانه و واکنش‌های مردم و مسئولان
با وجود مصوبه شورای تأمین درباره توقف موقت برپایی مراسم جمعی در حرم حضرت معصومه (س) برای پیشگیری از شیوع کرونا، نماز جماعت مغرب و عشا در همان روز در شبستان امام خمینی (ره) حرم برگزار شد.
پایگاه خبری حرم حضرت معصومه (س) نیز با انتشار یادداشتی، مصوبه شورای تامین استان قم را اقدامی اشتباه، غیر ایمانی و بی‌تاثیر دانست و آن را ناشی از ضعف شناخت ساختارهای دینی جهان اسلام ارزیابی کرد.
این مطلب بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. طولی نکشید پایگاه اطلاع‌رسانی آستان حضرت معصومه (س) در اطلاعیه‌ای اعلام کرد یادداشت اخیر منتشر شده در این پایگاه، بیانیه و نظر این نهاد نیست بلکه نظر شخصی نویسنده بوده و ضمن برخورد با این فرد، آستان مقدس آماده همکاری در پیشگیری از شیوع کروناست.
تخت‌های جوابگو نیست
از ابتدا که خبر ابتلای تعدادی از شهروندان قم به کرونا اعلام شد، گروهی از متخصصان اداره کل بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در استان قم مستقر شدند که به مسئولان دانشگاه علوم پزشکی قم کمک کنند تا این مساله مدیریت شود. هم‌زمان، بیمارستان کامکار به عنوان مرکز قرنطینه بیماران ویروسی و بیمارستان فرقانی به عنوان پشتیبان در نظر گرفته شده بود، اما با توجه به افزایش بیماران بستری شده به بیش از 700 نفر، 2 بیمارستان امام رضا (ع) و علی ابن ابیطالب (ع) نیز برای قرنطینه بیماران در نظر گرفته شد.
با این حال تعداد بیماران مشکوک به کرونا در قم به گونه‌ای است که قائم مقام دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد اگر وضع به همین صورت ادامه پیدا کند، بیمارستان صحرایی ایجاد می‌شود. دکتر علی هزاره با انتقاد از جدی نگرفتن بهداشت فردی توسط برخی شهروندان اظهار کرد: هر چه تخت اضافه می‌کنیم و دارو و وسایل محافظتی توزیع می‌کنیم، باز هم شاهد هستیم مردم در خیابان‌ها حضور دارند. از مردم خواهش می‌کنم در منزل بمانند ولی متاسفانه مردم هنوز این موضوع را جدی نمی‌گیرند. کمبود تخت در استان داریم و تنها راهی که باید به آن توجه شود، طبق پروتکل who و متخصصان، قرنطینه خانگی است و مردم باید در خانه بمانند.
افزایش قم هراسی
خبر فوت 50 شهروند قمی به دلیل ابتلا به کرونا نگرانی مردم کشور را بیشتر کرد. این خبر را احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده مجلس شورای اسلامی در حاشیه جلسه مجلس به خبرنگاران اعلام کرد. خبری که با واکنش سریع معاون وزیر بهداشت مواجه شد و دکتر ایرج حریرچی که در حال حاضر خود در قرنطینه به سر می‌برد، ضمن تکذیب این خبر گفته بود اگر تعداد کشته‌شدگان قم، نصف یا یک چهارم عدد اعلام شده از سوی نماینده قم باشد، استعفا خواهد کرد. او گفت تا ظهر دوشنبه 61 نفر از هموطنان به کرونا مبتلا شدند که 12 نفر از آن‌ها فوت کرده‌اند. امیرآبادی فراهانی چنان از صحبت‌های خود اطمینان داشت که اعلام کرد اسامی فوت شدگان را به معاون وزیر بهداشت داده و منتظر استعفای وی است. نماینده قم اعلام کرد پرستاران لباس مناسب قرنطینه ندارند و با ترس و دلهره به بیماران رسیدگی می‌کنند. انتقاد تند امیرآبادی فراهانی به وزارت بهداشت بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های کشور داشت و به تناقض آمار مبتلایان و فوتی‌های ناشی از کرونا دامن زد.
در جریان این اتفاقات بود که تعدادی از شهروندان قم از برخورد نامناسب با آن‌ها در سایر شهرها خبر دادند. یکی از شهروندان گفت: به دلیل ماموریت کاری همسرم به یکی از شهرهای کشور سفر کردیم. عده‌ای از مردم آن شهر پس از مشاهده پلاک خودرو، فریاد می‌زدند این‌ها کرونا را به این جا آورده‌اند. متاسفانه با سنگ و چوب، شیشه‌های ماشینم را شکستند و از ترس جانمان فرار کردیم. در فضای مجازی هم مطالب زیادی علیه مردم قم منتشر شد که تعدادی از شاعران خوش ذوق قمی سعی دارند با زبان شعر، فضا را تلطیف کنند.
حضور پرشور نیروهای جهادی
در این موج قم‌هراسی، اما عده‌ای از هموطنان با ارسال پیام‌هایی به ادمین کانال‌های پرمخاطب استان از جمله همشهری قم، با کادر درمانی بیمارستان‌های قم ابراز همدردی می‌کنند. حتی برخی شهروندان سایر شهرها به بیمارستان‌های قرنطینه بیماران کرونا رفتند و برای کمک به بیماران اعلام آمادگی کردند.
طلبه‌های جهادی هم در نامه‌ای به رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم برای یاری‌رسانی به بیماران و مبتلایان کرونا و آنفلوآنزا اعلام آمادگی کرده بودند. حدود ۲۰۰ نفر از نیروهای جهادی اعم از طلبه‌ها و جوانان غیرطلبه، آموزش‌های بهداشتی و مراقبتی را فراگرفتند و در 4 بیمارستان قرنطینه برای کمک به پرستاران مشغول فعالیت شدند. با توجه به اینکه حضور همراه بیمار در بیمارستان‌ها ممنوع است، جهادگران سلامت در کنار قهرمانان سلامت، امور مربوط به بیماران را پیگیری می‌کنند. مسئولان بهداشتی و کادر درمانی نیز از حضور نیروهای جهادی در بیمارستان‌ها استقبال کردند.
سمپاشی محل دفن زباله‌های عفونی
در عرصه میدانی، دستگاه‌ها و نهادهای استان با تاکید استاندار قم همکاری خوبی با دانشگاه علوم پزشکی قم دارند. یکی از مسائلی که موجب نگرانی مردم قم شده، نحوه انتقال زباله‌های عفونی و احتمال آلوده بودن مکان‌های عمومی به ویروس کروناست. آن‌طور که مسئولان شهرداری قم گفتند، شهرداری قم ناوگان ویژه انتقال پسماندهای عفونی بیمارستان‌های کامکار، فرقانی، امام رضا (ع) و علی ابن ابیطالب (ع) را فعال کرده است و پسماندهای عفونی را مستقیم به سایت البرز انتقال می‌دهد. سایت البرز هم به صورت مستمر سمپاشی می‌شود. همچنین نیروها و خودروهای ویژه برای انتقال، تشییع، شست و شو و خاکسپاری متوفیان کرونا اختصاص یافته است.
از سوی دیگر عملیات ضدعفونی معابر شهری و مکان‌های عمومی آغاز شده است. این کار با توجه به دغدغه‌هایی که ساکنان اطراف بیمارستان‌ها دارند، ابتدا از محدوده بیمارستان‌های شهر قم به ویژه کامکار، فرقانی، امام رضا (ع) و علی ابن ابیطالب (ع) آغاز شد. عملیات ضدعفونی و گندزدایی در مرحله بعدی در اطراف حرم حضرت معصومه (س)، مسجد مقدس جمکران، مراکز بهداشتی و درمانی، آرامستان حضرت معصومه(س)، بانک‌ها، خانه‌های سالمندان، مراکز تحت پوشش بهزیستی، زندان خیابان ساحلی، مراکز ترک اعتیاد، خیابان 19 دی، ایستگاه راه آهن، کوچه‌ها و معابر اصلی شهر قم انجام شد. به گفته معاون اجرایی مرکز بهداشت قم، فرآیند ضدعفونی مکان‌های عمومی 2 روز در هفته تا پایان امسال با همکاری شهرداری، سپاه و مرکز بهداشت اجرایی می‌شود. محمد عزیزی‌فر گفت: طبق توافق این 3 نهاد، گندزدایی مکان‌های عمومی شهری به مساحت 12 هزار هکتار انجام شده است و این کار تا رفع کامل آلودگی با استفاده از ترکیبات گندزدا در همه مکان‌های عمومی و معابر استان انجام خواهد شد.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم نیز از ضدعفونی و گندزدایی فضاهای عمومی بوستان‌ها، سرویس‌های بهداشتی، مجموعه‌های بازی و حرکت درمانی شهر خبر داد. ضدعفونی تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری توسط تعدادی از کارشناسان به صورت مرتب در حال انجام است.
سایه کرونا بر بازار قم
همه ساله این روزها بازار قم شلوغ بود و رفت‌وآمد خانواده‌ها برای خریدهای عیدانه جریان داشت. امسال کرونا، بازار نیمه‌جان قم را از رونق انداخته است. این روزها اطراف بازار سرپوشیده، خیابان ارم، خیابان صفائیه، 16 متری زنگارکی، 20 متری شهید بهشتی و خیابان شهید صدوقی که مهم‌ترین مراکز تجاری و فروشگاه‌های عرضه لباس و کیف و کفش در این خیابان‌ها قرار دارد، خلوت‌ترین روزهای خود را سپری می‌کنند. تعدادی از کاسبان هم از نابه‌سامان بودن درآمد و چک‌های برگشتی می‌گویند و از مسئولان می‌خواهند تدابیری بیندیشند تا ضرر بی‌سابقه کاسب‌ها با اعطای تسهیلات ارزان قیمت و تدابیر دیگر جبران شود.
ابتلای مسئولان به کرونا
کرونا فقیر و غنی، مسئول و غیرمسئول و بالانشین و پایین‌نشین نمی‌شناسد. وقتی شیوع پیدا کند همه را درگیر خودش می‌کند. در روزهای گذشته خبرهایی درباره ابتلای تعدادی از مسئولان استان به این ویروس پخش شده است. اولین شخصی که در قالب ویدئویی اعلام کرد به کرونا مبتلا شده محمدرضا قدیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم بود. علاوه بر او، دو معاونش و 10 پزشک و کادر درمانی بیمارستان‌های قم که در تماس مکرر با بیماران بودند هم به کرونا مبتلا شدند.
حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرده است آزمایش کرونای وی مثبت است و در قرنطینه به سر می‌برد. گفته می‌شود سید محمد میرمحمدی، نماینده پیشین قم در مجلس شورای اسلامی هم به این ویروس مبتلا شده است. مادر وی که خواهر آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی و همسر مرحوم آیت‌الله میرمحمدی است نیز در روزهای گذشته به دلیل بیماری فوت کرد. پس از فوت حجت‌الاسلام فاضلی، مسئول مالی دفتر آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی، شایعه‌هایی درباره ابتلای این مرجع تقلید به کرونا پخش شد که صحت نداشت. رئیس دفتر وی گفت حال آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی خوب است و ایشان در منزل هستند.
به دلیل فضای روانی شدید پیرامون ابتلا به این ویروس، یکی از بیماران قمی که علائم آنفلوآنزا داشت، از ترس ابتلا به کرونا، دچار سکته شد که همین موضوع نشان از بار سنگین روانی پیرامون این ویروس است. در حالی که نگرانی‌ها درباره کرونا افزایش یافته، قائم مقام دانشگاه علوم پزشکی قم هم از روند صعودی بیماری کرونا در قم خبر داده و گفته تا صبح شنبه دهم اسفند ۶۵۲ نفر مشکوک به کرونا در 4 بیمارستان کامکار، فرقانی، امام رضا (ع) و علی ابن ابیطالب(ع) بستری شدند که این تعداد در صبح روز یکشنبه به ۷۲۵ نفر رسیده است.
