عوامل پیشرفت علمی ایران پس از انقلاب چه بود؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، انقلاب اسلامی ایران در حالی چهل و یکمین سالگرد پیروزی خود را پشت سر می گذارد که با نگاهی به دستاوردهای این انقلاب می توان پیشرفت های علمی و فناوری را به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردها مشاهده کرد.

دستاوردهایی که در شرایط جنگ و تحریم و محدودیت های تجهیزاتی و امکاناتی بسیار کسب شده و دلیل آن نیز چیزی جز همت والا و عزم جزم محققان و حمایت مسوولان حوزه علم و فناوری کشورمان نبوده است.

ایران در سال های پس از انقلاب اسلامی در حوزه های علم و فناوری به جایگاه های برتر دنیا در رشته های مختلف علمی مانند نانوفناوری و دانش فضایی دست یافته و در حوزه دارویی نیز در حال حاضر محققان ایرانی ۹۸ درصد داروی موردنیاز مردم کشورمان را خودشان تامین می کنند.

یکی از افرادی که در زمان دانشجویی و چه در زمانی که مسوولیت علمی در کشور دارد، در این پیشرفت ها سهیم بوده سورنا ستاری است.

مسوولی که ثابت کرد می توان از جوانان کشور محققانی ساخت که نه تنها در تحقیق و علم بلکه در تولید محصول هم موفق باشند، ستاری با تکرار جمله «از لای پر قو، فولاد آبدیده به دست نمی‌آید»، جوانان کشور را به سمت تلاش برای تولید محصول ایرانی سوق داد و حالا به جایی رسیدیم که بسیاری از محصولات محققان ما به کشورهای دیگر صادر می شود.

در آستانه چهل و یکمین جشن فجر انقلاب اسلامی از ستاری که معاون علمی و فناوری رئیس جمهور است درباره چگونگی پیشرفت علمی ایران در این سال ها سوال کردیم.

با توجه به اینکه در آستانه فرارسیدن چهل و یکمین فجر انقلاب اسلامی هستیم، درباره پیشرفت های علمی کشور پس از انقلاب صحبت کنید.

ستاری گفت:  برای صحبت درباره پیشرفت های کشور در حوزه علم و فناوری شاید بهتر باشد ابتدا از رفع وابستگی ها و سرمایه بزرگی که این روزها به آن افتخار می کنیم و آن سرمایه هم همان نیروی انسانی کارآمد است، صحبت کنیم؛ قبل از انقلاب اسلامی صنایع ما با تکیه بر خارجی ها فعالیت می کردند و نیروی انسانی متخصصی نداشتیم اما امروز فقط با مقایسه نیروی انسانی که سرمایه بزرگی برای ما محسوب می شود می توان تفاوت ها را مشاهده کرد.

در سال ۵۷ فقط ۱۷۵ هزار دانشجو داشته‌ایم در حالیکه در حال حاضر تعداد دانشجویان کشورمان حدود سه ونیم میلیون دانشجو است که تعداد قابل توجهی از این تعداد نیز دانشجوی مقاطع تحصیلات تکمیلی هستند و این تعداد دانشجو سرمایه بزرگی برای کشور بخصوص در عرصه علم و دانش به شمار می رود.

از جمله مسائل دیگری که می توانم در مقایسه قبل و بعد از آن اشاره کنم که از نظر من بسیار هم حائز اهمیت است، بحث کارآفرینی است.

وجود تعداد زیاد مراکز رشد که سبب کارآفرینی جوانان بسیاری در کشور شده است را نباید نادیده گرفت، مراکز رشد راه اندازی شده در دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری علاوه بر اشتغال زایی و کمک به تولیدات محصولات داخلی، می تواند در اقتصاد کشور هم موثر باشد.

تأکیدات مقام معظم رهبری بر پیشرفت علمی مهم ترین عامل پیشرفت

این توجه به علم و فناوری در کشور از کجا نشأت گرفته است؟

ستاری گفت: مقام معظم رهبری همواره بر پیشرفت در حوزه علم و فناوری تأکید داشته اند و در جلسات با مسوولان حوزه علمی به طور خاص بر این موضوع تأکید فرموده و پیگیری می کنند و همواره راه‌های میانبر مانند بهره‌گیری از نوآوری‌ها را به محققان نشان داده اند.

همین تأکیدات سبب تدوین اسناد و سیاست های کلی در این زمینه شد و با توجه و حمایت های مسوولان از حوزه علم و فناوری به پیشرفت هایی رسیدیم که البته هنوز با ایده آل فاصله داریم و در حال تلاش هستیم، اما رشد هر ساله کشور در بخش علم و فناوری قابل انکار نیست.

جایگاه خوب ایران در دنیا در زمینه فناوری های نوظهور

با نگاهی به آمار تولیدات علمی و تجاری سازی محصولات تولید شده از سوی محققان ایرانی قطعا به این نتیجه می رسیم که کشور سال به سال در حوزه علم و فناوری پیشرفت داشته، بخصوص در حوزه فناوری های نوظهور مانند فناوری نانو و بیو به جایگاه خوبی در دنیا دست یافته ایم.

در حال حاضر ایران در زمینه دانش زیست فناوری جایگاه نخست در منطقه و رتبه سیزدهم در جهان از نظر تولیدات علمی و رتبه دوم تولید داروهای زیستی در آسیا پس از ژاپن را دارد، در حوزه نانوفناوری نیز در منطقه رتبه اول را داریم و در دنیا در جایگاه چهارم هستیم.

در حال حاضر میزان واردات دارو را با بومی سازی داروها کاهش دادیم و حدود ۲۵ دارو در حوزه بیوتکنولوژی در کشور در حال تولید است.

 ایران دارای بزرگ ترین زیست بوم نوآوری و فناوری منطقه

 از جمله اقداماتی که شما در زمان مسوولیت تان برای پیشرفت علمی کشور انجام داده اید چه بوده است؟

ستاری اضافه کرد: قانون حمایت از شرکت های دانش‌بنیان برای ما بسیار مهم است که اجرای این قانون را از ابتدای مسوولیت در دستور کار قرار دادیم، از طرفی حمایت از استارت آپ‌های فناوری و خدماتی را نیز می توانیم در لیست اقدامات اساسی نام ببریم و فعالیت ستادهای توسعه فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از دیگر اقدامات بوده است.

ایجاد مراکز شتاب‌دهنده نوآوری با مشارکت بخش خصوصی، توسعه مراکز نوآوری با مشارکت دستگاه‌های اجرایی و بهبود زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری نیز از دیگر اقدامات ما در این حوزه بوده است به طوریکه در حال حاضر بزرگ‌ترین زیست بوم نوآوری و کارآفرینی منطقه را داریم و وجود استارت آپ‌های بسیار در کشور می‌تواند در رفع مشکلات اقتصادی نیز تاثیرگذار باشد.

 تاثیرگذاری استارت آپ ها در رفع مشکلات اقتصادی کشور

 شما همواره در صحبت هایتان تأکید بسیاری بر تقویت استارت آپ ها دارید و استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان را در رفع مشکلات اقتصادی کشور موثر می دانید، لطفا بفرمایید استارت آپ ها چطور می توانند در حل مشکلات اقتصادی کشور مثمر ثمر باشند؟

ستاری افزود: اکوسیستم استارتاپی به معنای نهادینه شدن فرهنگ خلق ایده‌های خلاقانه برای حل نیازها و مشکلات جامعه و صنعت است که می تواند صنعت را متحول کند و تحول در صنعت نیز در اقتصاد تاثیرگذار است و این همان اقتصاد دانش بنیان است که در حال حاضر توسعه اقتصاد دانش بنیان به صادرات محصولات این حوزه نیز منجر شده است.

در حال حاضر تعداد شرکت های دانش بنیان در کشور از 4700 شرکت گذشته است که این شرکت ها همراه با فعالیت استارت آپ‌ها توانسته‌اند حرکت مثبتی در بحث کارآفرینی و نوآوری در کشور ایجاد کنند به طوریکه اکوسیستم استارتاپی ایران در منطقه بهترین است و می توانند به رونق کسب و کار کمک کرده و در اقتصاد موثر باشند.

زیرساخت ها برای تسهیل در صادرات محصولات دانش بنیان نیز فراهم شده و از نخبگان ایرانی خارج از کشور نیز برای حضور در کشور و فعالیت در این حوزه حمایت می شود.

جهش بزرگ علمی و اقتصادی از طریق شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها

 با پیشرفت های کنونی و اقدامات و برنامه هایی که برای پیشرفت های آینده مطرح کردید، فکر می کنید در سال های آینده جایگاه علم و فناوری ایران در کجا باشد؟

وی گفت: من فکر می کنم از طریق شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها می توانیم جهش خوبی در حوزه فناوری و نوآوری داشته باشیم و این جهش سبب تحول بزرگی برای کشور در حوزه علم و اقتصاد می شود.

البته برای تحقق این امر باید برنامه ریزی مدون تری داشته باشیم و اکوسیستمی در کشور ایجاد کنیم که در آن سرمایه انسانی، فرهنگ کارآفرینی و استارتاپی به معنای کامل آن و نوآوری و ریسک‌پذیری محور اصلی پیشرفت باشد.

کارخانه های نوآوری جزئی از برنامه ریزی ها برای توسعه فضای استارت آپی

 به تازگی بحث کارخانه های نوآوری هم مطرح شده است، درباره چگونگی فعالیت این کارخانه ها هم صحبت کنید؛ آیا کارخانه های نوآوری هم جزئی تاثیرگذار در جهش بزرگی که گفتید محسوب می شوند؟

وی افزود: قطعا، همانطور که گفتم فرهنگ سازی برای ایجاد زیرساخت های توسعه اکوسیستم استارتاپی و دانش بنیانی از اولویت‌های جدی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که ساخت کارخانه های نوآوری نیز جزئی از برنامه ریزی ها برای دستیابی به همین هدف است.

از طریق فعال شدن استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان در کارخانه های نوآوری ما علاوه بر اینکه از فضاهای متروک شهری و اماکن تعطیل شده بهترین استفاده را می کنیم، کسب و کار نیز توسعه می یابد که این کار با همکاری شهرداری صورت می گیرد.

با فعالیت این کارخانه ها کسب و کارهای دانش بنیان و استارتاپی در اطراف دانشگاه های مادر و بزرگ در هر شهر شکل می گیرد که این امر در نقش آفرینی استارت آپ ها در توسعه اقتصاد کشور بسیار موثر است.

حمایت های دولتی برای حضور فعال جوانان در فضای استارت آپی

با این وجود پس برای راه اندازی کارخانه های نوآوری در شهرهای دیگر هم برنامه ریزی شده است؟

ستاری ادامه داد: بله، ما اماکن متروکه در تهران و چند شهر دیگر را برای راه‌اندازی این کارخانه ها شناسایی کرده ایم.

 کدام شهرها در برنامه ریزی شما برای ساخت کارخانه نوآوری قرار دارند؟

وی اضافه کرد: استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، فارس، اصفهان و یزد فعلا در برنامه ریزی برای این منظور قرار دارند.

به طور کلی باید بگویم فرهنگ سازی هایی را انجام داده ایم که به یاری خدا در حال حاضر بخش سنتی جامعه به این نتیجه رسیده که باید در کسب و کارهای نوین سرمایه‌گذاری کند و حمایت دولتی از توسعه فضای کسب و کار و اکوسیستم استارت آپی و دانش بنیانی نیز در کشور وجود دارد تا جوانان بتوانند به صورت جدی به این حوزه وارد شده و علاوه بر کارآفرینی و تولید محصول مورد نیاز جامعه در تحول اقتصادی نیز نقش داشته باشند.