نظام معلمان طراحی می‌شود

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، نظامی که با اجرایش می‌خواهد وضعیت معیشتی معلمان را بهبود و تفاوت حقوق معلمان را با دیگر کارمندان دولت کاهش دهد. با این همه مرحله اول نظام رتبه‌بندی در نیمه ابتدایی سال ۹۴ با بار مالی هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به اجرا درآمد و طی آن حقوق فرهنگیان به‌طور میانگین تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت. حالا بعداز گذشت چهار سال دولت با وجود مشکلات و محدودیت‌های مالی فاز دوم نظام رتبه‌بندی معلمان را اجرایی کرده است.

آن‌طور که معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: حدود 600 هزار نفر مشمول طرح رتبه‌بندی می‌شوند که در بودجه سال‌جاری، دو هزار میلیارد تومان برای اجرای رتبه‌بندی معلمان در نظر گرفته شده و آیین‌نامه نظام رتبه‌بندی نیز نسبت به سال ۹۴ تغییرات جدی داشته است. علاوه بر این الهیار ترکمن خبر از نگارش قانون مستقلی برای نظام شغلی معلمان می‌دهد که بر اساس این قانون این وزارتخانه برای ارتقا وضعیت شغلی معلمان مستقل عمل کند.

سال‌ها‌ست که معلمان نسبت به تفاوت حقوق و مزایای‌شان با سایر کارمندان دولت اعتراض داشتند و هنوز هم این اعتراض‌ها ادامه دارد البته برخی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش هم اعلام کردند یکی از راهکارهای برابری حقوق معلمان با دیگر کارکنان دولت اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان است شما این موضوع را قبول دارید؟ همچنین بفرمایید چه ضرروتی داشت که این نظام شغلی برای معلمان اجرایی شود ؟

نظام‌های شغلی در بخش‌های مختلف دو دسته هستند؛ نظام شغل محور و دیگری نظام شاغل محور. این نوع دسته‌بندی به این معناست که مبنای همه بحث‌های تخصصی و امتیازاتی که به افراد داده می‌شود بر مبنای شغل یا فعالیت‌های شاغل محور است. معمولاً آن نظام‌هایی که شغل محسوب می‌شوند به نوعی حرفه هستند؛ مثل نظام مهندسی، پزشکی و معلمی. نظام شغلی استانداردهایی هم دارد و تمام افرادی که وارد این مشاغل می‌شوند باید استانداردها را بپذیرند وشرایط این حرفه را داشته باشند بنابراین افراد شاغل باید در طول خدمت خودشان را ارتقا دهند تا به یک نقطه بهینه از کیفیت دست پیدا کنند که از این طریق یک کنش و واکنشی مؤثر بین افراد و محیط شغلی ایجاد می‌شود و در نتیجه اثرات مثبت این موضوع در گروه‌های شغلی به جامعه منتقل می‌شود. اگر به نظام‌های شغلی نگاه کنید همه همین گونه هستند مثلاً نظام مهندسی این گونه است و همه پیمانکاران و مشاوران رتبه می‌گیرند. اعضای هیأت علمی و پرستاران هم رتبه می‌گیرند. یکی از نظام‌های شغلی که رتبه‌بندی در آن وجود ندارد معلمی است. ما برای فرهنگیان در آموزش و پرورش الزامات شغل محوری را در نظر نگرفته‌ایم و فقط نگاه مان به پوشش تحصیلی همگانی بود. ما این وزارتخانه را یک نظام شاغل محور دیده‌ایم که استانداردهای شغلی را کنار گذاشته بود و فقط به‌دنبال توسعه کمی آموزش بود. با این حال برای کارکنان مان فعالیت‌های پراکنده‌ای انجام داده‌ایم. مثلاً نگاهی که به فرهنگیان در قانون استخدام کشوری یا قانون مدیریت خدمات کشوری می‌شود؛ این قوانین به‌صورت محدود برای رفاه حال فرهنگیان ورود کرده است اما این قوانین کافی نبود. دولت نهم و دهم موضوع رتبه‌بندی را مطرح کرد و در آن سال‌ها کتابچه‌ای را به‌عنوان یک نظام رتبه‌بندی برای فرهنگیان تهیه کرد اما این کتابچه بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت و بسیار آرمانی نوشته شده بود که اجرایی نشد؛ تا اینکه دولت در سال 94 برای اولین بار مصوبه‌ای را تصویب کرد که به آموزش و پرورش اجازه می‌داد تا متناسب با گروه‌های تخصصی که در قانون استخدامی کشور پیش‌بینی شده است فرهنگیان را رتبه‌بندی حرفه‌ای کند. یعنی از مقدماتی تا عالی از 15 درصد تا 50 درصد امتیاز پیش‌بینی کرده بود که روی فوق‌العاده شغل فرهنگیان اعمال می‌شد.

چطور همه مباحث را در نظام رتبه‌بندی براساس قانون مدیریت خدمات کشوری انجام می‌دهید؟

وزارت آموزش و پرورش قانون خاصی مثل دانشگاه‌ها ندارد. آموزش و پرورش تحت قانون عام مدیریت خدمات کشوری اداره می‌شود. برای اینکه بتوانیم اقدامی برای معلمان انجام دهیم نیاز به اقدام قانونی داشتیم که زمینه پرداخت و اجرا هم داشته باشد. این قوانین باید مبتنی بر قانون کلی و مادر باشد که در آموزش و پرورش این قانون مادر و کلی برای مدیریت نیروی انسانی همان قانون مدیریت خدمات کشوری است.

خب شما تصمیم ندارید یک قانون مستقل برای آموزش و پرورش بنویسید؟

بله، این تصمیم وجود دارد و یکی از الزامات ما هم نوشتن همین قانون است. از سال 99 باید برنامه هفتم توسعه را تدوین کنیم. این برنامه زمانی اجرایی خواهد شد که نظام آموزش و پرورش مطالبات جدی از نظام برنامه‌ریزی کشور داشته باشد و بسیاری از این موارد قانونی هم باید در برنامه هفتم دیده شود.

یعنی در برنامه هفتم توسعه این قانون نوشته می‌شود؟

باید این کار را انجام دهیم. از سال آینده کمیته‌های تخصصی برای تدوین برنامه هفتم توسعه راه‌اندازی می‌شود. یکی از پیشنهادات آموزش و پرورش تدوین همین قانون است به‌نظر می‌رسد در این زمینه باید کاملاً نیاز محور حرکت کنیم. نظام شغل محور یکسری صلاحیت‌هایی را دارد که باید این صلاحیت‌ها را در کارکنان خودش اجرا کند، معمولاً به دو شکل این صلاحیت ایجاد می‌شود یکی برنامه‌های مدونی که به‌صورت سیاست‌های ابلاغی از طرف یک وزارتخانه به‌ کارکنان خودش ابلاغ می‌شود که خوب جنبه دستوری و اداری دارد. موضوع دیگر انگیزه‌های درونی افراد است که به‌صورت داوطلبانه اقداماتی را برای صلاحیت‌های حرفه‌ای خودش انجام می‌دهد. امسال در آذر ماه بر اساس جزو دو بند الف در ماده 36 قانون برنامه ششم توسعه دولت موظف به تهیه نظام رتبه‌بندی معلمان شده است به همین خاطر نظام رتبه‌بندی در دولت مصوب شد و به وزارت آموزش و پرورش هم ابلاغ شده است.

چه گروهی از معلمان شامل این طرح می‌شوند؟

نظام رتبه‌بندی بر مبنای سه صلاحیت عمومی، تخصصی و حرفه‌ای نوشته شده است. صلاحیت معلمان طی یک فرآیندی سنجش می‌شود و نتیجه این سنجش گواهی نامه صلاحیت معلمی است که برای افراد صادر می‌شود و به آنها اعطا می‌شود. در نهایت معلمان می‌دانند در چه صلاحیتی هستند. مشمولان نظام رتبه‌بندی آموزگار، دبیر، هنرآموز، مربی تربیتی و مشاور، مراقب سلامت، مدیر و معاون‌های واحدهای آموزشی هستند. درباره نیروهای اداری باید بگویم که آموزش و پرورش به موجب مصوبه‌ای که سال 58 تصویب کرده بود اجازه داشت از نیروهای آموزشی در حوزه ستاد و قسمت اداری استفاده کند این قانون سال‌های سال اجرایی می‌شد اما هم‌اکنون اثرش را از دست داده است. شرایط اول انقلاب ایجاب می‌کرد که ما بین معلم و نیروی اداری یک جابه جایی داشته باشیم اما در شرایط فعلی این اقدام به صلاح نیست. نیرویی که داخل ستاد می‌آید سال‌ها صاحب تجربه و دانش می‌شود و بعد از چند سال به هر دلیلی به مدرسه می‌رود و از حوزه ستادی خارج می‌شود. بحثی با این عنوان مطرح شد حالا که ما روی ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان کار می‌کنیم نسبت به تثبیت شغلی معلمان هم اقدام کنیم به همین خاطر در این مصوبه یک تبصره‌ای داریم که نیروها در اداره آموزش و پرورش یا اداری باشند یا آموزشی. اگر هم نیروهای ما بخواهند اداری بمانند باید فرمی را پر کنند و در آنجا اعلام کنند که ما نیروی اداری هستیم تا از افزایش مربوط به نیروهای اداری برخوردار شوند. ما تا شهریور ماه سال آینده فرصت داریم که تفکیک نیروها را انجام دهیم و هر کدام از نیروها متناسب با اداری یا آموزشی بودن آیین نامه خاص خود را دارند. شرایط احراز رتبه‌ها در شش بند مشخص شده است. براساس آیین نامه رتبه‌های پایه تا عالی را می‌توانیم با رتبه‌های دو تا پنج این آیین نامه تطبیق دهیم و فقط برای رتبه یک که معادل مقدماتی‌های دوره قبل هستند یک آزمون آنلاین مجازی برگزار می‌کنیم تا شرایط آنها را مشخص کنیم. درباره رتبه‌های یک تا 5 عوامل امتیازآور را در آیین نامه آورده‌ایم که تجربه کاری، دوره‌های ضمن خدمت کاری، میانگین ارزیابی عملکرد و میانگین امتیازاتی که از سه صلاحیت عمومی، تخصصی و حرفه‌ای کسب کرده‌اند. در این نظام شرایط ویژه‌ای هم دیده شده است مثل معلمان دوره ابتدایی به خاطر اهمیتی که نسبت به سایر معلمان دارند درصد امتیازاتی که برای آنها اعمال می‌شود بیشتر است ما دقیقاً همه ساختار این نظام رتبه‌بندی را براساس چارچوب مفهومی رتبه‌بندی طبق تجربیات کشورهایی که در این زمینه موفق عمل کردند اجرا کرده‌ایم و معتقدیم رتبه‌بندی حرفه‌ای در یک نظام آموزشی هفت کارکرد دارد که یکی از کارکردهای آن افزایش حقوق یا بالا رفتن میزان دریافتی است بقیه کارکردها برای ارتقای کیفیت و ایجاد برنامه‌های انگیزشی است.

در ارتباط با نظام رتبه‌بندی برخی از نمایندگان مجلس انتقاداتی داشتند آنها گفتند که این نوع رتبه‌بندی را قبول ندارند و مطرح می‌کنند که باید در مجلس نظام رتبه‌بندی تصویب شود به طوری که برخی از اعضای کمیسیون آموزش مجلس بر این باورند که این اقدام وزارت آموزش و پرورش رتبه‌بندی نیست.

بین دولت و مجلس فصل الخطاب قانونی است که به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده ومصوبه‌ای که باید اجرا شود. جزو دو بند الف در ماده 63 قانون برنامه ششم کاملاً صراحت دارد. در متن این قانون تهیه نظام رتبه‌بندی را برعهده دولت گذاشته است و تصویب آن در قالب بودجه سنواتی به عهده نمایندگان مجلس است. هم‌اکنون فصل الخطاب برای ما و نمایندگان قانون ابلاغی برنامه ششم است که در آنجا تأکید کرده که تهیه نظام با دولت است.

رتبه‌بندی قبلی تغییر پیدا کرد یعنی سابق بر این معلمان از مقدماتی تا عالی تقسیم می‌شدند اما حالا از گروه یک تا پنج دسته‌بندی می‌شوند این رتبه‌بندی با رتبه‌بندی قبلی مغایرت دارد؟

اولین تجربه ما برای سال 94 بود که آمدند گروه‌های حرفه‌ای را برای فرهنگیان از مقدماتی تا عالی تعریف کردند. در رتبه‌بندی قبلی هم ما 5 گروه مقدماتی، پایه، ارشد، خبره و عالی داشتیم که یکسری امتیازاتی را براساس مصوبه شورای مدیریت به آنها اعمال کرده بودند اینکه چرا مجلس نمی‌خواهد به‌خاطر مستندات قانونی در این حوزه است، در ماده 63 برنامه ششم توسعه صراحتش این است که دولت این نظام تعریف کند و در آنجا نگفته است که این نظام بیاید و به تصویب مجلس برسد؛ در آنجا تأکید کرده است که تصویب نظام رتبه بندی در قالب بودجه سنواتی برعهده مجلس است. سال 98 این اتفاق افتاد در زمان تنظیم بودجه 2 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده‌ایم. هم‌اکنون هم نظام را دولت به تصویب رسانده است. مورد دیگر این است وزارت آموزش و پرورش چون قانون خاصی ندارد و نمی‌توانیم قانون خاصی هم وضع کنیم چون موازی کاری بین قوانین به وجود می‌آید. به همین خاطر ما بر مبنای قانون مدیریت خدمات کشوری پیش می‌رویم.

یکی از انتقادات جدی معلمان به این نظام این است که آنها مثلاً در رتبه‌بندی قبلی در گروه خبره بودند واگر امسال همان رتبه‌بندی سال 94 اجرایی می‌شد آنها به گروه عالی می‌رسیدند از طرفی براساس همان قانون حدوداً 600 هزار تومان به حقوقشان اضافه می‌شد اما هم‌اکنون در رتبه‌بندی جدید با این تغییرات ممکن است خیلی از معلمان گروه جدیدی را نگیرند.

اصلاً این چنین نیست. در این قانون ما این چنین پیش‌بینی کردیم که رتبه‌های دو تا پنج در رتبه پایه تا عالی منطبق شوند.هر معلمی که رتبه عالی بوده است در این آیین نامه می‌تواند رتبه پنج را بگیرد.هر معلمی که در رتبه خبره بوده در آیین نامه جدید رتبه چهار را می‌گیرد. هم‌اکنون از این 42 هزار و 500 میلیارد تومان پولی که در ادارات کل آموزش و پرورش استانها داریم هفت هزار میلیارد تومان مربوط به رتبه‌بندی سال 94 است به این معنا که امتیازات فرهنگیان در حقوق‌هایشان اعمال شده است ما علاوه بر آنها، این امتیازات در آیین نامه جدید وضع کردیم و این چنین نبوده که شما عالی بودید و الان رتبه پنج می‌گیرید دیگر هیچ اتفاقی برایتان نمی‌افتد کسی که هم‌اکنون عالی است با توجه به فرمولی که این آیین نامه دارد علاوه بر رتبه‌بندی سال 94 که در فیش حقوقی اش است 800 هزار تومان هم اضافه‌تر دریافت می‌کند.

چه گروه‌هایی شامل نظام رتبه‌بندی نمی‌شوند؟

رتبه‌بندی سال 94 و رتبه‌بندی سال 98 فقط شامل نیروهای رسمی و پیمانی مشمول طرح طبقه‌بندی معلمان است شامل حق التدریس‌ها، سرباز معلمان و بازنشسته‌ها نمی‌شود.

معلمان مناطق محروم چطور؟

معلمان مناطق محروم اگر رسمی و پیمانی باشند شامل این طرح می‌شوند علاوه بر امتیازاتی که در این رتبه‌بندی می‌گیرند آن فوق‌العاده‌های مناطق محروم و مناطق مرزی هم دریافت می‌کنند. در این طرح معلمان مناطق محروم هم هر چهار سال یک رتبه می‌گیرند و در حقیقت افزایش‌های مربوط به آن منطقه مرزی در حقوقش اعمال می‌شود و رتبه‌های مربوط به این رتبه‌بندی حرفه‌ای هم براساس آیین‌نامه دولت در جای خودش تعیین می‌شود.

آیا این قانون نیاز به بازنگری هر ساله دارد؟

ما به یک تجمیع در ارتباط به نظام رتبه‌بندی رسیده‌ایم و فکر نمی‌کنم هر سال بازنگری شود.گروه های افراد را منطبق با آیین نامه کرده‌ایم و از سال آینده هم بحث ارتقای این افراد مطرح می‌شود.

افزایش رتبه معلمان چگونه محاسبه می‌شود؟

اگر معلمی بخواهد گروه بگیرد میزان سابقه کار او مهم است مثلاً در رتبه یک به دو هر چهار سال، از رتبه دو به سه هر 6 سال، از رتبه سه به چهار هر هشت سال و از رتبه چهار به پنج هر 12 سال است. برای رتبه یک حداقل دو سال تجربه لازم است؛ در رتبه دو حداقل 6 سال تجربه لازم است به علاوه 4 سال توقف در رتبه یک. ما می‌خواهیم آن ویژگی‌های حرفه‌ای را تبدیل به رفتار حرفه‌ای کنیم. برای رتبه سه حداقل 12 سال تجربه و سه سال توقف در رتبه دو مورد تأکید است در رتبه چهار 18 سال تجربه و سه سال توقف در رتبه سه و برای رتبه 5 هم 24 سال تجربه و سه سال توقف در رتبه چهار لازم است.

کف و سقف دریافتی این رتبه‌ها چگونه است؟

برای رتبه یک حدود 240 هزار تومان برای رتبه 5 بیشتر از 800 هزار تومان است.

نظام رتبه‌بندی برای چه تعداد معلم اجرایی می‌شود؟

کل پرسنل آموزش و پرورش 850 هزار نفر است که حدود 600 هزار نفر مشمول طرح رتبه‌بندی می‌شود. مابقی نیروهای خدماتی یا اداری هستند که مشمول طرح نمی‌شوند.

آیا این بودجه کافی است؟

بله برای 6 ماهه امسال 2 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است این عدد در سال 99 که هم افزایش سالانه دارد؛ حدود 5 هزار و 200 میلیارد تومان است. با این حال قبول داریم که وضعیت معیشت معلمان سخت است و این ارقام کافی نیست اما باید قبول کنیم جهش یکباره در این حوزه رخ نمی‌دهد ما باید تدریجی به سمت همان قانون خاصی که برای آموزش و پرورش است حرکت کنیم.